Giftcard ter bevordering gezondheid mag

Er kleven geen ethische bezwaren aan het gebruiken van geldbedragen, giftcards en andere materiële stimulansen in onderzoeken naar het bevorderen van gezond gedrag. Dat stellen onderzoekers in PLoS Medicine.

Hoewel het gebruikelijk is om proefpersonen te compenseren voor gemaakte reiskosten of om een vergoeding te geven voor deelname aan een onderzoek, is het betalen van proefpersonen als deel van het onderzoek zelf nog relatief nieuw. Het gaat dan bijvoorbeeld om studies waarbij mensen beloond worden voor het vertonen van gezond gedrag. Een aantal ethici betoogt in PloS Medicine dat dit niet erg is zolang het gaat om onderzoek naar gezondheidsbevordering.

Ethische onderzoekscommissies in Amerika zijn nogal huiverig om geld als tool te gebruiken. Het financieel aantrekkelijk maken zou de autonomie van de patiënt in gevaar brengen. Mensen die bijvoorbeeld wat krap bij kas zitten, moeten niet alleen vanwege het geld aan onderzoek meedoen. Want dan is er geen sprake van een echte vrije keuze.

De onderzoekers stellen echter dat dit niet opgaat bij gebruik van financiële prikkels in de context van gezondheidsbevordering. Het gaat namelijk om gezondheidsbevorderende interventies die voor de meeste patiënten al wenselijk waren. Ook zijn het interventies die bij patiënten al bekend zijn. Denk aan een obese patiënt die wel wil afvallen, maar moeite heeft om zich te houden aan het strenge dieetregime. Een extra prikkel kan dan net motiveren of obstakels uit de weg ruimen om gezonder te leven.   

Het op deze manier aansporen tot gezond gedrag is voordelig voor de direct betrokkene. Ethische commissies moeten er echter op bedacht blijven dat de voordelen van deelname aan een onderzoek opwegen tegen de nadelen. Daarbij moeten zij nagaan of de gebruikte stimulans ook in de dagelijkse praktijk zou kunnen leiden tot gezondheidsbevorderend gedrag. Anders leidt de financiële prikkel alleen maar tot verspilling van het schaarse geld beschikbaar voor de gezondheidszorg, aldus de onderzoekers. 

PLoS Med 9(3): e1001193. doi:10.1371/journal.pmed.1001193: Improving Ethical Review of Research Involving Incentives for Health Promotion

Wonnie Lo-A-Foe

Lees ook:

• ‘Alles is politiek’ 
• Inspectie bij medisch-ethische toetsingscommissies 
• ‘Minder proefpersonen bij onderzoek’
• Meer nieuws