Genetische factoren obesitas in kaart gebracht

Meer dan 140 genetische loci spelen een rol bij het ontstaan van obesitas. Twee omvangrijke studies gepubliceerd in Nature brengen ze in kaart. Onder de talrijke onderzoekers die aan de studies meewerkten zijn ook medewerkers van de universiteiten van Maastricht, Amsterdam, Leiden, Rotterdam, Utrecht en Groningen.

Eén van beide onderzoeken concentreert zich op de aanmaak en depositie van buikvet. Daarbij blijken 49 genloci betrokken, waarvan sommige al eerder in verband waren gebracht met de aanmaak van vetweefsel, angiogenese en insuline-resistentie. De onderzoekers constateren dat een deel van de loci ‘seksueel dimorfisme’ vertoont: 19 ervan hebben een ander effect op vrouwen dan op mannen. Niet zo verwonderlijk; vetverdeling bij vrouwen is immers anders dan bij mannen.
In de tweede studie vonden onderzoekers niet alleen 97 genetische locaties die van invloed zijn op de hoogte van de BMI via de aanmaak van vetcellen en de regulering van de suikerhuishouding, maar ze ontdekten ook dat vele genlocaties gelinked zijn aan neurale processen in de hersenen – met name hypothalamische circuits – die betrokken zijn bij eetlust en metabolisme.
Al deze genetische wapenfeiten dragen aldus het onderzoeksteam bij aan de ontwikkeling van ‘een werkmodel van de biologie van obesitas’ waaraan nog de genetische invloed op het microbioom ontbreekt. Dat is jammer omdat de samenstelling van de darmflora volgens recent onderzoek een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van obesitas
Een recent Brits onderzoeksrapport van de London School of Economics and Political Science relativeert overigens de invloed van aanleg op zwaarlijvigheid. Geadopteerde kinderen die opgroeien bij ouders met overgewicht hebben ongeveer 21 procent meer kans ook zelf aan overgewicht te gaan lijden dan kinderen in gezinnen waarvan de ouders niet zwaarlijvig zijn. En kinderen die opgroeien bij hun biologische ouders met overgewicht lopen ongeveer 27 procent meer kans ook zelf zwaarlijvig te worden dan kinderen wier biologische ouders dat niet zijn. Die percentages ontlopen elkaar niet veel; hetgeen de geringe invloed van genetische factoren aantoont, aldus het onderzoeksteam. Dat wordt overigens anders als het gaat om extreem overgewicht, daarbij speelt aanleg wel degelijk een grotere rol dan leefstijlfactoren.
In The Lancet Diabetes & Endocrinology van vorige week stelt een groep artsen dat obesitas een ziekte is met biologische oorzaken die niet alleen geneest op een recept van minder eten en meer bewegen. En als patiënten genezen lijken te zijn, hebben ze doorgaans ‘obesitas in remissie’, aldus deze experts. Hun sombere conclusie luidt dat geen enkele therapie momenteel afdoende werkt, mogelijk met uitzondering van bariatrische chirurgie: de enige behandeling die op de langere termijn wel effectief is gebleken.
 
Henk Maassen

doi: 10.1038/nature14132 en doi: 10.1038/nature14177

Lancet Diabetes Endocrinol, dx.doi.org/10.1016/S2213-8587(15)70010-0

Brits rapport: Vertical Transmission of Overweight: Evidence From English Adoptees

Lees ook

• Erfelijke obesitas al in jonge jaren (1 juni 2010)
• Obesitas is een ziekte (2 dec 2008)
• Dik of mager dankzij darmbacteriën (9 jan 2007)
• Obesitas chronische ziekte (2 mei 2006)

Dossier Obesitas