Herinneringsdoosjes

Palliatieve zorg in Nederland is onderdeel van reguliere zorg. Iedere professional wordt verondersteld palliatieve zorg te kunnen leveren, maar voor de meesten heeft dit niet op het studieprogramma gestaan. Zij zijn aangewezen op nascholing, het opbouwen van ervaring in de praktijk en het inschakelen van specialisten als de zorg te complex wordt. In deze rubriek vijf voorbeelden van consultatie.

Mevrouw K., 35 jaar, ontwikkelt in de 33ste week van haar zwangerschap een ileus. Tijdens de operatie die daarop volgt, voert de chirurg een hemicolectomie links uit in verband met een obstruerend coloncarcinoom met lever­metastasen. De gynaecoloog doet een sectio van een gezonde jongen. Het gezin komt met de geboorte van een zoon en deze infauste diagnose voor de moeder in een emotionele achtbaan terecht. Voor postoperatief herstel en in afwachting van chemotherapeutische behandeling gaat mevrouw naar huis.

We hebben in ons ziekenhuis een multidisciplinair team palliatieve zorg met een verpleegkundig specialist, internist-oncoloog, anesthesioloog-pijnspecialist, geriater, longarts en huisarts. Wekelijks bespreken we onze patiënten in een multidisciplinair overleg. De chirurg vraagt ons dit jonge gezin te begeleiden.

Mevrouw K. start vier weken later met palliatieve chemotherapie. Helaas blijkt al snel dat de ziekte progressief is en ook een tweede lijn chemotherapie heeft niet het gewenste resultaat. De ziekte breidt zich uit naar haar botten en mevrouw ontwikkelt hevige pijnen, die ondanks diverse medicaties nauwelijks controleerbaar zijn. Haar conditie verslechtert snel. De familie consulteert zelf nog oncologen in België en de Verenigde Staten, maar ook hun conclusie luidt dat de ziekte uitzichtloos is. In samenspraak met haar behandelend oncoloog en de verpleegkundig specialist van ons team besluiten mevrouw en haar partner de behandeling te staken en zich te richten op het naderend afscheid.

We begeleiden de patiënte en haar naasten in de laatste weken zeer intensief. Samen met het team richt ze zich op een betekenisvolle afronding van haar leven. Om dit mogelijk te maken is er over de complexe ­symptoombestrijding bijna dagelijks contact. We staan hen terzijde met het verhuizen naar haar geboorteplaats waar ouders en schoonouders nog wonen en nemen contact op met haar nieuwe huisarts. Ze is blij met de suggestie om voor de kinderen herinneringsdoosjes te maken.

Ook haar wens om te trouwen gaat in vervulling. Enkele weken daarna overlijdt ze, rustig, en in het bijzijn van haar familie.

Een paar weken na haar dood kijken we met haar echtgenoot terug op de afgelopen maanden en staan stil bij zijn verlies en verdriet.

Niet alleen voor de patiënte en haar naasten, maar ook voor de betrokken hulpverleners was hier sprake van ingrijpende problematiek op meerdere domeinen.

Gerty de Klerk, internist-oncoloog en voorzitter team palliatieve zorg Spaarne Gasthuis