Een ‘in memoriam’ voor een goudvis

Onze goudvis is dood. Hij/zij heeft het in zijn/haar uppie wonderlijk lang volgehouden. Mocht de duur van een leven een indicatie zijn voor een gelukkig leven – bij mensen ga ik hier steeds meer aan twijfelen – dan was onze goudvis een gelukkig dier.

Gelukkige mensen schijnen weinig nodig te hebben. Geluk is een doel op zich en vraagt niet om meer. Onze vis had maar héél weinig nodig. Omgekeerd zou je hieruit misschien wel mogen concluderen dat dit een derde argument voor een gelukkig leven is. Natuurlijk werd op gezette tijden het water ververst, maar het leek de goudvis zelf weinig of niets uit te maken of hij in vers kraanwater of troebel ‘slootwater’ zwom.

Een paar dagen geleden trof ik de vis met het zilveren lijfje en de oranje staartvin half op zijn zij vlak onder de waterspiegel. Het kopje hing iets schuin in de ‘het is volbracht’-stand. Maar het einde was enigszins tot mijn schrik nog niet gekomen. Af en toe maakte onze goudvis nog een kauwbeweging, die ik overigens op geen enkele wijze associeerde met het snakken naar adem. Zo is mijn vader ook doodgegaan.

Nadat ik even was weggegaan bleek dat het dier zich toch nog een kwart rondje in de kom had verplaatst. Plots realiseerde ik mij hoe weinig ik van mijn huisgenoot wist. Ik kan mij niet voorstellen dat zijn verre voorvaderen in Hollandse wateren hebben gezwommen. Alle informatie die belangrijk wordt geacht wanneer je het over mensen hebt, lijkt bij een vis niet meer relevant.

Hoe moet je een stervende vis bijstaan? Je kunt eigenlijk weinig anders dan er letterlijk bij staan en toekijken. Moet je zijn dood versnellen? Neen, maar toekijken naar een stervend organisme voelt altijd ongemakkelijk, je weet dat het moment nabij is waarop je ‘het’ moet loslaten en dat er iets gaat gebeuren dat niet teruggedraaid kan worden.

Onze vis is gestorven zoals hij heeft geleefd: in eenzaamheid. Het moment van de dood moet zijn ingetreden, terwijl het gezin sliep. De volgende ochtend was het dode vissenlijfje tot halverwege de kom ‘gezonken’ om daags hierna weer naar de oppervlakte te stijgen. Zo schijnt dat bij drenkelingen ook te gebeuren: na een paar dagen komen ontzielde lichamen weer – ietwat opgezwollen – bovendrijven.

De vis wacht nu geduldig op zijn teraardebestelling, terwijl op cellulair niveau tumultueuze afbraakprocessen in gang zijn gezet. Er zijn mensen die een dode goudvis door het toilet spoelen – met de stroom mee het watergraf in – maar onze vis verdient beter.

Ignace Schretlen, arts/publicist