Gebruik patiëntengegevens voor kwaliteitsdoeleinden

Het is van groot belang dat patiëntengegevens in de gezondheidszorg zonder al te veel hindernissen kunnen worden gebruikt voor kwaliteitsverbetering. Het recente standpunt van de minister van VWS dat voor het gebruik van patiëntendossiers in dat kader de uitdrukkelijke toestemming van de patiënt nodig is, levert te veel beperkingen op.

In het rapport van de commissie-Lemstra over de Twentse neuroloog is de aanbeveling opgenomen dat artsen in het kader van intercollegiale toetsing kennis moeten kunnen nemen van elkaars patiëntendossiers. De commissie-Lemstra stelt voor op dat punt de wet te wijzigen. In zijn reactie op het rapport-Lemstra (Kamerstuk 31700 XVI nr. 176) laat de minister van VWS weten die aanbeveling van de commissie-Lemstra niet over te nemen. Volgens de minister zal de patiënt steeds toestemming moeten geven voor dossierinzage in het kader van intercollegiale toetsing.

Veronderstelde toestemming
De KNMG vindt dat het standpunt van de minister een achteruitgang is ten opzichte van de huidige praktijk. Er is op dit punt al vele jaren sprake van een praktijk van veronderstelde toestemming. Hiervoor bestaat steun in de gezondheidsrechtelijke literatuur. Aangenomen wordt dat patiënten er geen bezwaar tegen hebben dat hun gegevens, indien nodig en op zorgvuldige wijze, worden gebruikt in het kader van kwaliteitssystemen als intercollegiale toetsing en visitatie. Dat is ook in het algemeen belang.

Het standpunt van de minister zou ten opzichte van de huidige situatie een flinke stap terug betekenen. Het is onuitvoerbaar en voor zorginstellingen zeer belastend (in termen van tijd en geld) om in alle gevallen van patiënten individuele toestemming te verkrijgen. Lang niet altijd zullen al geruime tijd geleden ontslagen patiënten kunnen worden getraceerd.

Duidelijkheid in de wet
Vanwege het grote algemene belang van kwaliteitssystemen in de gezondheidszorg is het volgens de KNMG noodzakelijk en gerechtvaardigd dat zo nodig zonder toestemming patiëntengegevens kunnen worden gebruikt (met de nodige terughoudendheid en privacywaarborgen). De KNMG is het met de commissie-Lemstra eens dat de wet daarover duidelijkheid behoort te bieden.

Op voorstel van de KNMG was in het wetsvoorstel ‘cliëntenrechten zorg’ zoals dat in maart 2009 bekend werd, een bepaling opgenomen die het mogelijk maakte om voor kwaliteitssystemen zo nodig zonder voorafgaande toestemming patiëntengegevens te gebruiken (art. 11 lid 1 van het wetsvoorstel). Volgens de tekst van de concept-memorie van toelichting bij het wetsvoorstel ‘cliëntenrechten zorg’ zou het daarbij onder meer kunnen gaan om het gebruik van patiëntendossiers in het kader van visitatie (p. 23). Het ligt dan niet voor de hand om in het geval van intercollegiale toetsing juist wel toestemming van de patiënt voor het gebruik van zijn dossier te vereisen. De reactie van de minister op het rapport-Lemstra lijkt erop te wijzen dat de bepaling over het gebruik van patiëntengegevens voor kwaliteitsdoeleinden in het definitieve wetsvoorstel niet zal worden overgenomen. De KNMG zou dat zeer betreuren.

Maakt een individuele patiënt bezwaar tegen het gebruik van zijn/haar gegevens in het kader van kwaliteitsdoeleinden, dan zal dat bezwaar natuurlijk moeten worden gehonoreerd.

Nadere informatie: J. Legemaate, beleidscoördinator gezondheidsrecht van de KNMG,
tel. 030 2823 765, e-mail: j.legemaate@fed.knmg.nl