Effect griepremmers blijft ongewis
Plaats een reactieGehospitaliseerde volwassenen met H1N1-influenza hebben baat bij tijdig verstrekte neuraminidaseremmers, zoals oseltamivir (Tamiflu). Dat blijkt althans uit een meta-analyse van een reeks observationele studies bij patiënten die in de periode 2009-2010 werden getroffen door deze griep. De analyse van Stella Muthuri e.a. verscheen deze week in The Lancet Respiratory Medicine.
Analyse van de uitkomsten van 78 studies onder patiënten van alle leeftijden bracht aan het licht dat behandeling met neuraminidaseremmers de kans op overlijden met een kleine 20 procent reduceert vergeleken met patiënten die het middel niet kregen. Elke dag ‘vertraging’ – na die 48 uur – blijkt de kans op overlijden iets te vergroten vergeleken met een behandeling die binnen twee dagen na de eerste symptomen start. Dat gaat tevens op voor zwangere vrouwen en voor volwassen patiënten op de ic. Ook bij kinderen met influenza in de leeftijd tot 15 jaar vonden de onderzoekers mortaliteitsreductie, maar die is niet significant.
De resultaten zijn in lijn met de aanbevelingen van de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) en de Nederlandse RIVM: neuraminidaseremmers zijn het effectiefst binnen 48 uur na begin van de griepsymptomen.
In een toelichting zegt onderzoeksleider Jonathan Nguyen-Van-Tam dat het daarom raadzaam is bevestiging door het laboratorium niet af te wachten, maar bij hoge klinische verdenking op influenza altijd een behandeling te starten met neuraminidaseremmers, zeker bij kwetsbare patiënten. Alicia Fry van de Centers for Disease Control and Prevention (VS) valt hem bij. Maar ze vindt dat influenzapatiënten ook na twee dagen nog baat kunnen hebben van de middelen, vooral als ze ernstig ziek zijn. En, voegt ze daaraan toe, bij afwezigheid van enig ander influenza-medicijn, is het potentiële voordeel van de middelen voor ernstig zieke kinderen ‘substantieel’ . Ze acht de kans op effect in ieder geval groter dan de kans op bijwerkingen.
Dick Bijl, arts-epidemioloog en hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin, is niet overtuigd. Volgens hem staat de werkzaamheid van neuraminidaseremmers al jaren ter discussie. Publicatiebias, onduidelijkheid over het werkingsmechanisme , twijfels over de werkzaamheid en twijfels over de gerapporteerde bijwerkingen liggen daaraan ten grondslag. Dat de FDA geen goedkeuring heeft gegeven aan de registratie van oseltamivir voor de preventie van complicaties en virale transmissie, maar zijn Europese evenknie, de EMA, wel, maakt de zaak er wat dat betreft niet duidelijker op.
Bijl: ‘Er zijn wel aanwijzingen voor een beperkt direct effect op symptomen, maar er kan geen conclusie worden getrokken over het effect op het voorkomen van complicaties of transmissie. Dat blijkt uit onafhankelijke onderzoek door Jefferson e.a. (2012) voor de Cochrane-Collaboration. Op basis van het best beschikbare onderzoek vonden zij alleen reductie van de duur van symptomen; werkzaamheid op harde klinische eindpunten zoals het voorkomen van complicaties konden ze niet aantonen. Het artikel in The Lancet Respiratory Medicine maakt geen melding van die studie. Ik vind dat uitermate zwak; het had die bevindingen juist moeten pareren.’ Het onderzoek is, merkt hij verder op, gefinancierd door de fabrikant van osltamivir en de belangrijkste onderzoekers hebben uitgebreide verstrengelingen met de industrie.
Muthuri e.a. claimen niettemin werkzaamheid gevonden te hebben op harde klinische eindpunten. Bijl: ‘Maar dan moet je er, zeker in het geval van observationele studies, wel heel zeker van zijn dat allerlei vertekenende factoren niet van invloed zijn op de resultaten.’ De onderzoekers verzekeren dat hun manier van ‘statistisch modelleren’ daarmee rekening houdt, maar Bijl stelt: ‘Selectiebias kan de resultaten in sterke mate hebben beïnvloed, omdat slechts een gering deel van de beoogde onderzoeken werden ingesloten. En de onderzoekers hebben niet aannemelijk gemaakt dat dat niet van invloed was op de resultaten. ‘
Henk Maassen
- doi:10.1016/S2213-2600(14)70041-4 Jefferson T, et al. Neuraminidase inhibitors for preventing and treating influenza in healthy adults and children. Cochrane Database Syst Rev 2012, issue 1, art no. CD008965.
Lees ook:
- Er zijn nog geen reacties
