Laatste nieuws
M. Van Houdenhoven c.s.
4 minuten leestijd

Eenduidige tijdregistratie operatiekamers

Plaats een reactie

Definitiesysteem maakt vergelijking werkprocessen mogelijk 



Operatiekamercomplexen verschillen in werkwijze. Door OK-processen onder­ling te vergelijken, kan men van elkaar leren wat doelmatigheid betreft. Maar dan moeten er wel eenduidige defi­nities van prestaties worden gehanteerd. De universitair medische centra ontwikkelden samen met  Universiteit Twente een model.


Het operatiekamercomplex (OK-complex) is een belangrijk onderdeel van het ziekenhuis; gemiddeld 60 procent van de opnamen heeft een operatieve ingreep tot doel.


In een operatiekamer worden onder hoge druk vaak ingewikkelde medische handelingen uitgevoerd. Het gebruik van kostbare apparatuur en de inzet van schaars personeel leveren lastige planningsvraagstukken op die de efficiëntie onder druk zetten. OK-complexen vormen een vernauwing in de patiëntenstroom en in een vernauwing heerst meestal een grote turbulentie. Anders gezegd, als het OK-complex niest, is het ziekenhuis verkouden.



Een vergelijkend onderzoek naar de  doelmatigheid van processen op operatiekamercentra met de bedoeling van elkaar te leren, is daarom zinnig. Goed vergelijken is echter alleen mogelijk als de deelnemers dezelfde taal spreken, dat wil zeggen met een eenduidig registratiesysteem werken waarmee de relevante momenten in het OK-proces ondubbelzinnig kunnen worden gedefinieerd.



Een projectgroep van de universitaire medische centra en de Universiteit Twente ontwikkelde een tijdregistratiesysteem voor operatiekamercomplexen in Nederland. Voor een deel  zijn de gebruikte definities gebaseerd op internationale definities.1 2 Het vastleggen van eenduidige definities die voldoen bij verschillende patiëntgroepen en verschillende vormen van operatie- en anesthesietechnieken bleek lastig te zijn. Desalniettemin is het voorgestelde tijdregistratiesysteem compleet en relatief eenvoudig.



Tijdens de operatie


Verschillende registratiemomenten tijdens de operatie vormen de bouwstenen voor prestatie-indicatoren op het gebied van doelmatigheid (zie de figuur). Of al deze momenten en perioden worden geregistreerd en gebruikt als basis voor analyse en sturing, is afhankelijk van de keuzen van het management. Deze keuze is uiteindelijk een afweging tussen de benodigde inspanning om te registreren en de mate van volledigheid waarin het management wil worden geïnformeerd.


Een aantal momenten en perioden uit de totale set is echter noodzakelijk om te kunnen beschikken over de minimaal benodigde informatie. Het gaat dan om: Aankomst OK, Start inleiding, Einde inleiding, Einde chirurgische tijd en Vertrek OK. Daarbij zijn de definities pragmatisch gekozen en erop gericht de vastlegging eenduidig te maken.



Het registratiemoment Start inleiding bijvoorbeeld, is gedefinieerd als ‘het ­eerste tijdstip na aankomst OK waarop het anesthesiologisch team direct zorg verleent aan de patiënt’. Zo geformuleerd ontstaat er geen onduidelijkheid over hoe moet worden geregistreerd als de anesthesioloog een locoregionale anesthesietechniek gebruikt. Daarmee is ook duidelijk dat bij een algehele anesthesie de inleiding niet pas start bij de injectie van de anesthesiemiddelen. Met behulp van deze meetmomenten is het moment Zittingstijd gedefinieerd als ‘de periode tussen Aankomst OK en Vertrek OK’. De Chirurgische tijd is gedefinieerd als ‘de periode tussen Einde inleiding en Einde chirurgische tijd; dit is de tijd waar­binnen operaties worden verricht. Zittingstijd  minus Chirurgische tijd is Anesthe­siologische tijd.



Het bleek noodzakelijk de term ‘zitting’ te introduceren voor de periode tussen Aankomst OK en Vertrek OK als onderscheid van de term ‘operatie’, omdat één zitting kan bestaan uit meerdere operaties, die op hun beurt meerdere verrichtingen kunnen bevatten. Met behulp van deze informatie kan per type zitting het aandeel inleidingstijd ten opzichte van de totale zittingstijd worden bepaald, hetgeen kan dienen als input voor gesprekken binnen de medische staf van de afdeling Anesthesiologie en de tussen de afdeling Anesthesiologie en de chirurgische afdelingen.



Ook biedt deze informatie ondersteuning bij de planning van de verschillende ingrepen. De registratie van de gerealiseerde inleidingstijd, chirurgische tijd en zittingstijd geeft de mogelijkheid deze te vergelijken met de geplande tijden. Het verschil biedt het management een handvat voor de analyse en verbetering van de planning. De minimale basisregistratie geeft ook de mogelijkheid een analyse uit te voeren per specialisme en per type ingreep en de ontwikkelingen hierbinnen gedurende een bepaalde ­periode.



Gedurende de dag


Ten behoeve van prestatie-indicatoren met betrekking tot bijvoorbeeld de OK-benutting, over- en onderbezetting, definiëren we naast de zittingspecifieke registratiemomenten ook registratiemomenten gedurende de dag. Als voorbeeld noemen we het zogenoemde OK-tijdslot: de OK-tijd waarbinnen specialismen zittingen kunnen inplannen. Een OK-tijdslot is de OK-tijd die wordt begrensd door Begin OK-tijdslot en Einde OK-tijdslot. Met behulp van deze registratiemomenten met een bredere scope, kunnen prestatie-indicatoren worden samengesteld die betrekking hebben op OK-dagen, op specialismen, op het hele operatiekamercomplex, over langere periodes et cetera, op verschillende besturingsniveaus.



Stimulans


Het hier voorgestelde model Tijdregistratie OK met registratiemomenten gedurende een zitting en gedurende de dag ondersteunt een procesanalyse die betrekking heeft op het OK-proces op alle niveaus: van de OK-benutting op jaarbasis, tot de narcosetijdkarakteristieken op patiëntniveau. Het model is bruikbaar voor alle ziekenhuizen.


De universitaire medische centra zijn niet van mening dat dit tijdregistratiesysteem dé manier van registreren moet worden waaraan iedereen die de OK-prestaties wil vergelijken zich moet conformeren. Niet elk interval is immers voor elk operatiekamercomplex even relevant om te meten. De registratie van intervallen is enkel nuttig als die daadwerkelijk gaat worden gebruikt als basis voor vergelijking, analyse en uiteindelijk sturing van de activiteiten en processen op de operatiekamercomplexen. Wel is het voorstel dat áls operatiekamercomplexen zich onderling vergelijken, zij zich baseren op deze definities voor de tijdsregistratie om de transparantie, eenduidigheid en de vergelijkbaarheid te bevorderen binnen Nederland en eventueel internationaal.


Met dit model is een noodzakelijke stap gezet om transparantie te vergroten in de (verschillen tussen) prestaties van operatiekamercomplexen. Vergelijking van eenduidig gedefinieerde prestaties stimuleert het samen leren over goede werkwijzen.



drs. M. Van Houdenhoven,clustermanager OK, IC, Anesthesiologie, Erasmus MC Rotterdam



Mede namens: dr. ir. E. Hans, universitair docent, Universiteit Twente, Enschede; ir. A. van Hoorn, wetenschappelijk onderzoeker/projectsecretaris Benchmarking OK, Rotterdam; ir. N. Pullen, student Universteit Twente, Enschede; R. van Barneveld, staflid Raad van Bestuur UMC Utrecht; drs. H. Krijgsman, algemeen manager OK, UMC St Radboud, Nijmegen; dr. F. Boer, medisch manager OK, anesthesioloog,  LUMC, Leiden; dr. G. Kazemier, chirurg/afdelingshoofd OK, Erasmus MC, Rotterdam

Correspondentie:m.vanhoudenhoven@erasmusmc.nl,

www.benchmarking-ok.nl

 



SAMENVATTING


- Leren over de doelmatigheid van processen op operatiekamercentra door deze met elkaar te vergelijken is zinnig, maar is enkel effectief als de deelnemers dezelfde definities voor relevante meetmomenten en prestaties hanteren.


- De universitair medische centra hebben samen met de Universiteit Twente een compleet en relatief eenvoudig definitie- en tijdregistratie­systeem ontwikkeld. Ieder ziekenhuis kan zelf bepalen welke intervallen het uit dit model registreert.



Referenties


1.

http://aacdhq.org/Glossary.htm

  2. Audit commission, Operating Theatres, review of national findings, Audit Commission for local authorities and the National Health Service in England & Wales, London 2003.



Klik hier voor het PDF-bestand van dit artikel

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.