Euthanasiebeoordeling liever buiten het strafrecht

Sinds mei 2017 reageert het Openbaar Ministerie actiever bij euthanasiecasussen die niet voldoen aan alle wettelijke eisen van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (WTL) en die daarom door de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE) worden beoordeeld als ‘onzorgvuldig’.

Sinds de WTL is ingevoerd (2004) werd het oordeel ‘onzorgvuldig’ slechts enkele keren per jaar geveld. Daardoor bleef nadere jurisprudentie uit en bleven de grenzen van de WTL onduidelijk. Jurisprudentie moet nu komen van de RTE zelf, van de tuchtrechter en/of van de strafrechter. Ondanks veel aandacht voor euthanasie is er nog weinig jurisprudentie, met name bij niet-terminale ziekten, zoals dementie en psychiatrie. Euthanasie blijft buitengewoon ‘medisch handelen’. Daarom is het goed dat er meer duidelijkheid komt over het gewicht van het RTE-oordeel ‘onzorgvuldig’. 

Een wet blijft levend door rechtsontwikkeling. De meeste dokters zijn risicomijdend. Door de inzet van het strafrecht bij de beoordeling van de ontwikkelingen op dit terrein, wordt een onzalig (wets-)middel ingezet. Elke euthanasie blijft in opzet (een poging tot…) zorgvuldig medisch handelen, zeker als de onderzoeksprocedure met onafhankelijke consultaties en een SCEN-oordeel, geen reden tot bezinning oproept. De Euthanasiecode 2018 van de RTE’s geeft zeker enig houvast, maar blijkbaar niet voldoende. Het zou goed zijn als de RTE zelf een zaak kan voorleggen aan de tuchtrechter of direct aan de Hoge Raad, teneinde via het ontwikkelen van jurisprudentie de grenzen van de WTL nader te laten verduidelijken.  

Inzet van het strafrecht waarbij de dokter ‘verdachte’ of zelfs ‘dader’ kan worden, is onnodig criminaliserend. Euthanasie is zoveel meer dan ‘een daad’. En als er toch sancties moeten worden opgelegd, dan graag in de professionele sfeer èn niet dubbel in tuchtrecht en strafrecht.  

Willem Spiers, arts, Zwolle