Een beschaafd land zendt dokters uit
De minister behoort geld te steken in de opleiding van tropenartsen
3 reacties
Hoewel iedereen het eens is over nut en noodzaak van de arts internationale gezondheidszorg en tropengeneeskunde ontbreekt structurele financiering om ze op te leiden. Dat is een beschaafd land onwaardig.
De Verenigde Naties hebben in 2015 zeventien Sustainable Development Goals (SDG’s) geformuleerd die in 2030 bereikt moeten zijn. Ook ons land heeft zich hieraan verplicht. SDG 3 luidt dat iedere wereldburger toegang heeft tot kwalitatief goede basiszorg. Er zijn echter niet genoeg gezondheidswerkers om dat te realiseren. Wereldgezondheidsorganisatie WHO berekende een tekort van 17,4 miljoen in 2013 en nog altijd 14,5 miljoen in 2030.
Bovendien zijn de gezondheidswerkers ongelijk over de wereld verdeeld. Sub-Sahara Afrika kent de hoogste ziektelast maar heeft relatief het minste aantal artsen. En gezondheidswerkers uit lagelonenlanden worden geworven om in rijke landen te gaan werken. Dit versterkt de tekorten in lage-inkomenslanden (LIC). Nederlandse artsen voorzien in een deel van deze behoefte. Maar hun werkomstandigheden veranderen: ze verlenen tegenwoordig veel noodhulp en verrichten ook taken in de organisatie van de zorg. Daarom is de vroegere ‘tropenopleiding’ een opleiding geworden met aandacht voor zowel klinische geneeskunde als public health.
Profielarts
In september 2012 is de arts internationale gezondheidszorg en tropengeneeskunde (AIGT) officieel erkend als profielarts. En ook de opleiding van deze artsen is erkend. Daarom maakt de Nederlandse Vereniging voor Tropische Geneeskunde en Internationale Gezondheidszorg (NVTG) aanspraak op overheidsfinanciering. De minister van VWS stelt jaarlijks geld beschikbaar voor alle erkende medisch-specialistenopleidingen, maar voor profielartsen (wat een AIGT is) is deze financiering niet automatisch beschikbaar. Minister Schippers besloot in 2015 om niet mee te betalen aan de opleiding tot AIGT, omdat deze artsen in eerste instantie worden opgeleid om zorg in het buitenland te leveren en niet in Nederland. Ook minister Bruins (VVD) schreef in een Kamerbrief: ‘Ik voel mij verantwoordelijk voor de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de Nederlandse zorg. Daarbij spelen deze artsen geen directe rol.’ Tot nu toe moet de opleiding dus door de NVTG en door artsen in opleiding zelf worden gefinancierd. De NVTG blijft echter in gesprek met het ministerie van VWS om deze situatie te veranderen. Eind 2016 werkten er binnen en buiten ons land 281 Nederlandse artsen internationale gezondheid. Elk jaar worden zo’n dertig nieuwe artsen geselecteerd voor de opleiding. Zij betalen een eigen bijdrage van 10.000 euro. Toch blijft de animo groot, al zijn er minder opleidingsplekken in Nederlandse ziekenhuizen. Meerdere partijen, waaronder de KNMG, hebben het ministerie van VWS opgeroepen om de opleiding tot AIGT te financieren. Deze oproep volgde op berichten dat vijf van de vierentwintig ziekenhuizen die AIGT’s opleiden, hiermee stopten omdat zij deze zelf moeten bekostigen. Minister Bruins liet evenwel weten dat hij zich geen zorgen maakt over het verdwijnen van deze opleidingsplekken. Voor andere erkende medische specialisaties en opleidingen tot bijvoorbeeld SEH-profielarts ontvangen ziekenhuizen tot 140.000 euro per opleidingsplek. Voor de opleiding AIGT niets. Ten slotte werkt een AIGT-profielarts tegenwoordig vaak zonder bemiddeling van een uitzendende organisatie in een lage-inkomensland en verdient enkel een lokaal salaris. Voldoende voor de dagelijkse kosten van levensonderhoud, maar in de regel ontoereikend voor sociale voorzieningen en pensioen.
Kennis en kunde
Nederland is het enige land in de wereld met een erkende opleiding in internationale gezondheidszorg en tropengeneeskunde. De teruggekeerde artsen zorgen voor kennis en kunde op het gebied van internationale gezondheidszorg en uitheemse ziekten binnen ons zorgstelsel. Stichting Artsen Naar Ontwikkelingslanden (SANO) voorziet in financiële middelen voor artsen die minimaal twee jaar gaan werken in lage-inkomenslanden. De afgelopen jaren heeft SANO een financiële garantiestelling aan het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) verleend voor twee voorbereidingscursussen per jaar voor aanstaande tropenartsen. De financiële middelen van het SANO-fonds zijn voornamelijk afkomstig van donaties van Nederlandse medici en van subsidies, erfstellingen en legaten. Dit is op termijn echter ontoereikend om de opleiding tot profielarts AIGT in de lucht te houden en deze collega’s verantwoord uit te zenden.
Natuurlijk kan een profielarts AIGT niet alle lasten van de wereld aanpakken. Hun bijdrage is slechts marginaal. Maar, als een rijk land als Nederland al geen steentje meer wil bijdragen aan het opleiden en uitzenden van jonge bevlogen collega’s AIGT, wie dan wel?
Nieuwe artsen betalen een eigen bijdrage van 10.000 euro
Onze planeet
Enkele dagen voor Kerstmis 1968 keek astronaut Bill Anders door het raampje van het eerste ruimteschip ooit dat om de maan cirkelde; hij maakte een foto van de aarde die opkwam boven de horizon van de maan. Voor het eerst zag een mens zo onze unieke blauwe planeet. Zijn foto symboliseerde de pracht van de aarde, maar ook haar isolatie in het heelal, haar kwetsbaarheid en vooral haar unieke kwaliteit om leven mogelijk te maken.
Een aarde die ons voedt, maar ook onze zorg nodig heeft. Astronaut Wubbo Ockels: ‘We zijn intelligente wezens, (…) en we kunnen de mensheid alleen in een betere richting krijgen, als we samenwerken.’ Daarvoor moeten politici bereid zijn om belangen niet langer fragmentarisch en kunstmatig binnen hun eigen begroting te definiëren, maar oog ontwikkelen voor het geheel. De SDG’s – die ook voor Nederland gelden! – kunnen alleen behaald worden door samen te werken. Gezondheidszorg is niet alleen een onkostenpost! Het mag dan (soms te) duur zijn, maar probeer ziekte eens! De president van de Wereldbank schreef dat artsen en andere gezondheidswerkers van levensbelang zijn in het verbeteren van de sociaaleconomische status van hen die in armoede leven. Zonder zorg is er geen solide fundament voor economische groei, armoedebestrijding en klimaatbeheersing.
Een belangrijke eigenschap van een liberaal is dat hij bereid is van mening te veranderen. Misschien kan ook minister Bruins te rade gaan bij de liberale kernwaarden: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en de gelijkwaardigheid van alle mensen. En dan nog eens het verzoek van de NVTG om een beschikbaarheidsbijdrage voor de opleiding in overweging nemen. Dan doen wij de rest.
Jules Schagen van Leeuwen, gynaecoloog en bestuurslid van SANO, Houten
Wim Heres, voorzitter van SANO, Almelo
contact
cc: redactie@medischcontact.nl
Lees ook
Bas van Fraassen
orthopedisch chirurg np., Kortgene
In MC 05 van dit jaar staat een artikel waarin gemeld wordt dat de overheid geen geld wil stoppen in de financiering van de opleiding internationale gezondheidszorg en tropengeneeskunde.
Leden van de WOO, de werkgroep orthopedie overzee, een werkg...roep van de Nederlandse Orthopedische Vereniging, gaan met enige regelmaat naar derde wereldlanden om hulp te bieden bij consultatie en operatieve behandeling van orthopedische patiënten.
Zo ontmoeten we regelmatig collega’s die enkele jaren werkzaam zijn in die landen, zij leveren niet alleen directe gezondheidszorg maar helpen ook bij preventieprogramma's, vaccinatieprogramma's, het uitbouwen van de gezondheidszorg in die landen en natuurlijk ook bij het overdragen van kennis. Zij maken waar dat hulp en internationale samenwerking geen dode letter zijn .
Terug in Nederland brengen zij veel kennis mee over ziekten die hier niet zo gewoon zijn maar dat wordt met de immigratie van mensen uit die landen geleidelijk anders. Hun inbreng is belangrijk, ook omdat hun visie gevormd is in landen met grote schaarste, ook op het gebied van gezondheidszorg.
Ik wil de KNMG en alle collega’s van harte oproepen om te protesteren tegen het stopzetten van deze financiering.
Het argument dat deze dokters geen bijdrage leveren aan de Nederlandse gezondheidszorg is onjuist, benepen en getuigd van een blik op de
wereld die beperkt is door oogkleppen.
W.J.Duits
Bedrijfsarts, Houten
Het is ook van belang de kennis op orde te houden van Tropische infecties, mensen reizen tegenwoordig over de hele wereld. Het zou toch triest zijn dat we dan moeten verwijzen naar België, omdat daar nog wel wordt geinvesteerd in onderzoek naar Tropi...sche ziektes en onderwijs wordt gegeven. Het komt niet wekelijks voor, maar er is nog regelmatig sprake van Tropische infecties, die in het "normale" ziekenhuis worden gemist. In het recente verleden waren dan het Havenziekenhuis in Rotterdam en het KIT in Amsterdam een bron van kennis en oplossingen. De recente en de huidige minister van VWS hebben een sterke overeenkomst met de personage "Droogstoppel" uit "Max Havelaar".
Het is eng korte termijn denken, als we nu iets laten verdwijnen, dan kost het vaak vele malen meer om het weer terug te brengen. Het is inderdaad wrang dat in een van de rijkste landen van de wereld er geen enkele bereidheid is tot delen met de minderbedeelden.
borgstein
specialist en tropenarts, delft
ik ben het helemaal eens met de auteurs dat een beschaafd land dokters zou moeten uitzenden, en dat doen wij eigenlijk al jaren niet goed meer.
het grote probleem met de tropenopleiding is dat de meeste landen hun eigen medische opleidingen en ve...rvolgopleidingen hebben, en er dus steeds minder vraag meer is naar het oude model tropenarts met een partiële opleiding in een aantal specialismen. het is ook erg moeilijk om tijdens de stages in een Nederlands ziekenhuis een idee te krijgen van de praktische problemen; de tekorten, de ziektebeelden waar je als tropenarts dan mee geconfronteerd wordt.
waar er tekorten zijn is er meestal vraag naar specialisten.
ook de moderne rampenarts heeft waarschijnlijk meer baat bij een specialisatie in chirurgie, obstetrie of anesthesie.
het theoretische deel van de tropenopleiding is wel zeer nuttig, en dit wordt vaak dan weer niet gevolgd door specialisten die in 'LIC' landen gaan werken.
ook ontbreekt vaak een basis kennis van antropologische methodes die nodig zijn om zonder teveel sociale conflicten in een nieuwe setting te werken.
dus in plaats van het financieren van een hybride deelspecialisatie kan er beter geld beschikbaar gesteld worden voor specialisten die in een LIC land willen en kunnen gaan werken. dit is tevens ook een van de meest efficiënte manieren om ontwikkelingsbijdrage te leveren - al het geld wordt direct en transparant ter plekke besteed en blijft niet ergens aan de strijkstok hangen...
dat er dan artsen terugkomen Nederland met ervaring en kennis van de tropische ziekten die steeds meer door het massa toerisme teruggebracht worden moet in een beschaafd land ook niet de voornaamste motivatie zijn.