Laatste nieuws
Achter het nieuws

‘Hef lockdown zo snel mogelijk op’

Hoogleraar Rudi Westendorp lid van het ‘Deense OMT’: ‘corona is ook een leefstijlziekte’

16 reacties
Rudi Westendorp
Rudi Westendorp

Het paardenmiddel van de lockdown moet zo gauw mogelijk van tafel, zegt hoogleraar Rudi Westendorp, lid van de Deense covid-adviesgroep. Covid-19 is een oudemensenziekte. Om hen te beschermen moeten we geen landsgrenzen sluiten, maar bedenken welke grenzen rondom deze groep dan wel. ‘Laten we dat eens vragen aan de 80-plussers om wie het gaat.’

Rudi Westendorp (1959) – tot zijn vertrek naar Denemarken Nederlands bekendste hoogleraar ouderengeneeskunde – kent het klappen van de zweep. Opgeleid als internist-intensivist stond hij jaren op de ic, ook tijdens de nekkrampepidemie in de jaren negentig. Daarna kwam het besef dat ziekte en sterfte vooral de oude mens treffen en volgde zijn keuze voor de ouderengeneeskunde. Hij was oprichter en directeur van de Leyden Academy on Vitality and Ageing. Toen hij zich realiseerde dat morbiditeit bij ouderen ook een reflectie is van hoe de maatschappij in elkaar zit, ging hij voor de publieke gezondheid.

Public health is groot in Denemarken. Westendorp is sinds 2015 hoogleraar public health en ouderen in Kopenhagen op een afdeling van meer dan 250 man, de grootste afdeling binnen de medische faculteit. Als enige niet-Deen is hij ook lid van de covidadviesgroep van het Deense gezondheidsministerie.

Hoe ver reikt zijn invloed? ‘Als ik verstandige dingen zeg, wordt dat gehoord en gewogen. Maar er is een duidelijke scheiding van machten. De adviesgroep adviseert, de politiek besluit. En iedereen mag zijn zegje doen. Zo kondigde de premier op 13 maart ’s middags de lockdown af en zei de secretaris-generaal van het gezondheidsministerie ’s avonds dat er geen wetenschappelijke argumenten waren om dat te doen.’

Begin maart sprak Westendorp de regionale commissie van de Wereldgezondheidsorganisatie toe, die in Kopenhagen is gezeteld. Hij vergeleek daar de epidemieën van corona en alzheimer. ‘Beide moeten met public health-maatregelen worden gekooid, voor beide lijkt een geneesmiddel of vaccin nog ver weg. Het risico op alzheimer is in één generatie flink afgenomen. We leven gezonder, roken minder en hoge bloeddruk wordt behandeld. Wat goed is voor het hart, is ook goed voor het brein. Beide epidemieën moeten we met goede hygiëne te lijf gaan: juiste voeding, meer bewegen. Corona kan je ook als een leefstijlziekte beschouwen: van sociale promiscuïteit.’

Hoe kijkt u vanuit de publieke gezondheid naar corona?

‘Net als alzheimer is covid-19 een oudemensenziekte. De meeste slachtoffers zijn 80-plussers die kwetsbaar zijn. Een enkeling onder de 60 overlijdt aan covid, onder 40 komt het eigenlijk niet voor. Die accenten zie ik te weinig in de beeldvorming. Corona wordt vooral met de zorg op de ic geïdentificeerd. Dat is toch van de zotte. Als we ons hadden gerealiseerd dat de ziekte vooral ouderen treft, dan hadden we ons afgevraagd waar zij eigenlijk verblijven: in de thuiszorg en in de verpleeghuizen. Er zijn drie categorieën of gezichten die onderbelicht zijn gebleven: thuiszorg en verpleeghuiszorg, reguliere zorg en economie. Vanuit al die gezichtspunten moeten we tot een nieuwe strategie komen, die anders is dan de intelligente lockdown. Als we een rekensom maken van het verlies van gezonde levensjaren die met uitgestelde reguliere zorg gepaard gaan, dan schrikken we enorm. Ook een recessie gaat grote gezondheidseffecten hebben, want langdurige werkeloosheid leidt tot meer hart- en vaatziekten, obesitas, depressie et cetera.’

Als een lockdown geen oplossing is, wat is dan wel goed om te doen?

‘Ik zeg niet dat we niets moeten doen. Maar ik denk dat we dit virus tot dragelijke proporties kunnen terugdringen met handen wassen, een mate van social distancing – vooral geen carnaval vieren, om het even Nederlands in te vullen – en covidpatiënten niet thuis laten uitzieken en de hele familie laten besmetten, maar elders in quarantaine plaatsen. Zo hebben we dat altijd gedaan, met allerlei infectieziekten. Het is volstrekt begrijpelijk dat we in de lockdown geschoten zijn, maar nu moeten we er zo snel mogelijk uit.’

‘Je moet een cordon sanitaire aanleggen om besmetting van kwetsbare ouderen te voorkomen’

Hoe pakken de Denen het aan?

‘Het is een verrijking om in twee landen van dichtbij te kunnen meemaken wat er gebeurt. Ik vind dat de Scandinavische landen meer nadruk leggen op de proportionaliteit. In het Outbreak Management Team bespraken wij bijvoorbeeld een rapport van de Noren die begin maart al de balans hebben opgemaakt van covid, reguliere zorg, economie en olie. Vanaf het begin van de lockdown is ook in Denemarken nagedacht over wat de maatschappij kan volhouden. Er was veel ongerustheid over het feit dat ouders thuiszaten met jonge kinderen. Huiselijk geweld mag niet de prijs zijn van de corona-epidemie. Toen het er maar enigszins op leek dat het de goeie kant opging, mochten de scholen half april weer open. Daarmee geef ik aan dat het denken van meet af aan was gericht op proportionaliteit. Iedereen heeft in Denemarken een stem en wordt gehoord. De premier luistert en vertaalt de consensus. Apenrotsen kunnen hier niet. Hier wordt voortdurend gepolderd. Een ander belangrijk verschil met Nederland is een goed functionerende national health service. De Deense ziekenhuizen en verpleeghuizen zijn geen private entiteiten. We hebben in Denemarken een centrale registratie, in het epd is landelijk bijvoorbeeld precies te volgen wanneer iemand uit het ziekenhuis wordt ontslagen of is overleden. In Nederland gaan we nu dashboards maken. In Denemarken bestaan die al tientallen jaren. Als je door een virus wordt overweldigd en je wilt landelijk overzicht hebben, dan zit je in een totaal andere situatie als zo’n registratie al bestaat.’

Hoe komen we uit deze pandemie?

‘Laten we bedenken hoe we kwetsbare en oudere mensen kunnen beschermen. Hoe langer dit voortduurt, hoe duidelijker het wordt dat hier ergens de oplossing ligt. We raken dat virus niet kwijt. Het land moet open, je kunt dat niet langer uitstellen. Dat virus gaat circuleren. Dan komen er meer besmettingen, maar schiet dan alsjeblieft niet in de paniek en stel geen nieuwe lockdown in. Dan lopen we alleen maar meer schade op. We moeten niet de landsgrenzen sluiten, maar nadenken over grenzen van leeftijd en kwetsbaarheid. Wat dat betreft is het heel helder. Je moet een cordon sanitaire aanleggen om besmetting van kwetsbare en oudere mensen te voorkomen. Ik zeg niet dat dit cordon door de overheid moet worden ingesteld. Ik zeg dat je over die grens moet nadenken. En zullen we dat met de mensen zelf gaan afspreken? Dan zou er weleens iets heel anders uit kunnen komen. Mijn professionele aandacht gaat uit naar de vraag wat er op dit moment in de huishoudens gebeurt. 80 procent van de infecties wordt daar opgelopen. Die huishoudens zijn overal anders: in Scandinavië leven de generaties onafhankelijk van elkaar, in Zuid-Europa wonen vaak drie generaties in één huis. Dat is het meest gevaarlijke wat je kunt hebben: de kleinkinderen brengen het virus binnen en zij huggen oma to death. Toch moeten we oppassen dat instituties of professionals dat gaan verbieden. Ze zullen moeten uitleggen hoe het werkt en de keuze aan de mensen zelf moeten laten. Als zij bereid zijn dat risico te nemen, zullen we die beslissing dan aan hen laten?’ 

Achter het nieuws
  • Eva Nyst

    Eva Nyst werd geboren in Australië en groeide op in Middelburg. Ze studeerde filosofie en theologie aan de Universiteit van Amsterdam en werkte twee jaar als journalist bij De Volkskrant. Van 2001 tot 2022 was ze in dienst bij Medisch Contact. Sindsdien is zij werkzaam bij de KNMG als beleidsadviseur.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Berber Pieksma

    Huisarts, Steenbergen

    Blij met dit heldere standpunt dat nuanceert en ruimte laat voor een samenleving zoals we die kenden.
    De reactie van mevrouw Bootsma -van der Wiel is constructief en legt de verantwoordelijkheid in keuzevrijheid bij de persoon zelf.
    Hoeveel ouderen... voelen nu een dermate vermindering van kwaliteit van leven dat neerslachtigheid de overhand neemt.

  • Viktor Blum

    sportarts n.p., Haarlem

    Ik vond hem wel. Bubbel moet zijn bubble....

    https://www.theguardian.com/world/2020/may/10/belgium-experiments-with-corona-bubbles-to-ease-social-restrictions

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @Bonneux: Waar kan ik daar iets over vinden, over die Belgische Bubbeltheorie? Google weet het niet!

  • Luc Bonneux

    ,

    Ik heb mij de laatste maanden toch maar op covid-19 gestort. Hoe erg was dat. België richtte het grootste naoorlogse bloedbad in woonzorgcentra voor ouderen in en analyseerde ondertussen vol overgave hoe fout het Zweedse beleid wel was. En dan versch...ijnt dit perfecte artikel, het beste dat ik sinds februari heb gelezen. Eindelijk, eindelijk, eindelijk. Ik schreeuw sinds maart dat covid-19 niet meer is dan een wintergriep op speed, met de usual targets: ouderen en chronisch zieken. En wat deden we? Ouderen alles afpakken wat belangrijk is voor hun gezondheid: beweging, sociale contacten, hun familie. Gek werden ze ervan, gek werd ik ervan. Iedereen zag overal rondvliegende virussen - en dat in Zeeuws-Vlaanderen waar zelfs dit virus niet naar toe wilde. Het enige dat het lokale ziekenhuis diep heeft getroffen is verveling.

    Ik vind dat dit artikel moet vertaald worden in alle Europese talen. Zend voldoende kopieën naar België. Het zootje halfdeskundig ongeregeld dat daar de GEES uitmaakt (de Groep Experten die de Exit Strategie moeten begeleiden) kan best wat verlichting gebruiken. Man, man (vrouw, vrouw bekt wat minder). Je moet de Belgische bubbeltheorie eens bestuderen. Goed voor je humeur want heel komiek, tenminste als je geen Belg bent.

  • Jedidja Fortuijn

    Aios psychiatrie , Haarlem

    Interessant artikel, ook vanwege de vergelijking met Denemarken.
    Politiek is er ook een en ander uit te halen: 'Een ander belangrijk verschil met Nederland is een goed functionerende national health service.De Deense ziekenhuizen en verpleeghuizen ...zijn geen private entiteiten.' Een ander zorgstelsel zou zomaar van groot belang kunnen zijn.

    Daarnaast nog dit argument:
    'Ook een recessie gaat grote gezondheidseffecten hebben, want langdurige werkeloosheid leidt tot meer hart- en vaatziekten, obesitas, depressie et cetera.’
    Armoedebestrijding (bijv basisinkomen/niet belasten van werk, maar vermogen, Ruther Bregmans boek' Gratis geld voor iedereen' uit 2014 lees ik nu pas en is echt een eye-opener) moet prioriteit hebben. Zoveel geld als we nu in de covid-19 bestrijding stoppen, zouden we ook in de armoedebestrijding moeten stoppen.

  • Paula Stam

    Huisarts, Bussum

    Dapper en helder artikel. De aanpak die hier voorgesteld wordt is veel beter behapbaar en minder ontwrichtend. Ik hoop dat deze visie in andere media ook gehoord wordt. Met name de leeftijdscategorie van 12 tot 18 jaar wordt nu buitenproportioneel ha...rd getroffen zonder dat zij veel risico’s loopt. Deze groep mag nog steeds maar mondjesmaat naar school (in veel gevallen 3 halve dagen tot aan de zomervakantie) en zeer beperkt sporten in een sociaal belangrijke fase in hun leven. Hopelijk wordt dit artikel gehoord en wordt er een beter beleid gemaakt rekening houdend met verschillende groepen en bijpassende risico’s.

  • Annetje Bootsma - van der Wiel

    Specialist Ouderengeneeskunde, Amsterdam

    Bij deze gedachten is het noodzakelijk om ‘besmettingsrisico’ straks een vaste plaats te geven in de afwegingen voor kwaliteit van leven in de zorg- en leefplannen van kwetsbare ouderen.
    Kwetsbare ouderen zijn vaak afhankelijk van zorg van jongere m...ensen onder de 65.

    Ik stel me voor dat ik strak per individu helder moet zijn over de risico’s. En soms accepteer je dan risico’s als die ene persoon daardoor nog met de jonge zorgstudent de dagelijkse wandeling kan voortzetten. Of je accepteert een zorgtekort om besmettingsrisico lager te houden door de contacten met jonge verzorgenden te beperken.

  • Atta van Westreenen

    Arts, Tilburg

    Mooi en helder artikel. Elegante uiteenzetting van het beleid.
    Wat betreft de reacties die gaan over dat het 'alleen een oude mensenziekte' zou zijn: het is niet een frame dat het alleen ouderen zijn die sterven, wel dat de gemiddelde leeftijd van ...sterven nog steeds boven de 80(!) ligt. Dat zegt wel iets over het zwaartepunt van de sterfte, en daarin mag je denk ik wel degelijk de stellen dat het vooral een ouderenziekte is. Vervolgens mag je daarin wel de vraag stellen hoeveel uitstel van executie je koopt tegen welke prijs. En die discussie ontbreekt tot op heden in de politiek echt.

  • Viktor Blum

    sportarts n.p., Haarlem

    Het is natuurlijk rot als je na een virale aandoening chronische klachten overhoudt. Natuurlijk zullen er ook jonge mensen zijn die ernstige en/of langdurige gevolgen van covid-19 ondervinden. De maatregelen van de overheid moeten wel proportioneel z...ijn en in overeenstemming met de meest actuele informatie. Ik zie een sterke overreactie.

  • Viktor Blum

    sportarts n.p., Haarlem

    Mooi en helder verwoord. Voornaamste manier van overbrengen van het virus is via de handen naar het gezicht. Als je deze informatie combineert met recente gegevens van het RIVM over het het aantal zieken, dan kun je uitrekenen dat bij de recente demo...nstratie op de Dam in Amsterdam van het totaal aan demonstranten ongeveer 1 persoon besmettelijk moet zijn geweest. Hoe erg is dat?

  • Anil van der Zee

    n.p., Amsterdam

    Een interessant artikel maar ik had ook zo mijn bedenkingen over dat dit voornamelijk een ouderen ziekte zou zijn.

    Zelf ziek geworden na een CMV infectie in 2007 op 28 jarige leeftijd en daar niet meer van hersteld.

    We zien bij covid-19 nu ook... patiënten die al maanden met klachten rondlopen. Het zijn vaak jonge actieve patiënten.

    Hier een goed artikel in de Atlantic over covid-19 en gaat daar ook nog in op post-viraal en ME.

    https://www.theatlantic.com/health/archive/2020/06/covid-19-coronavirus-longterm-symptoms-months/612679/

  • J de Kruijk

    Neuroloog, Hilversum

    COVID is niet alleen een oude mensen ziekte. De passages 'een enkeling onder de 60 overlijdt' en 'corona wordt vooral met IC zorg geindentificeerd' zijn gerelateerd aan elkaar; jonge mensen overleven omdat ze op IC worden behandeld en oude mensen mee...stal (met goede medische reden) niet.

  • Siep de Groot

    Huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde, Eelderwolde

    In Denemarken is een goed beleid gevoerd gezien het gering aantal doden
    door het Covid- 19 virus. Van Rij heeft een aantal jonge mensen gezien die ziek zijn geworden, doch in een tijd van een griepepidemie zijn jonge mensen ook erg ziek geworden. I...n 2018 waren er tijdens die epidemie 9500 doden waaronder ook jongeren. Maar nu worden ouderen ingeënt tegen griep, nu is er geen vaccinatie tegen het coronavirus mogelijk en hadden ouderen direct in isolatie moeten gaan en in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en met name in kerken en koren waar veel ouderen komen hygiënische maatregelen genomen dienen te worden. Nu heeft de lockdown heel veel jongeren veel kwaad gedaan, zij konden niet naar school, hielden niet hun baantjes, verveelden zich. Maar ook alle ZZP ers en vooral zij die hun geld verdienen in de kunstensector hebben het nakijken. Velen moeten nu hun hand ophouden. In de psychiatrie is veel op slot gegaan, patiënten werden vervroegd met ontslag gestuurd en face to face contacten werden uitgesteld. Kappers en tandartsen mochten weer wel bovenop de hete adem van de klant zitten, huisartsen kwamen alleen bij levensbedreigende omstandigheden. De lock down heeft dus meer onnodige narigheid opgeleverd dan gewenst. Hopenlijk is de aanpak bij een volgende Corona golf in Nederland een andere.
    Hulde voor de mening van Rudi Westendorp, een voorbeeld voor de ouderengeneeskunde.
    Siep de a Groot, huisarts, niet praktiserend

  • Christian van Rij

    Huisarts, Epe

    Een discussie over de proportionaliteit van de lockdowns is goed. In welke mate zijn ze nog zinnig en in welke mate misschien wel erger dan de kwaal?
    Echter als huisarts in een wat meer getroffen dorp verzet ik mij sterk tegen het idee dat het enkel... en oude mensenziekte is. Alhoewel het meestal ouderen zijn die overlijden, kunnen ook jongeren (twintigers, dertigers) langdurige ernstige consequenties van Covid-19 ondervinden. Ik heb verschillende mensen uit deze leeftijdscategorie gezien die vroeg in de epidemie besmet zijn en nu, meer dan twee maanden verder, nog steeds niet volledig hun werk konden hervatten (ivm nog steeds aanwezige dyspneu, vermoeidheid, concentratie-klachten). Cijfers hierover zijn nog niet bekend, maar deze moet je wel weten wil je een goede discussie kunnen voeren over de proportionaliteit. Hoeveel quarantaine opties wil je inzetten om te voorkomen dat een X percentage van de beroepsbevolking langdurig ziek is (en misschien blijvende inspanningstolerantie zal overhouden?).

  • Hubert Oostenbroek

    orthopedisch chirurg, Wassenaar

  • menno oosterhoff

    psychiater, thesinge

    Wat een interessante, overwogen en boeiende visie op de aanpak van corona. Op mij komt het erg overtuigend over. Benieuwd wat de experts hiervan vinden. Ik hoop, dat dit artikel veel aandacht krijgt.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.