Laatste nieuws
Heleen Croonen
3 minuten leestijd
Wetenschap

Gezond oud worden, dankzij tweelingen

Plaats een reactie

Tweelingcohorten bieden een schat aan informatie over veroudering. Onderzoeker Nancy Pedersen volgt vanuit het beroemde Zweedse Karolinska Instituut verschillende tweelingcohorten. ‘Leefgewoonten op middelbare leeftijd zijn bepalend voor een gezonde oude dag’, zegt Pedersen.

Eeneiige tweelingen, twee-eiige tweelingen, uitelkaar gehaalde tweelingen door adoptie, dementerende (leden van) tweelingen, tweelingen die ouder zijn dan 80 jaar, bijna tweehonderdduizend Zweden dragen bij aan de wetenschap omdat ze geboren zijn als lid van een tweeling. Het is niet voor eigen gewin, want ze hebben meestal zelf niets aan de resultaten; het is voor de generaties na hen. Van alle tweelingendeelnemers hebben 45.000 mensen DNA afgestaan voor de grote biobank die in hetzelfde Karolinksa Instituut huist, de rest vult regelmatig vragenlijsten in over leefgewoonten en gezondheid.

Daarbij kijken de onderzoekers aan de hand van het Zweedse burgerservicenummer in de ziekenhuissystemen welke ziektes iemand ontwikkelt. De enquêtes worden al sinds 1960 afgenomen en zijn doorzoekbaar. Onderzoeker en psycholoog Nancy Pedersen van het Karolinksa Instituut richt zich vooral op veroudering. Een voorbeeld: de oorzaken van de ziekte van Alzheimer en dementie hebben een sterke genetische component, maar op hogere leeftijd hangt het ontstaan van de ziekte meer samen met hoe je je leven hebt geleid, dan met je aanleg. Pedersen ontdekte dit met gegevens uit het OCTO-cohort, dat bestaat uit tweelingen ouder dan 80 jaar.

Internationaal wordt er veel samengewerkt tussen de onderzoeksgroepen die werken met tweelingcohorten. Het Nederlands Tweelingen Register aan de Vrije Universiteit werkt bijvoorbeeld ook samen met het Karolinska Instituut. Nature Genetics publiceert 27 maart een onderzoek van het Engage-consortium van veertien centra, waaronder dat waaraan Pedersen vanuit Karolinksa ook bijdraagt. Mensen van wie de telomeren sneller slijten, blijken vaker genen te hebben die samengaan met ziektes als bepaalde kankers en hartziektes. Sommige mensen worden dus geboren met aanleg voor snelle veroudering. Als daar omgevingsfactoren bijkomen als roken, obesitas of weinig beweging, gaat de veroudering nog harder, aldus de onderzoekers.

Ouders niet meer de schuld
Waarom zijn tweelingen zo interessant voor al die onderzoeksgroepen? Goed, de leden van een eeneiige tweeling hebben dezelfde genen, en daarmee kan genetische aanleg voor ziektes worden opgespoord, maar er is meer. ‘Tweelingen zijn mensen met een familierelatie met dezelfde leeftijd en vaak dezelfde opvoeding’, legt Pedersen uit. ‘Maar het is niet zo dat tweelingen per definitie hun hele leven samen blijven. Dat is een mythe.’ Wanneer de kinderen volwassen worden, vliegen ze net als andere broers en zussen alle kanten op, en kan variatie in omgevingsfactoren worden vergeleken. De kinderjaren zijn namelijk niet alleen bepalend voor hoe iemand oud wordt. Wie in zijn veertiger-vijftiger jaren matig fysiek actief is, loopt bijvoorbeeld minder risico op dementie later in het leven. Ook de body-mass index  op middelbare leeftijd lijkt voorspellend voor de gezondheid op de oude dag. Overgewicht of diabetes geeft meer risico op dementie op latere leeftijd, maar licht overgewicht lijkt beschermend te werken voor de gezondheid. Pedersen vat het samen: ‘We kunnen niet meer alleen onze ouders de schuld geven, want het gaat niet alleen om de aanleg en de opvoeding.’ Vooral patronen in BMI door de jaren heen zijn interessant volgens de onderzoeker. ‘Iemand die op middelbare leeftijd snel afvalt, lijkt in een risicogroep te zitten. Misschien is het afvallen wel een voorteken van een ziekte. Daar doen we nu onderzoek naar.’


Het inzicht dat leefgewoonten op middelbare leeftijd zoveel uitmaken voor een gezonde oude dag is nieuw. Pedersen verwacht dat hier in de toekomst leefstijlrichtlijnen uit zullen volgen waarmee veertigers en vijftigers zich beter kunnen opmaken voor een zo fit mogelijke veroudering.

Heleen Croonen



Lees ook:

beeld: Ryan McVay
beeld: Ryan McVay
Wetenschap tweelingen onderzoek
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.