Golven rond de abortusboot

Het project Women on Waves, bekend als ‘de abortusboot’ leidde tot hoge Nederlandse publiciteitsgolven. Bij alle kritiek op ‘Nederland gidsland’ vergat men dat het hier een basaal, in veel internationale verdragen vastgelegd  vrouwenrecht betreft. Eveneens bleef onzichtbaar dat het bezoek aan Ierland plaatsvond op uitdrukkelijk verzoek van Ierse pro choice-organisaties.

Open doel

Trouw aan de schande roepende christelijke partijen schoot de pers gemakzuchtig in het open doel van de wel aangevraagde, maar nog niet verleende vergunning. Voorbijgegaan werd aan de vraag in hoeverre een wet, geschreven voor een abortuskliniek op het land, wel van toepassing kan zijn voor een kliniek op zee. Ditzelfde geldt voor de abortuspil. Het ministerie van VWS liet tot nu toe de vraag onbeantwoord of huisartsen deze pil mogen voorschrijven, laat staan dat het zich over een mobiele abortuskliniek uitliet.

Nog schrijnender was het gebrek aan aandacht voor de wezenlijke achterliggende problematiek: wereldwijd jaarlijks twintig miljoen illegale abortus met als gevolg de sterfte van tachtig- tot honderdduizend vrouwen, waarmee deze wanhoopsdaad bijdraagt aan 20 tot 30 procent van de maternale sterfte.

Noodsituatie

In Ierland is abortustoerisme het antwoord op de noodsituatie van ongewenst zwangere vrouwen. Het bezoek van ‘Women on Waves’ maakte duidelijk dat de jaarlijks ruim zesduizend in Engeland geregistreerde Ierse abortussen slechts het topje van de ijsberg vormen. Gebrek aan geld voor reis-, verblijf- en behandelkosten, en moeizame informatievoorziening over waar ze überhaupt heen kunnen gaan, leiden tot driemaal vaker late abortus bij Ierse dan bij Britse vrouwen. Velen kunnen echter deze reis helemaal niet maken, zoals bleek uit de abortusverzoeken van vrouwen met een ongewenste gevorderde zwangerschap.

Niemand van de ons uitnodigende Ierse organisaties had verwacht dat er ook maar één vrouw naar de boot zou komen. Niet alleen de vele telefoontjes, maar ook de daadwerkelijke bezoeken aan de boot bewezen het tegendeel. Wij zagen voornamelijk teenagers en vrouwen uit lagere sociaal-economische klassen die de aanwezige media trotseerden om toch de boot te bezoeken. Hoewel wij geen abortus konden uitvoeren, waren zij al blij met een luisterend oor, een respectvolle en niet beschuldigende attitude, objectieve en praktische informatie over de verschillende alternatieven, of soms de mogelijkheid om over hun moeizame ervaringen na te praten.

Helaas is deze meest basale menselijke hulpverlening geen dagelijkse praktijk in Ierland. Een zestienjarig meisje, zwanger na een geknapt condoom, dat van haar arts te horen had gekregen dat zij de consequenties van haar onverantwoorde seksuele daad maar had te accepteren, was geen uitzondering. Een wanhopig veertienjarig meisje, dat haar telefoongesprek verschillende malen moest afbreken omdat haar ouders niets mochten weten, durfde al helemaal niet naar een arts toe te gaan. Een vrouw bij wie bij achttien weken zwangerschap een kind met ernstige spina bifida en beginnende hydrocephalus was gediagnosticeerd, durfde nu voor het eerst haar verhaal te vertellen over haar geheime eenzame zoektocht voor een late abortus in Engeland, met na afloop de smokkel van haar dode kind in de handbagage teneinde het in Ierland (illegaal) te kunnen begraven.

Winstpunten

Officieel is in Ierland ‘objectieve niet-directieve’ counseling toegestaan. In de praktijk betekent dit dat veel pro life-counselors zonder medische achtergrond vrouwen alleen de meest vreselijke en onjuiste informatie over een abortus verschaffen. Het grote aantal fake-advertenties in de Gouden Gids met als lokkers namen van Engelse steden getuigen hiervan, evenals de advertenties van organisaties met namen die nauwelijks verschillen van die van een wel deugdelijke Britse organisatie.

Hulpverlening aan vrouwen met vragen rond een ongewenste zwangerschap was een belangrijk doel van het project ‘Women on Waves’, maar nog belangrijker was het om aandacht voor deze problemen te vragen van de Ierse pers, van hulpverleners, juristen, en van anderen die bereid zijn zich in te zetten voor een verandering van de wetgeving. Zij allen moeten immers deze veranderingen tot stand brengen. De soms onverwachte positieve toonzetting in de Ierse pers, waarin een aantal belangrijke commentatoren toegaven dat een Ierse oplossing voor dit geëxporteerde probleem hard nodig is, is dan ook een van de winstpunten van de door de boot opgeroepen discussies. De vele op de boot georganiseerde seminars droegen bij aan onderlinge netwerkvorming van sympathisanten van een meer liberale abortuswetgeving. Een van de resultaten was het oprichten van de organisatie Medical Professionals for Choice.

Temeer daar de Medical Counsel in Ierland op dit ogenblik verdeeld is over zijn abortusstandpunt, is stimulering van de discussie onder onze Ierse collega’s een belangrijke uitkomst van dit project. Dat velen uit angst voor consequenties voor hun carrière de stap naar de boot niet durfden te zetten, geeft aan hoe problematisch ook voor hen het spreken over abortus nog is. Verdere ondersteuning en samenwerking zal in de toekomst dan ook nog hard nodig zijn.

dr. G. Kleiverda,

gynaecoloog

Correspondentieadres:

kleiverd@xs4all.nl