Geen schade

De mens heeft twee ogen en twee oren. U als kenner van anatomie en fysiologie weet wat die mens daar allemaal mee kan. Soms weigert een oog of een oor dienst, dan spreken we van pathologie en rinkelt onze kassa. Bizar genoeg komen we als beroepsgroep nauwelijks in beweging als die mens (wijzelf incluis) af en toe een oogje dichtknijpt of als zich ineens een aanval van Oost-Indische doofheid openbaart. Neem de ingezonden brief van onze collega en plastisch chirurg Nicolai (blz. 888) over vrouwenbesnijdenis. Alles van het insnijden van de clitoris tot het wegsnijden van clitoris en labia noemen we inmiddels genitale verminking. Foei, gij inwoners van Noordoost-Afrika, wij Nederlandse artsen zullen daar onze handen niet aan vuil maken. Maar het zonder medische redenen verwijderen van de voorhuid bij kleine jongetjes, daar draaien we onze hand niet voor om. Er bestaat zelfs een keurige DBC voor. Hebben die jongetjes ooit om deze mutilatie gevraagd? Zou de circumcisie hen kunnen schaden? Ziet u ze lachen tijdens de ingreep?

Een patiënt niet nodeloos schaden, goed doen, dat is de kern van ons vak. Daar worden we als arts op aangesproken en daar kunnen we onze collega’s op aanspreken. In tegenstelling tot lagere colleges geeft de uitspraak van het Centraal Tuchtcollege in dit nummer expliciet ruimte om bezorgdhied over het functioneren van een collega te melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Een duidelijke koerswijziging die overigens in de lijn ligt van de maatschappelijke roep om transparantie en het verantwoording afleggen door artsen. Daar is niets mis mee, mits het zorgvuldig en zonder bureaucratie geschiedt. Disfunctionerende collega’s schaden tenslotte ook úw imago. Elke arts heeft, aldus het Centraal Tuchtcollege, ‘niet alleen tot taak de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van zijn patiënten te bevorderen, maar evenzeer de plicht zich in te spannen om de kwaliteit van de individuele gezondheidszorg te waarborgen’.

Een belangrijke voorwaarde voor dat ‘niet schaden’ is dat u als arts (financieel) de ruimte krijgt om nieuwe patiëntvriendelijke technieken in te zetten. Neen, dames en heren politici, zorgverzekeraars en ambtenaren op VWS en Financiën, die technieken zijn doorgaans niet goedkoper dan de vorige. Maar als het om uzelf of uw familie gaat, wilt u toch ook dat de nieuwste medische apparatuur wordt ingezet. Een typisch geval van functionele blind- en doofheid.

Als, zoals de Nederlandse Vereniging van Neurochirurgen dat in hun bijdrage aan ‘Uit de wetenschappelijke verenigingen’ beschrijft (blz. 890), de vooruitgang in beeldvormende techniek niet zo ver gevorderd was als nu, zou de enige navigatie in het brein bij patiënten met een hersentumor nog steeds de verdringing op de angiogafie zijn. Nog maar een kwart eeuw geleden hadden we niets beters. Waar blijven de andere wetenschappelijke verenigingen overigens met hun bijdragen voor deze serie? Hebben zij geen vooruitgang te melden?

Het inzetten van nieuwe medische kennis en technieken gaat niet vanzelf. Hardnekkig houden velen van u vast aan het oude vertrouwde. Geen puf, vertrouwen of zin om te veranderen. Maar zou u uw patiënten niet nodeloos schaden door selectief doof en blind te zijn? Dat de voorlopers die het gebruik van nieuwe technologie en medische kennis omarmen, de rest van het medische peloton in hun enthousiasme wel zouden meetrekken, blijkt volgens Schuring en Van Harten helaas niet waar (blz. 908). De weerstand om af te wijken van de gebaande paden is ook onder artsen groot en om de middenmoot mee te krijgen moet je andere ‘prikkels’ gebruiken dan voor de kopgroep. Misschien wordt u over de streep getrokken om te veranderen door het idee dat u zelf als patiënt wél op tijd en volgens de laatste medische inzichten zou willen worden geholpen? In ieder geval moet voor u als praktiserend arts het voordeel van veranderen duidelijk zijn en de vernieuwing moet zeker niet door een betweterig bureau over u worden uitgestort.

En gaat u dan toch een nieuw medisch apparaat gebruiken, dan is de gebruiksaanwijzing regelmatig een nachtmerrie. Ik word acuut onpasselijk als bij een nieuw apparaat zo’n centimeters dik dossier uit de verpakking rolt. Nou kan je bij een nieuwe DVD-speler nog wel wat op eigen houtje experimenteren, maar bij een nieuw infuussysteem ligt dat toch anders. Van Kleffens c.s. verhalen over de schade, maar vooral over de leermomenten (blz. 916).

'Hardnekkig houden velen vast aan het oude vertrouwde'