Laatste nieuws
spoedeisende hulp

Eén spoedzorgloket buiten kantoortijd

3 reacties

Spoedeisende medische dienst maakt einde aan tweesporenbeleid

De SEMD, een eenduidige structuur om basis spoedeisende zorg te leveren, integreert de HAP en SEH en valt onder een ander financieringsmodel. Met deze ingrediënten wordt de spoedeisende zorg op een andere leest geschoeid.

De basis spoedeisende zorg die door 24-uurs spoedeisende hulpafdelingen (SEH’s) en door huisartsenposten (HAP’s) buiten kantooruren wordt geleverd, staat binnen het veld al geruime tijd ter discussie. Het naast elkaar bestaan van beide zorgvormen leidt tot ondoelmatig gebruik van zorg en tot vermijdbare kosten. Ten eerste wisselt de prijs van een verrichting in de basis spoedzorg met de locatie. Op de SEH kost een behandeling bijna drie keer zoveel als op de HAP en vijf keer zoveel als dezelfde behandeling bij de huisarts.1 Ten tweede zijn bekostigingsprikkels voor de SEH zo ingericht dat zelf produceren meer geld oplevert dan terugverwijzen naar de huisarts. Ten derde leidt de dubbele infrastructuur tot inefficiënt gebruik: tot 80 procent van de zelfverwijzers op SEH’s had voor de klacht ook naar een huisarts of HAP kunnen gaan.1 Tot slot vormen de verantwoordelijkheid voor de dagzorg in combinatie met de (steeds drukkere) ANW-diensten, een grote belasting voor praktijkhouders.2

Politieke actualiteit
Het onlangs gesloten regeerakkoord besteedt ruim aandacht aan de basis spoedeisende zorg en omschrijft enkele maatregelen om de genoemde problematiek te doorbreken.3 4

• een ontdubbeling van de infrastructuur voor acute zorg, door SEH’s en HAP’s volledig
te integreren;

• een populatiegebonden bekostigings-systeem met ruimte voor aanvullende beloningsafspraken met zorgverzekeraars;

• patiënten die zich zonder verwijzing op de SEH melden, betalen in de toekomst een eigen bijdrage van 50 euro.

De omschrijving van de maatregelen in het regeerakkoord leidt echter tot vragen over hoe de spoedeisende zorg er in de toekomst uit zal zien. Worden HAP’s onderdeel van de SEH, of juist andersom? Hoe ziet populatiebekostiging eruit? Worden zorgaanbieders daarbij risicodragers? Betalen patiënten alleen een eigen bijdrage voor medisch-specialistische spoed-eisende zorg, of ook voor basis spoedeisende zorg? Aan de hand van een onderzoek dat KPMG Plexus in opdracht van VPHuisartsen heeft uitgevoerd en dat op 12 december werd gepresenteerd gaan wij in op deze vragen.

We omschrijven allereerst de afbakening van het begrip basis spoedeisende zorg. Vervolgens hoe deze zorg er in de toekomst, praktisch uit kan zien en waarom de patiënt, de professional en de Nederlandse samenleving daar beter van worden.

Basis spoedeisende zorg
We onderscheiden basis spoedeisende zorg en medisch-specialistische spoedeisende zorg. Triage, diagnostiek en behandeling van basis spoedeisende zorg vragen met name huisarts-geneeskundige expertise. Medisch-specialistische faciliteiten en competenties zijn niet nodig, met uitzondering van diagnostische faciliteiten die nu ook al ter beschikking staan van de huisartsen. De voorgestelde integratie van HAP’s en SEH’s in het regeerakkoord heeft betrekking op deze basis spoedeisende zorg.

De spoedeisende medische dienst
De VPHuisartsen en KPMG Plexus stellen voor de basis spoedeisende zorg te organiseren in een nieuw zorgconcept: de spoedeisende medische dienst (SEMD). De SEMD integreert de basis spoedeisende functies van de HAP’s en SEH’s en vervult daarbij een poortwachtersfunctie. Hierdoor verdwijnt de dubbele infrastructuur en dalen de kosten van de basis spoedzorg. Afhankelijk van de gewenste aanrijtijden voor deze spoedzorg zullen er uiteindelijk minder SEMD’s nodig zijn dan het huidige aantal HAP’s.

Wat doet de SEMD?
De SEMD draagt in de avond- nacht en weekenduren (ANW-uren) de verantwoordelijkheid voor de basis spoedeisende zorg in een regio en voert de (telefonische) triage en behandeling uit bij patiënten met een acute zorgvraag. Tijdens kantooruren is en blijft de huisartsenpraktijk het primaire aanspreekpunt voor basis spoedzorg. Op ziekenhuislocaties die medisch-specialistische spoedeisende zorg bieden, is tijdens kantooruren een SEMD open die met name triage van zelfverwijzers uitvoert. Patiënten met basis spoedeisende gezondheidsklachten worden doorverwezen naar hun eigen huisarts; patiënten met een medisch-specialistische klacht krijgen een verwijzing voor het ziekenhuis. Door de in het regeerakkoord aangekondigde concentratie van de spoedeisende medisch-specialistische zorg zal het huidig aantal ziekenhuizen dat dergelijke zorg levert afnemen, inclusief de daaraan gekoppelde SEMD’s die 24 uur per dag spoedeisende zorg leveren.

Buiten kantooruren behandelt de SEMD zorgvragen die om medische redenen niet kunnen wachten tot het spreekuur van de eigen huisarts. Op de SEMD werken allerlei professionals, zoals nurse practitioners, verpleegkundig specialisten, huisartsen en (SEH-)artsen, samen.

Als zich bij een ziekenhuis zonder SEMD zelfverwijzers melden, zal net als in de huidige situatie waarin een SEH ontbreekt, naar bevind van zaken en op basis van de beschikbare mogelijkheden worden gehandeld.

Hoeveel SEMD’s?
In principe is de SEMD gekoppeld aan een ziekenhuislocatie, wat voor een groot deel overeenkomt met de huidige praktijk: driekwart van de HAP’s stond in 2010 al op een ziekenhuisterrein.4

Om te voldoen aan de 45-minutennorm voor toegang tot medisch-specialistische spoedzorg, zijn in Nederland minimaal 47 ziekenhuizen nodig met deze spoedfunctie.5 Tijdens kantooruren is op deze locaties ook een SEMD open om zelfverwijzers op te vangen en te triageren. Als we buiten kantooruren bij basis spoedzorg ook uitgaan van de 45-minutennorm en de snelheid van normaal personenvervoer als uitgangspunt nemen, zouden er tussen de zeventig en tachtig SEMD’s nodig zijn (op dit moment zijn in ons land 124 HAP’s). Afhankelijk van de gewenste bereikbaarheid is te bepalen op welke andere ziekenhuislocaties een SEMD aanwezig moet zijn. In sommige dunbevolkte gebieden kunnen eventueel zelfstandige SEMD’s worden gesitueerd.

Bekostiging
De SEMD wordt bekostigd met een vast bedrag per inwoner van de regio, aangevuld met een vergoeding voor relevante geografische en demografische kenmerken. In de bekostiging is de SEMD echter gescheiden van het ziekenhuis en de huisartsenzorg. Het uitgangspunt voor dit populatiebudget is een samenvoeging van de huidige HAP-budgetten en de kosten van de basis spoedeisende zorg op de SEH’s. Vervolgens wordt de beoogde besparing van het totaal afgetrokken. Er moet daarbij scherp worden opgelet of er geen scheve verhoudingen ontstaan doordat historische inefficiënties te veel zijn meegewogen. Door deze bekostigingswijze worden de SEMD’s geprikkeld om patiënten zo effectief mogelijk te helpen en terug te verwijzen naar de huisarts als dat medisch verantwoord en mogelijk is. Een hogere productie levert in deze systematiek geen extra geld op. De dominante zorgverzekeraar in de regio en de SEMD maken afspraken over de te leveren kwaliteit en service. Via (onderlinge) benchmarking worden prestaties op het gebied van kwaliteit, doelmatigheid (bijvoorbeeld het aantal doorverwijzingen) en toegankelijkheid inzichtelijk gemaakt.

Wat levert de SEMD op?
De beschreven rol, inrichting en bekostiging van de SEMD beantwoorden aan huidige knelpunten in de spoedeisende zorg en de doelstellingen in het regeerakkoord. Voor de patiënt wordt het allemaal duidelijker: er is nog maar één toegangspoort voor acute zorgvragen buiten kantooruren. Ook de samenleving profiteert: inzet van de SEMD als basis spoedvoorziening levert een jaarlijkse besparing van ongeveer 173 miljoen euro op.

Tot slot leidt de verantwoordelijkheid van de SEMD voor de organisatie en invulling van diensten tot een lagere werkdruk voor praktijkhouders. De SEMD kan een stimulans betekenen voor innovatie op kwaliteit, doelmatigheid en gewenste taakdifferentiatie in de basale spoedzorg. Kortom, de zorg wordt beter, toegankelijker en goedkoper: wie wil dat nu niet?



Berekende besparingen

zelfverwijzers op de SEMD i.p.v. SEH behandelen (ANW-uren):                    74 mln euro

zelfverwijzers bij huisarts i.p.v. SEH behandelen (kantooruren):                   65 mln euro

laagurgente zelfverwijzers van SEMD naar huisarts verwijzen (ANW-uren):   34 mln euro

                                                                                                                   173 mln euro




Eigen bijdrage

Het regeerakkoord stelt dat patiënten een eigen bijdrage van 50 euro gaan betalen als ze zich zonder verwijzing bij de SEH melden.2 Met de SEMD komen er echter geen patiënten meer in het ziekenhuis zonder een verwijzing: ze komen via de SEMD of via medisch vervoer. Het is niet duidelijk of de eigen bijdrage ook voor de SEMD zal gelden of hoe hoog deze moet zijn.

Het voordeel van een eigen bijdrage is dat het onnodig zorggebruik ontmoedigt, zeker als patiënten al twijfelen over de noodzaak van een SEMD-bezoek. Een mogelijke nadeel is echter dat het patiënten met een terechte zorgvraag, en vooral die met een laag inkomen, ook kan ontmoedigen.4



Eveline van Beek MSc, manager KPMG Plexus

David Ikkersheim, arts en bedrijfskundige, senior manager KPMG Plexus

Wouter N. van den Berg, voorzitter VPHuisartsen

Hans Nobel, secretaris VPHuisartsen

 

Correspondentieadres: hansnobel@nlzorg.net; c.c.: redactie@medischcontact.nl

 

Geen belangenverstrengeling gemeld.



Lees ook


Voetnoten

1. Giesbers S, Smits M, Giesen P. Zelfverwijzers SEH jagen zorgkosten op. Medisch Contact 2011; 10: 587-9.
2. LSJ Medisch Projectbureau. Landelijk onderzoek naar langdurige stressfactoren bij huisartsen. Movir 1 november 2012.
3. Bruggen slaan: Regeerakkoord VVD - PvdA, 29 oktober 2012.
4. Steenwijk PCE van, Sterren EGS van der, Vugt CJ van. Samenwerking huisartsenposten en spoedeisende hulp (SEH): Inventarisatie van huidige situatie. Nijmegen, IQ Healthcare; 2010.
5. NOS. ‘Helft spoedeisende hulp kan dicht’, 2011.

 

beeld: Hollandse Hoogte, Frank Muller
<b>Download dit artikel (PDF)</b>
SEH spoedeisende hulp organisatie
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • R.D.W. van Bentveld

    huisarts, KWINTSHEUL

    Wie betaalt bepaalt. Dit blijkt uit het op zich grondige objectief ogend rapport “De Basis Spoedzorg: hoe kan het anders” door KPMG-Plexus in opdracht van VPH. In het rapport is een analyse te vinden van de organisatie van de spoedzorg in Nederland.... Terecht worden een aantal pijnpunten blootgelegd in kosten en efficiency . Dat er iets moet gebeuren is duidelijk. Op tal van plaatsen in den lande worden momenteel wielen uitgevonden op het gebied van samenwerking en integratie. Op de conclusies is echter het een en ander af te dingen. Volgens het rapport komen er 47 SEMD´s in Nederland. Hieruit wordt de spoedeisende basiszorg geregeld. Als je maar binnen 45 minuten met normaal vervoer op een SEMD kan zijn is het goed en is de zorg geregeld. De huisarts praktijkhouder contractant is niet meer verantwoordelijk voor de diensten en dus bestaat het grote gevaar dat men het in de dag zorg aan de avond over laat. Personele invulling is onduidelijk en wordt markt. Loslaten dus van het 7x24 uur concept en het poortwachtersconcept (de SEMD is ook overdag geopend) waar LHV en NHG voor staan. Door het loslaten van de contractuele dienstverplichting ontstaat ook het gevaar dat er een onwenselijke kloof komt tussen integrale huisartsenzorg en spoedzorg.

    Reinout van Bentveld, huisarts, praktijkhouder
    Voorzitter van een niet aan een SEH gebonden regionale HAP

  • P.H.J. Giesen

    huisarts, NIJMEGEN

    De Spoedeisende Medische Dienst (SEMD) leidt tot afstoten van diensten door huisartsen en een ontkoppeling van de huisartsen dagzorg en de ANW zorg. Het stelselmatig “afpoeieren” van patiënten met laag urgente klachten op de SEMD is arts onwaardig. ...De SEMD leidt tot kostenverhoging doordat artsen worden “ingekocht” volgens vrije markt tarieven. De SEMD zal ook leiden tot chaos vanwege de andere bedrijfscultuur en belangen van de huisartsen(post) en de SEH!
    Uit onderzoek blijkt dat de patiëntenzorg op de HAP in hoge mate toegankelijk, veilig, doelmatig, kosteneffectief en patiënt gericht is. Huisartsenposten (HAP’s) innoveren door zich vóór de SEH te positioneren en zelfverwijzers op te vangen. Dit leidt tot enorme kostenbesparingen en afname van de patiënten druk op de SEH’s. Mede hierdoor kunnen sommige SEH’s sluiten, andere SEH’s kunnen opschalen naar specialistische spoedzorg en weer andere SEH’s zich kunnen differentiëren.
    De zorgvraag van patiënten in de huisartsen dag praktijken neemt alsmaar toe. HAP’s moeten huisartsen dagpraktijken gaan ondersteunen door zich op te schalen naar de “HAP-plus”. HAP’s kunnen de huisartsenpraktijken helpen door bv gedeeltelijke overname van de triage, het rijden van spoedvisites overdag en de opvang van de SEH zelfverwijzers overdag. Verder dient de HAP-plus toegang te krijgen tot aanvullende diagnostiek zoals bloedonderzoek en röntgenonderzoek. Hiermee zal het aantal verwijzingen naar de specialistische 2e lijns zorg verder beperkt worden.
    In het HAP-plus model is de betrokkenheid van de huisartsen cruciaal. Huisartsen moeten uitgedaagd worden hun spoedzorg expertise te behouden dan wel te vergroten. In het HAP-plus model past ook meer samenwerking tussen HAP en SEH met kansen op het delen van expertise, gezamenlijke scholing en gezamenlijke spoedzorg standaarden. Dit zal leiden tot een heldere positie van de huisartsenpost en de SEH en tot zinnige en zuinige zorg.
    Dr. Paul Giesen praktijkhoudend huisarts

  • J.L.M. Schreuder

    huisarts, Malden

    Het idee van één spoedzorgloket buiten kantoortijd lijkt op het eerste gezicht aantrekkelijk en overzichtelijk. Het artikel gaat dan ook nog over een spoedzorgloket buiten kantooruren. Nog mooier.
    Kijken we echter naar wat dat spoedzorgloket moet ga...an doen, dan is dat, naast het verlenen van spoedzorg, het NIET verlenen van zorg. Namelijk het doorsturen van vele zelfmelders naar de eigen huisarts. Van de berekende besparingen ad € 173 mln moet maar liefst € 99 mln uit dat doorsturen komen.
    Beseffen de opstellers van het rapport wat dat betekent voor de betrokken burgers èn (huis)artsen? De SEMD zal voortdurend patiënten moeten wegsturen. Waar leidt dat toe? Medische missers, agressie, een vloed aan tuchtklachten? Het kan nooit lang duren voor de SEMD invoert, dat elke zelfmelder door een arts gezien moet worden. Net zoals nu de SEH’s, die dat noodgedwongen ook hebben ingevoerd.
    Zijn overigens de huisartspraktijken overal toegerust om deze nieuwe taak op zich te nemen? Zijn zij daarvoor voldoende toegankelijk? Doen huisartspraktijken deze taak kosteloos?
    Daarbij: er is cultuurverschil tussen huisartsen en ziekenhuisartsen. Dat heeft te maken met de lagere incidentie en prevalentie van ernstige aandoeningen in de huisartspraktijk. Dat cultuurverschil maakt dat een huisarts goedkoper kan werken dan een ziekenhuisarts. Integreer echter de huisarts in de ziekenhuisorganisatie, en het risico is levensgroot dat de huisarts de ziekenhuiscultuur overneemt. Weg goedkoper werken, weg besparing.
    Daarom: laat de HAP samenwerken met de SEH, maar niet integreren. Laat de HAP de triage doen van de zelfverwijzers in een huisartsgeneeskundige setting. Maar ga niet integreren. De HAP als het ene spoedzorgloket buiten kantooruren.
    En vooral: beschouw zelfmelders niet als lastposten, maar als medemensen, die een probleem hebben, waar ze zich zorgen over maken en waar ze professioneel advies voor vragen. Zij hebben immers geen geneeskunde gestudeerd; wij wel.

    Jaap Sch

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.