Geen afname ellende in laatste levensfase
2 reactiesPijn en andere ellende in de laatste levensfase is tussen 1998 en 2010 toegenomen. Tenminste, dat zeggen de nabestaanden van Amerikanen die meededen aan een langlopende studie. Adam Singer e.a. schrijven erover in Annals of Internal Medicine.
Singer e.a. gebruikten gegevens uit de Health and Retirement Study, waarbij ruim 7200 51-plussers elke twee jaar worden ondervraagd over hun gezondheid. Van deelnemers die tussen 1998 en 2010 overleden, zijn directe familieleden of vrienden ondervraagd over symptomen in het laatste levensjaar.
Na correctie voor mogelijk verstorende factoren was de conclusie dat vervelende symptomen niet zijn afgenomen. Sterker nog: volgens de nabestaanden kwam pijn (hoe ernstig dan ook, minimaal 1 maand in het laatste jaar) zelfs vaker voor: van 54 naar 61 procent. Het ging hier vooral om lichte pijn, matige of ernstige pijn namen niet toe. Somberheid en verwardheid kwamen ook vaker voor. Bij patiënten met kanker namen klachten niet toe. Maar ook niet af.
De getallen moeten met een korrel zout worden genomen: geheel objectief zijn nabestaanden natuurlijk niet. Maar er is in ieder geval geen sprake van dat vervelende symptomen in de laatste levensfase zijn afgenomen. Dat was wel de verwachting, aangezien er in de VS vanaf eind vorige eeuw veel aandacht is geweest voor zorg rondom het levenseinde. Dat werpt blijkbaar onvoldoende vruchten af.
Sophie Broersen
Ann Intern Med.2015. Doi: 10.7326/M13-1609
Lees ook:
- Dossier levenseinde
- Leren praten over levenseinde
- Onderzoeksraad: zorg levenseinde moet beter
F.J.E.M. van Passel
arts, oud-anesthesioloog, Emmerich,Duitsland
Nederland loopt inderdaad voorop bij de begeleiding van patiënten in de laatste levensfase.
In de VS staat die begeleiding nog in de "kinderschoenen".
W. Rietkerk
AIOS Ouderengeneeskunde, MEPPEL Nederland
"Geheel objectief zijn nabestaanden niet".
Objectief: niet. Zeer betrokken en van groot belang in de beleving van het sterfbed: zeker wel.
Dus als nabestaanden meer klachten (van de stervende) rapporteren dan vroeger, dan zou dat best wat kunnen ze...ggen over hoe het sterfbed wordt beleefd. En die ervaring blijft een mens nog lang bij. Met als gevolg dat een volgend sterfbed vaak opent met de zin 'als het maar niet zo naar/erg/langdurig/onbegrijpelijk/etc... zal worden als bij mijn (schoon)ouder/partner etc´.
De uitkomsten uit dit onderzoek bieden dus zeker een inkijkje in de beleving van de laatste levensfase, en dat daar nog veel winst te behalen is. Niet alleen in symptoombestrijding, maar vast ook in communicatie en informatie.