Laatste nieuws
spoedzorg

Geef huisartsenpost toegang tot radiologie

Röntgendiagnostiek op de hap kan belasting SEH verminderen

6 reacties
Getty Images
Getty Images

Patiënten met een fractuurverdenking worden in avond, nacht en weekend doorgaans naar de SEH verwezen. Een werkwijze die veel tijd en geld kost en bovendien de SEH onnodig belast. Huisarts Martijn Rutten en collega’s pleiten daarom voor directe toegang tot röntgendiagnostiek op de huisartsenpost.

Tijdens een voetbaltraining loopt een 32-jarige man een inversietrauma van de enkel op, waarop hij contact zoekt met de huisarts. Een uur later loopt hij strompelend de spreekkamer binnen. Bij onderzoek van de enkel zijn de Ottawa ankle rules positief. De huisarts vraagt conform de NHG-Standaard Enkelbandletsel een röntgenfoto aan ter uitsluiting van een fractuur.1

Als een casus als deze overdag plaatsvindt, heeft de huisarts directe toegang tot röntgendiagnostiek en levert hij zelf de nazorg als een fractuur is uitgesloten. Blijkt er wel sprake van een fractuur, dan wordt de patiënt vanuit de röntgenafdeling rechtstreeks naar de Spoedeisende Hulp (SEH) verwezen voor verdere specialistische zorg. Deze werkwijze is efficiënt, veilig en patiëntvriendelijk.

Buiten kantoortijd heeft de dienstdoende huisarts op de huisartsenpost (hap) doorgaans geen mogelijkheid tot het aanvragen van röntgendiagnostiek, terwijl de incidentie van trauma’s aan de extremiteiten in de avonduren en het weekend juist het hoogst is.2 Patiënten worden bij een fractuurverdenking dan rechtstreeks naar de SEH verwezen. Daar vindt de behandeling plaats, ongeacht of er sprake is van een fractuur.3 De patiënt uit bovenstaande casus heeft bij positieve Ottawa ankle rules een kans van 28 procent op een enkelfractuur.4 Uit onderzoek naar zelfmelders op de huisartsenpost blijkt de helft van de voor röntgendiagnostiek verwezen patiënten een fractuur of luxatie te hebben.5

Minder efficiënt

De huidige werkwijze op de hap bezorgt patiënten doublures in onderzoek, langere wachttijden en aanspraak van het eigen risico.6 7 Daarmee is de zorg minder efficiënt, minder patiëntvriendelijk en minder kosteneffectief vergeleken met de werkwijze tijdens kantoortijd. Bovendien veroorzaakt het onnodige belasting van de SEH, terwijl deze momenteel al fors onder druk staat.8

De overtuiging van de patiënt dat aanvullende diagnostiek nodig is, vormt een belangrijke reden voor patiënten om direct naar de SEH te gaan in plaats van naar de huisarts.9 10 Het merendeel van de huisartsen wenst ook buiten kantoortijd directe toegang tot röntgenonderzoek.11

Inventarisatie

In een aantal regio’s hebben huisartsen inmiddels wél de mogelijkheid om buiten kantoortijden röntgendiagnostiek in eigen beheer aan te vragen. Wij inventariseerden hoeveel huisartsenposten in Nederland directe toegang hebben tot röntgendiagnostiek voor het aantonen of uitsluiten van fracturen en welke werkwijzen zij hanteerden. Hierbij combineerden we gegevens uit twee recente studies van beschikbare zorg op Nederlandse huisartsenposten en selecteerden de huisartsenposten met mogelijke toegang tot röntgendiagnostiek.3-12 Vervolgens verifieerden wij deze gegevens telefonisch.

Uit onze inventarisatie blijkt dat 20 (17%) van de 117 Nederlandse huisartsenposten op dat moment directe toegang hadden tot röntgendiagnostiek; 6 hanteren een volledig open model (altijd mogelijkheid tot röntgendiagnostiek) en 14 een gemengd model (enkel toegang op bepaalde tijdstippen). Van de posten met gemengd model hebben 7 huisartsenposten geen röntgenmogelijkheid gedurende de nacht. Op de andere 7 posten bestaan tijdsvensters met alleen directe toegang op vaste tijdstippen. Deze tijdsvensters variëren onderling in duur (zie tabel).

De beoordeling van de röntgenfoto’s vindt doorgaans plaats door de radioloog (50%) of de röntgenlaborant (40%), waarbij radiologen frequent gebruikmaken van beoordeling op afstand (buiten het ziekenhuis). Bij beoordeling door een SEH-arts of huisarts (10%) autoriseert de radioloog uiteindelijk. Bij 90 procent van de huisartsenposten vindt beoordeling plaats binnen 30 minuten na het maken van de röntgenfoto.

Belemmeringen

De opkomst van spoedposten, waarin hap en SEH verder samenwerken, maakt directe toegang tot röntgenonderzoek voor huisartsen op de hap tot een zeer actuele kwestie. Het is dan ook zaak om organisatorische en financiële belemmeringen in kaart te brengen en te zoeken naar oplossingen daarvoor. Zo ligt overdiagnostiek op de loer bij elke nieuwe vorm van diagnostiek of toegang daartoe. Eerder onderzoek met huisartsen die werden ingezet op de SEH toont echter aan dat huisartsen juist restrictief zijn in het aanvragen van aanvullende diagnostiek, ook als zij deze direct tot hun beschikking hebben.13 14

Een veelgehoord knelpunt is de haalbaarheid en de bereidheid van radiologen om de diagnostiek op korte termijn te beoordelen. Een eerste beoordeling door een röntgenlaborant of SEH-arts lijkt een reëel alternatief, mede omdat de beeldvorming beperkt blijft tot die van de extremiteiten. De digitale beoordeling door een radioloog op afstand is erg kansrijk, bijvoorbeeld in een naburig ziekenhuis, in een grotere regio met meerdere huisartsenposten, of in een landelijk (dienst)verband. Hiervoor is wel bereidheid tot samenwerking nodig tussen huisartsenposten, ziekenhuizen, radiologen en eventueel diagnostische centra.

Positief effect

Bij directe toegang tot röntgendiagnostiek kunnen patiënten zonder een fractuur – net als binnen kantoortijden – door de huisarts worden behandeld. Dit zorgt voor minder laagcomplexe zorg op de SEH, waardoor er meer tijd is voor complexe problematiek. Mede gezien de (dreigende) overbelasting van de SEH is dit een aanbevelenswaardige ontwikkeling.8 Voor de patiënt zal er een forse reductie van wachttijd optreden, met naar verwachting een positief effect op de ervaring en tevredenheid.5 6 Tevens kan het kostenbesparend zijn, zowel voor patiënt (eigen risico) als voor de maatschappij.15

Juist met de komst van meer spoedposten in Nederland waarbij de hap en SEH samenwerken op één locatie én de dreigende overbelasting van de SEH, liggen er organisatorische en financiële uitdagingen om de juiste spoedzorg op de juiste plek te leveren. Toegang tot röntgendiagnostiek vanuit de huisartsenpost is in dat kader een wenselijke ontwikkeling, die verder gestimuleerd en financieel ondersteund moet worden.

Martijn Rutten, huisarts en onderzoeker, Radboudumc, Radboud Institute for Health Sciences, IQ healthcare, Nijmegen

Jochen Cals, huisarts en onderzoeker, vakgroep huisartsgeneeskunde, Universiteit Maastricht

Margreet Zeelen, directeur Huisartsenorganisatie Regio Zutphen (HRZu), Zutphen

Paul Giesen, huisarts en onderzoeker, Radboudumc, Radboud Institute for Health Sciences, IQ healthcare, Nijmegen


contact

martijn.rutten@radboudumc.nl

cc: redactie@medischcontact.nl

Geen belangenverstrengeling gemeld door de auteurs.


Lees ook:

Voetnoten

1. NHG-Standaard Enkelbandletsel (tweede herziening). Belo J, Buis P, van Rijn R, Sentrop-Snijders EM, Steenhuisen S, Wilkens C, Geijer R, Loogman M. Huisarts Wet 2012; 55 (8).

2. Giesen P, Smits M, Huibers L, Grol R, Wensing M. Quality of after-hours primary care in the Netherlands: a narrative review. Ann Intern Med.2011; 155: 108-13.

3. Schols AMR, Stevens F, Zeijen CGIP, Dinant GJ, van Vugt C, Cals JWL. Aanvullende diagnostiek op Nederlandse huisartsenpost. Ned Tijdschr Geneeskd 2015; 159:

4. Bachmann LM, Kolb E, Koller MT, Steurer J, Ter Riet G. Accuracy of Ottawa ankle rules to exclude fractures of the ankle and mid-foot: systematic review. BMJ 2003; 326: 417-9.

5. Rutten, M, Vrielink F, Giesen P. Zelfmelders op de huisartsenpost. Huisarts en wetenschap, 2013. 56 (11): p. 558-562.

6. Thijssen WAMH, Kraaijvanger N, Barten DG, Boerma LM, Giesen P, Wensing M. Impact of a well-developed primary care system on the length of stay in emergency departments in the Netherlands: an observational multicenter study. BMC Health Services Research.2016, 16: 149

7. De Valk J, Taal EM, Nijhoff MS, et al. Self-referred patients at the Emergency Department: patient characteristics, motivations, and willingness to make a copayment. Int J Emerg Med. 2014; 7: 30.

8. Achter het nieuws: SEH raakt verstopt door vergrijzing. Medisch contact 2016; 22: 10-11.

9. Van der Linden MC, Lindeboom R, van der Linden N, et al. Self-referring patients at the emergency department: appropriateness of ED use and motives for self-referral. Int J Emerg Med. 2014;7:28.

10. Coleman P, Irons R, Nicholl J. Will alternative immediate care services reduce demands for non-urgent treatment at accident and emergency? Emerg Med J. 2001; 18: 482-7.

11. Giesen P, Huibers A, Padros Goossens M, Willekens M. Tussen droom en daad. Toekomstvisie huisartsen op hun positie in de spoedzorg. Med Contact 2007; 15: 653-5

12. InEen Benchmark 2015.

13. Boeke AJ, van Randwijck-Jacobze ME, de Lange-Klerk EM et al. Effectiveness of GPs in accident and emergency departments. Br J Gen Pract 2010 Oct; 60 (579): 378-84.

14. Ramlakhan S, Mason S, O’Keeffe C et al. Primary care services located with EDs; a review of effectiveness. Emerg Med J. 2016; 33 (4): 293-9

15. Polinder S, Haagsma J, Panneman P et al. The economic burden of injury: Health care and productivity costs of injuries in the Netherlands. Accident Analysis & Prevention 2016; 93: 92-100.

pdf

radiologie SEH HAP spoedzorg
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Judith Mulder

    SEH-arts KNMG, Wierden

    In ZGT Almelo en Hengelo hebben de huisartsen al jaren 24/7 toegang tot röntgenfaciliteiten. Bij mijn weten is dit naar grote tevredenheid van huisartsen, radiologen en de SEH.
    Buiten kantoortijden worden foto's vaak beoordeeld door een laborant maa...r de volgende dag wordt dit altijd gecontroleerd door de radioloog. Heel af en toe worden patienten dan alsnog teruggeroepen omdat er een subtiele fractuur gemist is.
    Op de Spoedpost is de patient enkele meters verwijderd van de buckykamer waar de foto's gemaakt worden. Een patient voor een foto verwijzen naar de (vaak drukke) SEH of de volgende dag terug laten komen vind ik dan zeker niet wenselijk en al helemaal niet patientvriendelijk. We kunnen er echt niet meer onderuit dat we een 24-uurs bedrijf zijn.

  • P. Ott

    Radioloog, Groningen

    Als radioloog onderschrijf ik zeker het belang van verplaatsing van zorg naar de eerste lijn, waar mogelijk. Indien de patiënt niet hoeft te worden doorgestuurd naar de SEH wordt dat deel van het eigen risico (zorgkosten) bespaard.
    Er wordt echter a...l jaren een aanhoudende stijging waargenomen (geobjectiveerd) van de dienstbelasting in ANW uren van de radioloog. Als de huisarts op die tijdstippen ook patiënten voor röntgenfoto's kan sturen, houdt dat voor de radioloog zeker een verdere toename van het belverkeer in, inclusief verstoring van de acute echografie verrichting of CT beoordeling. Bij thuiskomst zal er voor de acute beoordeling voor de huisarts moeten worden ingelogd en dat is alleen mogelijk bij praktijken waar de online web beelden hiervoor van voldoende kwaliteit zijn of thuisverslaglegging mogelijk is.
    Bij beoordeling door de laborant of de SEH-arts, zullen alleen de evidente fracturen worden gedetecteerd. De subtiele fracturen: onverplaatste en avulsies zullen meestal pas na beoordeling van de radioloog kunnen worden uitgesloten.
    Een groot voordeel van de initiële beoordeling door de huisarts op de HAP, is dat die goed kan triëren of het waarschijnlijk een contusie, ligamentair letsel (met mogelijk avulsie) of fissuur betreft, of een duidelijke (gedisloceerde) fractuur.
    Mijns inziens zou de laatste categorie dan op basis van lichamelijk onderzoek direct moeten worden doorgestuurd naar de SEH. De eerste kan worden behandeld met drukverband, waar zonodig de volgende dag vroeg op de afdeling radiologie een foto kan worden gemaakt via de HAP verwijzing (1e lijn).
    Dit zou de extra avond en nacht belasting voor de radioloog voorkomen en de behandeling niet nadelig beïnvloeden. In het weekend zal het bieden van röntgenfoto's voor de HAP dan ook overdag (9 tot 17 uur) nodig zijn, om de patiënt te kunnen deviëren van de SEH naar de HAP. Dit zal dan helaas wel leiden tot toename van de dienstbelasting voor de radioloog in het weekend.

  • F.C.N.M. Gunneweg

    huisarts, Ermelo

    Wij praten in deze regio (Noordwest Veluwe) al ruim 10 jaar over deze toegankelijkheid van door huisartsen in ANW-dienst aangevraagde röntgenfoto's.
    Het terechte argument van de radiologen om hierin niet mee te gaan is de onbetrouwbare kwaliteit van ...de beoordeling door SEH artsen en laboranten.
    Het onderliggende argument is de weigering van radiologen om buiten kantooruren dienst te doen. Zelfs niet thuis vanuit de rookstoel.
    Deze weigering kan niet aan de gebrekkige honorering toegeschreven worden.
    Er is geen reden dit geen Pasha-gedrag te noemen.
    Met het gebruik van dit epitheton is de toegankelijkheid nog niet gerealiseerd.
    Ik stel voor om de beoordeling buiten kantooruren aan goed opgeleide Indiase en Chinese radiologen over te laten. De glasvezelverbindingen liggen ervoor klaar.
    Dan is de kwaliteit goed, het antwoord snel, en de markt op radiologiegebied komt eindelijk tot leven. En Pasha's worden weer burgers.
    Opm: als de radioloog geen dienst wil doen, hij schole om tot dermatoloog of reumatoloog of klinisch geneticus.

  • R. Dahlmans

    Internist, Weert

    Het is toch vreemd dat ziekenhuizen zich al jaren (dankzij de commercialisering) uitsloven om huisartsen binnen te halen via hun laboratoria diagnostiek uit te laten voeren. Alleen lukt dat niet altijd waardoor bloedmonsters het land doorreizen, resu...ltaten in de tweede lijn niet zijn in te zien en diagnostiek op radiologisch gebied in commerciële centra elders worden uitgevoerd. Maar als het dan wel lukt dan gaat om 17 uur de deur in het slot en is de klant niet meer welkom. Raar. En nu zou de radiologische diagnostiek door hulp-radiologen uitgevoerd worden? Laten de radiologen dat gebeuren? Wie is dan verantwoordelijk voor de kwaliteit van de verslaglegging en de behandeling die volgt? Wordt de afdeling radiologie in de avonduren door het ziekenhuis verhuurd aan derden? Kom op raiologen van Nederland.

  • M. Buijvoets

    huisarts, Hengelo

    In Hengelo bel ik buiten kantooruren altijd direct met de rontgenlaborant dat er iemand voor een foto komt, die wordt dan zonder tussenkomst van de SEH gemaakt. Zo simpel kan het zijn.

  • Alex Wanders

    Radioloog, Voorhout

    De oproep die Martijn Rutten, Jochen Cals, Margreet Zeelen en Paul Giesen plaatsen in Medisch Contact 42 van 20 oktober 2016 met hun artikel "Geef huisartsenpost toegang tot radiologie" is goed vergelijkbaar met mijn oproep om patiënten uit het Bevol...kingsonderzoek op Borstkanker in eerste instantie naar de afdeling radiologie te verwijzen en niet primair naar de mammapoli.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.