Laatste nieuws
Esmay Bresser
3 minuten leestijd
Wetenschap

Gezond oud met verstandelijke beperking

Plaats een reactie

Ouderen met een verstandelijke beperking moeten actief gescreend worden op cardiovasculaire risicofactoren. Door de toegenomen levensverwachting komen hart- en vaatziekten in deze kwetsbare groep steeds vaker voor, maar voor preventieve campagnes voor overgewicht of hypertensie – zoals in de algemene bevolking – is te weinig aandacht. Zo concludeert Channa de Winter, arts voor verstandelijk gehandicapten (AVG) en opleider, in haar proefschrift dat zij op 8 oktober verdedigde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De centrale vraag: hoe blijven verstandelijk gehandicapten ‘net zo gezond’?

Dit promotieonderzoek is onderdeel van de inmiddels afgeronde studie ‘Gezond ouder met een verstandelijke beperking’ (GOUD). Heleen Evenhuis, hoogleraar Geneeskunde voor Verstandelijk Gehandicapten van het Erasmus MC zette in 2008 dit grootschalige project op. Nu de levensverwachting van de ruim 140.000 verstandelijk gehandicapten in Nederland meer vergelijkbaar wordt met de algemene bevolking, zorgt dit voor specifieke gezondheidsproblemen op latere leeftijd. Met de GOUD-studie is voor het eerst in dit onontgonnen gebied wat helderheid verkregen: in vier jaar tijd is de gezondheid van 1050 zwakbegaafden en mensen met lichte tot ernstige verstandelijke beperkingen van vijftig jaar of ouder in kaart gebracht. De conclusie: verstandelijk gehandicapten worden gemiddeld erg ongezond oud. Qua fitheid, morbiditeit en medicijngebruik zijn zij op vijftigjarige leeftijd al te vergelijken met kwetsbare zeventig- tot tachtigjarigen uit de algemene bevolking.

Een aantal eindresultaten van de GOUD-studie op een rij: ongeveer een op de dertien deelnemers heeft een depressieve stoornis en in de helft van de gevallen worden symptomen van depressie en angst niet tijdig herkend. Ook blijkt dat deze doelgroep een meer gefragmenteerd slaap-waakritme heeft, waardoor slaapproblemen frequent voorkomen. Ook ongezonde voeding, lage botkwaliteit en polyfarmacie zijn vaker een probleem bij deze groep in vergelijking met hun leeftijdsgenoten. Volgens hoogleraar Evenhuis bracht deze studie veel verborgen problematiek aan het licht.

Uit het specifieke onderzoek van De Winter blijkt dat met name cardiovasculaire risicofactoren, zoals diabetes, perifeer arterieel vaatlijden en obesitas, onder ouderen met een verstandelijke beperking vaker voorkomen dan in de algemene bevolking. Een ongezonde leefstijl met fysieke inactiviteit en slechte voeding draagt in grote mate bij aan dit ongunstige cardiovasculaire risicoprofiel. Bij een kwart van de deelnemers, en met name vrouwen, is zelfs sprake van ernstig overgewicht. Perifere atherosclerose komt opvallend vaak voor.

In hun aanbevelingen voor de praktijk vragen De Winter en Evenhuis meer aandacht voor preventie. Zo is er meer scholing nodig voor deze doelgroep en hun begeleiders over stoppen-met-roken, dieetkeuzes en gezonde leefstijl. Maar alleen leefstijladviezen zijn onvoldoende. Een multidisciplinaire aanpak met bijvoorbeeld gedragsdeskundigen heeft meer effect. Zij sturen de dagelijkse woonbegeleiders aan, die op hun beurt weer ondersteunen bij het volhouden van deze veranderingen in leefstijl bij de patiënten. Op dit moment zijn bewegingswetenschappers van de GOUD-studie bezig met onderzoek naar gezondheidsbevorderende programma’s in de instellingen. Hun doel is bewegen een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven te laten vormen en dit, ook na zo’n programma, op peil te houden.

De hoogleraar en promovenda zien een grote rol voor huisartsen en AVG om proactief ‘cardiovasculair risicomanagement’ aan te bieden. Hierbij kan het NHG-preventieconsult een leidraad zijn. Iedere vijftigplusser in deze doelgroep zou standaard gescreend moeten worden op cardiovasculaire risicofactoren als hypertensie, diabetes en nierinsufficiëntie. Met één groot verschil: het initiatief ligt bij de arts en niet bij de patiënt. Evenhuis: ‘Deze doelgroep zal niet zelfstandig met vragen op het spreekuur verschijnen. Dus kijk vooral even de bloeddruk na als zij toch tegenover je zitten.’ Een nieuwe aanbeveling betreft het screenen op perifeer arterieel vaatlijden door het meten van de enkelarmindex en doppler. De gezondheidswinst van tijdig behandelen van atherosclerose kan enorm zijn, aldus Evenhuis. Ook andere specialisten krijgen toenemend met oudere verstandelijk gehandicapten te maken: bijvoorbeeld de geriater met de vraag voor onderzoek naar dementie of de cardioloog voor het uitvoeren van een dotterprocedure. Ze benadrukt dat huisartsen en specialisten vaker een beroep kunnen doen op een van de bijna zeventig specialistische AVG-poliklinieken in het land, bijvoorbeeld bij vragen rondom het afbouwen van antipsychotica.

Esmay Bresser

Lees ook:

Hulplijn voor zorgvragen verstandelijk gehandicapten 

‘Tekort aan AVG’s zorgwekkend’

© iStock
© iStock
Wetenschap ouderen verstandelijk gehandicapten verstandelijke handicaps
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.