Laatste nieuws
Achter het nieuws

Gezonde tieners vaccineren: goed idee?

‘Andere kindervaccinaties zijn óók niet alleen voor jezelf’

17 reacties
Jeffrey Groeneweg/ANP
Jeffrey Groeneweg/ANP

Moeten we in Nederland gezonde tieners van 12 tot en met 17 jaar wel of niet vaccineren tegen covid-19? Wat vinden jeugdartsen en kinderartsen?

Binnen enkele weken komt de Gezondheidsraad met een advies over het al dan niet vaccineren van gezonde 12- tot en met 17-jarigen. In afwachting van dat advies heeft demissionair minister Hugo de Jonge vorige week al laten weten dat hij hoopt zo snel mogelijk te kunnen beginnen met het vaccineren van deze doelgroep om een nieuwe besmettingsgolf in het najaar te voorkomen.

Ook als het aan jeugdartsen ligt worden gezonde tieners, die dat willen, zo snel mogelijk gevaccineerd tegen covid-19, vertelt jeugdarts en AJN-bestuurslid Caroline Schouten, die onder meer vaccinaties in haar portefeuille heeft. ‘We staan er in principe helemaal achter dat kinderen worden gevaccineerd, mits uit onderzoek blijkt dat het volledig veilig en verantwoord is. Wat dat betreft houden we nu even een slag om de arm vanwege de signalen over mogelijk aan de vaccinaties gerelateerde myocarditis, die naar voren komen nu Israël en de Verenigde Staten op grote schaal kinderen vaccineren. Dat moet nu eerst worden uitgezocht door deskundigen. Maar als de Gezondheidsraad groen licht geeft, dan kan er wat ons betreft zo snel mogelijk worden begonnen met vaccineren.’

Groepsimmuniteit

Het vaccineren van gezonde tieners zal bijdragen aan het bereiken van groeps­immuniteit binnen de samenleving, stelt Schouten. ‘Als je als samenleving de besmettingskans zo klein mogelijk wilt maken, dan zul je ook kinderen moeten gaan vaccineren. We hebben zo’n 3,3 miljoen kinderen in Nederland en een half miljoen 12 tot en met 17-jarigen. Daarnaast is vaccineren belangrijk, omdat het de kans aanzienlijk verkleint dat ze na een vaak mild verlopende covid-19 toch long covid ontwikkelen. Ook vinden we vaccineren belangrijk, omdat de coronacrisis veel impact op hen heeft. Velen hebben spanning ervaren en angst om hun ouders, opa’s en oma’s te besmetten. Ze worden daarnaast enorm belemmerd in hun ontwikkeling door de maatregelen; niet alleen met betrekking tot school, maar ook sociaal. We denken dat de mentale impact groot is, mogelijk met gevolgen in de toekomst. Met vaccinatie willen we ook het onbekommerde leven teruggeven.’

Kinderarts-infectioloog Emmeline Buddingh (LUMC) is het deels met Schouten eens. Buddingh: ‘Wat mij betreft hoeven 12- tot en met 17-jarigen nog niet met spoed te worden gevaccineerd. Het allermooist zou zijn als het niet nodig blijkt kinderen te vaccineren; dat het virus niet meer circuleert, doordat de volwassen populatie is gevaccineerd. Maar als in de herfst blijkt dat het virus blijft rondgaan en het wederom leidt tot schoolsluitingen en quarantaine van complete klassen, dan vind ik dat tieners en hun ouders de vrije keuze moeten krijgen of ze zich laten vaccineren. Ze hebben er dan duidelijk zelf profijt van.’

Minder enthousiast

Károly Illy, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, is minder enthousiast over het vaccineren van gezonde tieners. Illy: ‘Gezonde kinderen lopen zelf nauwelijks kans op ernstige ziekteverschijnselen door corona. Alleen in uiterst zeldzame gevallen ontwikkelen ze MIS-C, dat vooral voorkomt bij jongere kinderen. Je vaccineert deze tieners dan niet vanwege een risico dat ze zelf lopen, maar om ánderen te beschermen. Dat wijkt sterk af van het Rijksvaccinatie­programma zoals we dat kennen en dat gericht is op de bescherming van de kinderen zélf. Vooralsnog kiezen we er als NVK dus niet voor, maar dit standpunt is niet in steen gebeiteld. We vinden het niet verstandig om de tieners nu al op te roepen voor vaccinatie. We hopen dat het door een hoge vaccinatiegraad onder volwassenen niet nodig is. Maar als het virus sterk blijft rondgaan onder tieners, dan verandert dat de zaak. Er moet natuurlijk geen situatie ontstaan waarin jongeren onder de 18 jaar aan allerlei beperkende maatregelen gebonden zijn, die er niet zijn voor jongeren van 18 jaar en ouder. Daarmee creëer je een onacceptabele ongelijkheid.’

Ook kinderarts-epidemioloog Patricia Bruijning (UMCU) is liever nog even afwachtend. ‘Het is een afweging tussen risico’s en baten. Het grootste deel van de kinderen loopt nu nauwelijks risico door een besmetting met covid-19. Milde bijwerkingen door de vaccinatie, zoals spierpijn, koorts of hoofdpijn, zullen een groot deel van de kinderen misschien enkele dagen beperken. Dat is niet zo erg, maar moet wel worden meegerekend. Daarnaast weten we op dit moment nog te weinig over zeldzame en potentieel ernstiger bijwerkingen. We moeten eerst duidelijkheid hebben of myocarditis inderdaad meer wordt gezien na vaccinatie. Ik denk dat we daar in de komende tijd, als meer kinderen zijn gevaccineerd, meer duidelijkheid over zullen krijgen. Ook zal veel afhangen van de komst van nieuwe varianten.’

‘Eerst moet duidelijk zijn of myocarditis inderdaad meer wordt gezien na vaccinatie’

Schoolsluiting

Maar ook als het gaat om de baten van vaccinatie van gezonde tieners, heeft Bruijning haar reserves. ‘Dat zal sterk afhangen van hoe we dit najaar omgaan met maatregelen als quarantaine en schoolsluiting; die geven veel indirecte gezondheidsschade. De vraag is of dat soort maatregelen überhaupt nog proportioneel zijn in een gevaccineerde samen­leving waar de ziekenhuizen niet meer volstromen. Voor de griep doen we dat ook niet. Als je dat beleid met elkaar hebt vastgesteld, kun je daarna bepalen hoeveel baat kinderen hebben bij vaccinatie. Niet andersom. Die discussie moeten we wat mij betreft eerst nog voeren.’

Jeugdarts Schouten bestrijdt dat het Rijksvaccinatieprogramma alleen gericht is op het beschermen van individuele kinderen tegen ernstige ziekte. ‘Bij alle kinder­vaccinaties geldt dat je het niet alleen voor jezelf doet, maar ook voor anderen: om groepsimmuniteit te verkrijgen tegen bijvoorbeeld mazelen.’

Daar is kinderarts-infectioloog Buddingh het mee eens: ‘We vaccineren bijvoorbeeld ook jongens tegen rodehond om te voorkomen dat meisjes later tijdens hun zwangerschap geïnfecteerd raken. Deze ziekte is vooral gevaarlijk voor ongeboren kinderen en meestal niet voor de kinderen die gevaccineerd worden zelf.’

Armere landen

Omdat in veel armere landen de meeste oudere en kwetsbare mensen en zorg­medewerkers nog níét zijn gevaccineerd, vindt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat de prioriteit moet liggen bij het beschikbaar stellen van vaccins voor deze groepen in plaats van voor kinderen die zelf weinig risico lopen. Mede om deze reden vindt Buddingh dat er in Nederland geen haast gemaakt hoeft te worden. ‘Het lijkt me verstandig om de kwetsbare mensen in armere landen eerst te vaccineren. Of het echt een overweging moet zijn om hier in Nederland wel of niet tieners te vaccineren, vind ik aan de politiek. Ik zeg het meer uit medemenselijkheid.’

Illy, Schouten en Bruijning denken dat het niet nodig is om deze reden te wachten met het vaccineren van kinderen in Nederland. Illy: ‘Ik heb begrepen dat er nu zoveel wordt geproduceerd dat ook in armere landen in de tweede helft van dit jaar iedereen gevaccineerd kan worden, dus het speelt geen grote rol in onze afwegingen.’

Bruijning: ‘Het gaat in Nederland om ongeveer 500 duizend 12- tot en met 17-jarigen, 1 miljoen doses. Op wereldschaal een druppel op de gloeiende plaat. Het zijn terechte woorden van de WHO, maar het heeft alleen zin als er internationale afspraken worden gemaakt om kwetsbaren in armere landen eerst te vaccineren. Of het haalbaar is, betwijfel ik sterk. Bovendien vraag ik me af of doses die hier om die reden niet worden toe­gediend werkelijk daar terechtkomen. Wie ziet daarop toe?’ 



Onderzoek en advies tot nu toe

Eind mei keurde het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) het coronavaccin van BioNTech/Pfizer goed voor kinderen vanaf 12 jaar. Uit een trial onder 2200 kinderen tussen de 12 en 15 jaar oud – van wie de helft het vaccin kreeg – bleek het vaccin 100 procent effectief. In de controlegroep, die een placebo kreeg toegediend, werd op basis van een PCR-test bij zestien tieners een besmetting met covid-19 vastgesteld. In de groep die het vaccin kreeg, kwamen alleen milde bijwerkingen voor.

Daarop volgde al snel een spoedadvies van de Gezondheidsraad om kinderen uit bepaalde risicogroepen te vaccineren en ringvaccinatie toe te passen als kinderen uit risicogroepen zelf om medische redenen niet gevaccineerd kunnen worden. (Dat wil zeggen dat alle huisgenoten vanaf 12 jaar gevaccineerd worden.) Bij het uitbrengen van dit advies kondigde de Gezondheidsraad aan dat een advies over vaccinatie van gezonde kinderen later zou volgen.

In Israël en de Verenigde Staten zijn inmiddels op grote schaal tieners gevaccineerd. Het EMA onderzoekt momenteel meldingen van myocarditis (ontsteking van de hartspier) na vaccinatie met BioNTech/Pfizer en/of Moderna in Israël en de Verenigde Staten. De meeste meldingen komen voor in Israël onder jongens tussen de 16 en 19 jaar, van wie ongeveer de helft een onderliggende aandoening heeft en in de meeste gevallen was het verloop mild. De Centers for Disease Control and Prevention (CDC) onderzoeken of er een oorzakelijk verband is, maar adviseren vaccinatie van tieners met BioNTech/Pfizer vooralsnog door te zetten.

Meer over covid-19 en vaccinaties

Achter het nieuws kindergeneeskunde vaccinatie jeugdgezondheidszorg covid-19
  • Simone Paauw

    Simone Paauw deed de deeltijdopleiding journalistiek in Tilburg en werkt sinds 2008 als journalist bij Medisch Contact. Ze interviewt het liefst de ‘gewone arts’ met een bijzonder verhaal, bijvoorbeeld voor de rubriek Het Portret.  

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.