Laatste nieuws
zorgen in crisistijd

Gaan we met z’n allen Bruins achterna?

‘Behoud psychische gezondheid personeel essentieel’

3 reacties
Instagram #mijnhartvoordezorg
Instagram #mijnhartvoordezorg

Vechten tegen het coronavirus vraagt veel van artsen. Fysiek, maar zeker ook psychisch. Hoe blijven ze overeind?

In de strijd tegen het coronavirus in Wuhan werd het universitaire Second Xiangya Hospital ingericht om een groot deel van de patiënten met verdenking op corona te onderzoeken. Extra zorgverleners hielpen de vaste staf van de afdeling Infectieziekten in de koortskliniek en op de gescheiden afdelingen voor mensen met milde en met ernstige klachten. In The Lancet Psychiatry beschreven betrokken hulpverleners in februari hoe voor de medewerkers een psychologisch interventieplan werd opgetuigd. Het omvatte onlinecursussen over de meestvoorkomende problemen, een hotline en groepsactiviteiten om stress te verminderen. Er was één probleem: het medisch personeel maakte er nauwelijks gebruik van.

Zorgverleners wilden vooral ononderbroken rustperiodes

Uit navraag bij dertien van hen bleek dat ze vooral meer ononderbroken rustperiodes en voldoende beschermingsmateriaal nodig hadden. Ze gingen weinig thuis rusten omdat ze bang waren om hun familie te infecteren of ongerust te maken. Het personeel wilde graag snel inzetbare psychische hulp, niet voor zichzelf maar aan het bed. Ze wilden ook leren omgaan met angstige en daardoor tegenstribbelende patiënten. Het ziekenhuis heeft daarop een plek ingericht waar de staf kon rusten zonder omgeven te zijn door de eigen familie. Psychologen boden daar een luisterend oor. Het ziekenhuis regelde maaltijden, spullen voor persoonlijke hygiëne en ontspannende activiteiten, maar bijvoorbeeld ook ondersteuning bij het maken van een persoonlijke video tijdens routinewerkzaamheden voor het thuisfront. Er kwamen gedetailleerde regels over het gebruik van beschermend materiaal om zorgen over besmetting te verminderen. Op een cursus leerde de professionals omgaan met de psychologische problemen van patiënten en de beveiliging werd ingezet om het niet-coöperatieve deel van hen aan te spreken.

Hart onder de riem

Twee weken eerder hadden collega’s uit Wuhan in hetzelfde blad al de hogedrukpan beschreven waarmee zorgverleners te maken krijgen: ‘Een hoog risico op besmetting en ontoereikende bescherming daartegen, overwerk, frustratie, discriminatie, isolatie, negatieve emoties van patiënten, gebrek aan contact met thuis en uitputting.’ De auteurs van het Second Xiangya Hospital waarschuwen in The Lancet Psychiatry dat het behoud van de psychische gezondheid van medisch personeel in de bestrijding van infectieziekten ‘essentieel’ is. Maar hoe krijgt de zorg tijdens deze coronacrisis dat ook nog eens voor elkaar? Minister voor Medische Zorg, Bruno Bruins, zakte afgelopen week tijdens een Kamerdebat ‘door oververmoeidheid en intensieve weken’ in elkaar en vroeg een dag later om ontslag.

Naast de draaiboeken voor piekbelasting in de zorg door covid-19 zijn er de publicaties met psychosociale aanbevelingen om professionals te helpen. De WHO publiceerde een lijstje ‘psychosociale overwegingen’ bij de coronacrisis. Daarin stonden aanbevelingen voor het algemene publiek. Bijvoorbeeld: Spreek over ‘mensen met covid-19’ en niet over een ‘covid-19-geval’ of ‘covid-19-families’, om stigmatisering te voorkomen. Wees selectief in nieuwsconsumptie, zoek en verspreid positieve verhalen en eer zorgprofessionals. Maar de WHO had ook tips speciaal voor medewerkers in de zorg (zie kader). En het ministerie van Defensie zond deze week een covid-19-webinar voor zorgprofessionals uit. Charles Groenhuijsen sprak daarin met militaire zorgprofessionals onder wie een traumachirurg en een psychiater over langdurig onder grote druk zorg verlenen in moeilijke omstandigheden. In een bijbehorende handleiding met tips helpt Defensie onder meer positief denken (zie kader).


*Tekst gaat verder onder het kader

Vijf Tips voor het welzijn van zorgmedewerkers

1 De kans is groot dat een zorgmedewerker zich onder druk voelt staan. Dat is normaal in deze situatie. Stress en andere gevoelens die daarbij komen kijken, betekenen niet dat iemand zwak is of ongeschikt voor zijn werk. Het managen van psychisch welzijn is in deze tijden net zo belangrijk als dat van fysiek functioneren.

2 Zorg voor jezelf. Experimenteer en maak gebruik van methodes om met de situatie om te gaan, zoals voldoende rusten en ontspannen op het werk en daarna, gezond en voldoende eten, fysieke activiteit en contact onderhouden met familie en vrienden. Vermijd tabak, alcohol en andere drugs, die tasten op de lange termijn de gezondheid aan. Dit is een unieke situatie. Maar strategieën die eerder geholpen hebben om met stress om te gaan, kunnen nu misschien weer helpen. Je weet vaak wel hoe je van je stress afkomt en moet niet aarzelen om jezelf gezond te houden. Dit is geen sprint maar een marathon.

3 Sommige zorgmedewerkers ervaren dat hun familie of omgeving hen uit angst vermijdt. Dat maakt de toch al moeilijke situatie tot een nog grotere uitdaging. Probeer in dat geval digitaal contact te houden. Zoek steun bij collega’s of een vertrouweling.

4 Maak uitleg begrijpelijk voor patiënten met een cognitieve of psychosociale handicap, bijvoorbeeld met afbeeldingen.

5 Weet hoe mensen met covid-19 te ondersteunen zijn en naar wie ze kunnen worden verwezen voor psychosociale ondersteuning. Door stigmatisering kunnen mensen met psychische problemen terughoudend zijn om daarvoor of voor covid-19 hulp te zoeken.

Extra

Voor teamleiders in de zorg voegt de WHO daar nog een paar tips aan toe. Zij moeten er onder andere rekening mee houden dat deze crisis lang kan aanhouden en er langdurig een beroep op het personeel nodig zal zijn. Daarom zouden mensen afwisselend op stressvolle en minder stressvolle plekken moeten worden ingezet. Als ervaren en minder ervaren professionals samenwerken in een buddysysteem, geeft dat steun, betere naleving van de veiligheidsvoorschriften en toezicht op stress. Zorgverleners moeten tijd krijgen om elkaar psychisch te steunen en psychologische hulp moet beschikbaar en bekend zijn. Voor hen, maar ook voor hun managers, zodat die een rolmodel van zelfzorg kunnen zijn.

Bron: Mental Health and Psychosocial Considerations During COVID-19 Outbreak, WHO 12 maart 2020


Naast organisaties die zich om de zielzorg van medische professionals bekommeren, zoals het nationaal psychotraumacentrum Arq dat een onlinezelfscreener en een telefonisch opvanggesprek aanbiedt, zijn ook burgers massaal in actie gekomen om de situatie voor medici te verzachten. Waar de samenleving soms kritischer is tegenover de zorg dan tegenover andere sectoren, denk aan een verbod op zwijgcontracten speciaal voor de zorg of het afnemen van de artsentitel van artsen die een tijd niet meer hebben gepraktiseerd, heeft de crisis tot toenadering geleid. Eerst waren er lieve tweets. Toen verschenen op gevels rondom zorginstellingen en ziekenhuizen spandoeken met dankbetuigingen. Daarop volgde dinsdag 17 maart om 20 uur het #applausvoordezorg, toen Nederlanders vanuit ramen en deuren massaal klapten. Dan zijn er de particuliere initiatieven zoals de website dankaandezorg.nl. En ook artsenfederatie KNMG lanceerde met de verenigingen voor verloskundigen, tandartsen en fysiotherapeuten de actie #mijnhartvoordezorg om een wit shirt met een hart voor het raam te hangen tot steun van alle mensen in de zorg. ‘We merken dat er in de samenleving veel behoefte is om mensen in de zorg een hart onder de riem te steken’, aldus KNMG-voorzitter René Héman. ‘Het is daarom fantastisch als artsen, verpleegkundigen, apothekers, verloskundigen, fysiotherapeuten, tandartsen – iedereen die nu tijdens de coronapandemie de zorg draaiend houdt – onderweg naar werk of terug van een lange dag, al die steunbetuigingen voor de ramen zien hangen. Als beroepsorganisaties willen wij ons inzetten om deze boodschappen naar de zorgverleners toe te brengen.’

Helpende gedachten van Defensie

Tegenover piekeren of negatieve gedachten kunnen helpende gedachten staan:

• Ik doe wat ik kan met de beste intenties.

• We doen belangrijk werk.

• We kunnen niet iedereen helpen, we helpen zoveel mogelijk mensen naar eer en geweten.

• We weten niet precies wat gaat komen, maar we zijn zo goed mogelijk voorbereid.

• Emoties als angst, spanning, verdriet, machteloosheid en/of boosheid zijn normaal en zijn normale reacties op deze abnormale situatie.

• We zorgen voor onszelf en houden oog voor elkaar.

• We nemen onze verantwoordelijkheid om op tijd rust te nemen, te slapen en gezond te eten en afleiding te zoeken.


https://www.thelancet.com/journals/lanpsy/article/PIIS2215-0366(20)30078-X/fulltext#%20

https://www.impact-kenniscentrum.nl/nl/covid-19

http://www.nhc.gov.cn/xcs/yqfkdt/202002/167a0e01b2d24274b03b2ca961107929.shtml

https://www.onlineseminar.nl/ministerievandefensie/attachments/31086/af64b338-d9b3-4ee9-9851-0c5388bd397c

https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S2215-0366%2820%2930047-X


Download dit artikel (PDF)

covid-19
  • Eva Nyst

    Eva Nyst werd geboren in Australië en groeide op in Middelburg. Ze studeerde filosofie en theologie aan de Universiteit van Amsterdam en werkte twee jaar als journalist bij De Volkskrant. Van 2001 tot 2022 was ze in dienst bij Medisch Contact. Sindsdien is zij werkzaam bij de KNMG als beleidsadviseur.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • anoniem

    arts

    Sluit me volledig aan bij de vorige reactie: mijn waardering voor alle collega's en hulptroepen aan de frontlinie is groot: dank aan jullie, dank aan de zorg!

    En geweldig om te lezen over het initiatief dat zich expliciet richt op het uiten van wa...ardering en steun aan alle collega's: dankaandezorg.nl
    Zie dat er al honderden bedankjes zijn geplaatst, prachtig. Zag de bedankjes ook al langskomen in het ziekenhuis.

    Ondanks deze moeilijke en onwenselijke situatie, geloof ik dat een cultuur waarin waardering, dankbaarheid en positiviteit grote aandacht krijgen - ons hier doorheen sleept en staande houdt!

    Ik ga nu een berichtje plaatsen!

  • W.J. Duits

    bedrijfsarts, Houten

    Naar aanleiding van de reactie van @arents, is de titel misschien wat misleidend.De strekking van het verhaal lijkt me volstrekt duidelijk. Het is belangrijk om support te geven aan collega's die momenteel in een hectische werksituatie bezig moeten z...ijn. Als bedrijfsarts met een klinische ervaring die bijna 30 jaar geleden is opgedaan, zal ik niet zoveel kunnen doen ben ik bang aan het bed. Wat ik wel kan doen is support geven, helpen te relativeren, zaken weer in proportie te helpen zien. Dat kan voor collega's, en waarschijnlijk ook wel patiënten die in geestelijke nood zijn. We kunnen ons aanmelden om hulp te bieden, het hoeft dus niet alleen medisch inhoudelijke handelen te zijn om van dienst te kunnen zijn.
    We zullen ook moeten kijken naar de tijd na deze hectische tijd, ook dan zullen we de zorgmedewerkers moeten blijven steunen. Het is dan ook goed om ons te bezinnen over hoe we nu de zorg hebben georganiseerd en m.n. hoe we ingesteld zijn op calamiteiten. Het is interessant om eens na te denken over een soort "sociale dienstplicht", kunnen we in tijd van rust een soort reservepool creëren, waarop we een beroep kunnen doen in nood. Analoog aan wat vroeger de "Burgerbescherming" heette. Dan hebben we een soort noodscenario, een medische Noodtoestand, die dan vanuit 1 ministerie gecoördineerd kan worden. Met alle respect voor de Tweedekamer, maar al die debatten leveren ook niet veel op, kijk naar wat er nodig is en regel dat. Het zal echter vooral nu gericht moeten zijn op wat kunnen we nu doen. Terugkijken op wat er niet goed is gegaan of schuldigen proberen aan te wijzen, dat helpt ons nu niet. We hebben nu te maken met een crisis, die moeten we nu gezamenlijk aanpakken.

  • arents arents

    verzekeringsarts (n.p.) / medisch adviseur, Kranenburg

    Gaan we met z'n allen Bruins achterna?

    Voorop wil ik stellen, dat Bruins eerder al als voorzitter van UWV m.b.t. het jarenlang persisteren van UWV artsentekort (waardoor tienduizenden arbeidsongeschikten niet zijn gekeurd) nooit wilde luisteren na...ar de UWV artsen en haar organisatie NVVG (=suborganisatie KNMG) met haar wetenschappelijk sociaal-medisch expertise in huis. Bruins liet zich louter adviseren door corrupte topambtenaren van het ministerie SZW afkomstig van het vroegere GAK top management die in 1999 door haar eigen ministerie werd beschuldigd van fraude met GAK artsensalarissen. Er was toentertijd fors sprake van malversatie, fraude met ICT/onroerend goed en het witwassen daarvan.

    Nu faalt Bruins als minister Medische Zorg, daar hij niet wilde luisteren naar het advies van de specialistenvereniging (=suborganisatie KNMG), die Bruins hebben aangedrongen om alle scholen wegens de coronavirus crisis te sluiten.
    Daarna werd het Bruins teveel en neemt hij (net als eerder bij het UWV) ontslag als minister met de reden dat hij lichamelijk oververmoeidheidsklachten zou hebben.
    M.i. is eerder zijn geweten gaan knagen doordat de specialistenvereniging haar tanden liet zien dat hij niet naar top managers moet luisteren maar eerder naar de specifieke deskundigheid van artsen.

    Mensen, die nu nog het lef hebben om Bruins als minister (en eerder als UWV voorzitter) te gaan bedanken en hem veel beterschap wensen, zijn voor mij hypocriete nalopers. Dit soort huichelaars zagen we ook tijdens de tweede wereldoorlog, die het verzet van artsen (via onze oude organisatie Medisch Contact) niet in dank wilde afnemen.

    Niet Bruins, maar nu bijvoorbeeld o.a. de 39 artsen overleden door de coronavirus (waarvan 18 huisartsen) en de 6200 besmette zorgmedewerkers in Italie zijn momenteel de helden die we moeten bedanken.
    Dit soort helden vinden we nu steeds meer over de hele wereld.

    Mijn dank voor alle artsen en zorgmedewerkers die ondanks oververmoeidheid blijven doorwerken.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.