Favoriete diagnose

Laatst hoorde ik een collega een beschrijving geven van een driftige, emotionele patiënt. Waarna ze tot mijn verrassing opmerkte: ‘typisch borderline’.

Ik dacht aan de hoogtijdagen van de WAO. In die tijd waren spanningsklachten, overspannenheid, depressie en angststoornissen de favoriete diagnosen in de spreekkamer van de bedrijfsarts. De diagnose was eigenlijk altijd goed voor gelegitimeerd ziekteverlof, gevolgd door een WAO-uitkering. Achteraf valt op dat deze diagnosen allemaal verwijzen naar het gevoelsleven van de patiënt. ‘Gevoelsdiagnosen’ noem ik ze maar.

Toen de WAO werd ingedamd, werden andere diagnosen populair. Burn-out, posttraumatische stressstoornis en RSI werden de meest voorkomende verklaringen voor psychische onmacht. De bezitters van deze diagnosen deden veel moeite om erkenning te krijgen voor hun lijden. Dat leidde zelden tot een uitkering, maar wel tot een heftige strijd om de schuldvraag. Het werk, het bedrijf of de baas kregen de schuld van alle narigheid. ‘Schulddiagnosen’ lijkt me een aardige omschrijving.

De laatste tijd zijn de borderliner, de volwassen ADHD’er en de autist regelmatige verschijningen geworden in de spreekkamer van de bedrijfsarts. Meestal nemen ze hun diagnose mee van de psycholoog, maar soms voelt de bedrijfsarts zich zelf mans genoeg om deze diagnose te stellen. Uitkeringen of claims levert dat niet op, maar wel ‘excusabiliteit’. Een excuus voor onaangepast gedrag. Zullen we spreken van ‘gedragsdiagnosen’?

Ik denk nu dat ik de eerste ben die een ontwikkeling beschrijft van medicalisering van het gevoel, via medicalisering van de schuld naar medicalisering van het gedrag. Of ben ik nu overmoedig? Schijnt ook ‘typisch borderline’ te zijn…

Jan Maasen, bedrijfsarts