Laatste nieuws
Achter het nieuws

Een ballonnetje lachgas doen is niet zo grappig

5 reacties
Olivier Middendorp Fotografie, hh
Olivier Middendorp Fotografie, hh

Het gebruik van lachgas als partydrug is sterk toegenomen sinds het niet langer onder de Geneesmiddelenwet valt. Gemeenten en politici maken zich daar zorgen over. Ook artsen waarschuwen voor de risico’s.

‘PSSSSSSSHHHHT’ – een sissend geluid en gegiechel. Van verre kun je het horen: daar wordt weer een ballonnetje opgeblazen en gretig ingeademd. Op parkeerplaatsen tijdens zoele zomeravonden, achter het winkelcentrum, aan de lachgasbar bij festivals; gebruikers van lachgas generen zich niet om in de openbare ruimte een ‘ballonnetje’ of één, twee te gebruiken – of veel meer.

Lachgas (distikstofmonoxide, N2O) wordt in de geneeskunde al sinds het eind van de 18de eeuw als narcosemiddel gebruikt voor kortdurende ‘roesjes’. Vrouwen kunnen erom vragen tijdens het bevallen en ook mensen met prikangst kan het helpen. Let wel: lachgas dat op straat vanuit ballonnetjes wordt geïnhaleerd is niet hetzelfde als het medicinale lachgas (50% lachgas, 50% zuurstof).

Vanaf de jaren negentig is lachgas in het uitgaanscircuit bekend als roesmiddel, maar in de afgelopen drie jaar is het recreatieve gebruik ervan sterk gestegen. Als gevolg van een uitspraak van het Europese Hof valt lachgas sinds 1 juli 2016 onder de Warenwet en niet langer onder de Geneesmiddelenwet, en daardoor is het middel breder beschikbaar. Het wordt legaal verkocht als gaspatronen voor slagroomspuiten. Gebruikers vullen ballonnen met dit gas om het vervolgens in te ademen. Daarnaast zijn er tweelitertankjes met het gas in omloop, waarmee ondernemers ballonnetjes in clubs of op evenementen aanbieden, voor 3 à 4 euro per stuk. Het gas geeft een roes van ongeveer een halve minuut, soms iets langer.

Uitgaanders

Lachgas wordt gebruikt door zowel stedelingen als mensen op het platteland, van uiteenlopende leeftijd, etnische achtergrond en opleidingsniveau – al zijn het wel met name jongeren en jongvolwassenen. ‘Er zijn wel meer middelen die in populariteit op- en neergaan’, zegt Laura Nijkamp, onderzoeker bij het Trimbos-instituut naar jongeren en riskant gedrag. ‘Bij lachgas kun je stellen dat het gebruik sterk is toegenomen. Het wordt door gebruikers nauwelijks als drug gezien.’

De laatste cijfers tonen aan dat 9,4 procent van de tieners tussen 12 en 16 jaar in 2017 weleens een ballonnetje had gebruikt, twee jaar ervoor was dat 7,8 procent. ‘Deze jongste groep doet het over het algemeen wat stiekemer, zoals op de slaapkamer. De 18-, 19-jarigen zullen het openlijker gebruiken en de twintigers meer in de kroeg of op festivals.’ Het ‘ooit-gebruik’ is het hoogst onder uitgaanders van 15-35 jaar (Grote Uitgaansonderzoek, 2016). Nederland en Groot-Brittannië zijn koplopers in het gebruik van lachgas. Onduidelijk is of de toename verband houdt met de gestegen leeftijdsgrens voor alcohol. Gemiddeld nemen gebruikers vijf ballonnetjes, zegt Nijkamp. ‘Soms houdt iemand het bij één, anderen gaan maar door, tot soms wel honderd patronen per dag.’

Ernstige klachten

Hoe onschuldig lachgas is, hangt grotendeels samen met de hoeveelheid en frequentie van het gebruik. Gebruikers kunnen misselijk en duizelig worden, hoofdpijn krijgen of flauwvallen (‘out’ gaan). Op afdelingen SEH merken ze de toename van patiënten die ‘onwel’ binnenkomen ten gevolge van overmatig lachgasgebruik, al dan niet in combinatie met andere softdrugs. ‘Veel mensen denken dat het gebruik ervan onschuldig is’, zegt Annemarie van der Velden, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen (NVSHA). ‘Maar dat is natuurlijk niet zo.’ Er zijn geen cijfers over het aantal patiënten dat ten gevolge van lachgas-klachten op de SEH belandt. Van der Velden: ‘Er is geen aparte DOT voor lachgas.’ Lachgasgebruik valt onder intoxicaties.

Ook kan het gebruik van lachgas zorgen voor een (tijdelijk) zuurstofgebrek en een tekort aan vitamine B12, met het risico van hersen- en zenuwbeschadigingen. Het Nederlands Vlaams Dwarslaesie Genootschap vestigde hier recentelijk de aandacht op in het tv-programma Nieuwsuur. ‘Het aantal mensen met toch wel ernstige klachten na (intensief) gebruik van lachgas is de afgelopen tweeënhalf jaar fors toegenomen, namelijk van nul naar dertien binnen de acht dwarslaesiecentra’, licht voorzitter en revalidatiearts Willemijn Faber toe, die erop wijst dat er ‘bijna nooit in de openbaarheid over deze risico’s wordt gesproken’.

Daarnaast kunnen gebruikers ernstige brandwonden oplopen, zo waarschuwen de brandwondencentra in Groningen, Beverwijk en Rotterdam. Uit een inven­tarisatie van begin juli blijkt dat dit jaar inmiddels negentien personen verwondingen hebben opgelopen die overeen­komen met tweedegraads- en derdegraadsbrandwonden. ‘Het gaat met name om bevriezingletsel aan de binnenzijde van de bovenbenen, omdat zij een tankje tussen de benen klemden’, zegt Ymke Lucas, brandwondenarts in het Maasstad Ziekenhuis. ‘Het merendeel van hen moest geopereerd worden.’

De negatieve gevolgen van het grootschalig gebruik worden steeds vaker zichtbaar

Kentering

De revalidatieartsen willen aandringen op meer voorlichting over de gevaren van extensief gebruik. Ook brandwondenarts Lucas pleit voor ‘meer bewustwording’.

Regeringspartij CDA wil een stap verder gaan, en stelt voor dat het kabinet recreatief gebruik van lachgas wettelijk aan banden legt. Tweede Kamerlid Anne Kuik wil via een verbod het misbruik van lachgas aanpakken. ‘De negatieve gevolgen van het grootschalige gebruik van de partydrug worden steeds vaker zichtbaar in de samenleving. De laatste tijd zijn er meerdere verkeersongevallen geweest, ziekenhuizen zien het aantal lachgaspatiënten toenemen en de maatschappelijke onrust stijgt.’

Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid uitte begin deze maand op de radio (Dit is de dag) zijn zorgen over het gebruik, met name in combinatie met alcohol en andere drugs. Hij is erover ‘in gesprek’ met staatssecretaris Blokhuis van VWS. Blokhuis heeft eerder het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs (CAM) gevraagd een ‘nieuwe risicobeoordeling’ van lachgas uit te voeren. Die wordt in november verwacht.

In afwachting daarvan is lachgas nog altijd legaal, maar vindt er de laatste maanden een kentering plaats in de maatschappelijke acceptatie van het gebruik als partydrug. Gemeenten klagen over de overlast en nemen maatregelen, alleen al de patronen op straat zijn ze een doorn in het oog. Sommige detailhandelaren, zoals Bol.com, bieden ‘nitro’-patronen (voor slagroomspuiten) niet meer zomaar aan. Vrijwel alle grote feesten en festivals verbieden de verkoop en het gebruik ervan. Zo wordt lachgas geweerd bij de Nijmeegse Vierdaagsefeesten, de Zwarte Cross en muziekfestival Lowlands. Ondertussen blijft het aanbod van lachgas online nog big business. ‘Het is ook de vraag of zo’n verbod zou werken’, zegt Trimbos-onderzoeker Nijkamp. ‘Een oplossing ligt eerder in het de-normaliseren van het gebruik. Zorg er bijvoorbeeld voor dat het gebruik van lachgas minder normaal wordt op festivals en evenementen door de verkoop daar te verbieden. Daarmee zorg je ervoor dat het minder “erbij hoort”.’

lees ook

Download dit artikel (PDF)

Achter het nieuws dwarslaesie jongeren lachgas
  • Marieke van Twillert

    Marieke van Twillert werkt als journalist voor Medisch Contact. Arbeidsmarkt, levenseinde en e-health hebben haar speciale aandacht.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Atta van Westreenen

    co-assistent, Tilburg

    @ collega Bruijn
    U heeft volkomen gelijk. Tegelijkertijd is een consequentie van alleen maar nieuwe, kleineproblemen noemen (zoals lachgas, vuurwerk, etc, etc) ook een (impliciete) validatie het oké zijn van alles wat er niet benoemd wordt (bijvoorb...eeld alcoholgebruik). (Waarom zou je dit anders niet noemen terwijl dit veel meer voorkomt?)
    Tevens druipt dit soort stukken van een soort morele kruistocht tegen al wat leuk is, omdat er schadelijke effecten kunnen zijn (doorgaans bij een marginale groep mensen met ernstige effecten wegens absurde mate van gebruik en dan vier mensen die gewoon pech hadden met hun vitamine b12 spiegel), waarmee we voorbij gaan aan dat mensen ook uitspattingen nodig hebben en de schadelijke effecten veelal echt ontbreken.
    Om deze redenen haak ik dan direct in op zo'n stuk: laten we óf zeggen dat we drugs op volgorde van schade uit willen bannen en dat dan ook op die wijze prioriteren (dus we beginnen met de slijters sluiten), óf zeggen dat drugs voor de meeste mensen veelal een relatief veilige uitspatting kunnen zijn uit het dagelijkse leven en er daarbij ook slachtoffers kunnen vallen hetgeen heel sneu en ook onvermijdelijk is, maar geaccepteerd voor het plezier van de massa.
    In plaats daarvan worden juist de marge-drugs aangepakt en de olifant in de kamer blijft, want makkelijker.

  • J. Hulshof

    GGZ-arts, WOLFHEZE

    Er valt veel voor te zeggen om lachgas weer onder de Geneesmiddelenwet te plaatsen en zo dus uit de vrije verkoop te halen. Voor zo ongeveer elke technologische toepassing die lachgas nu heeft zijn wel alternatieven te vinden, ook wel voor slagroompa...tronen. Daar komt nog eens bij dat lachgas een sterk broeikasgas is, reden om het gebruik zo veel mogelijk te beperken. "Tweede Kamerlid Anne Kuik wil via een verbod het misbruik van lachgas aanpakken." Een gratuite opmerking van iemand die zou moeten weten dat zoiets toch niet gehandhaafd zal worden.

  • Bart Bruijn

    Huisarts, Streefkerk

    @coll. van Westreenen en @coll. Mulder

    U geeft een prachtig voorbeeld van 'whataboutism'.

    Het feit dat een probleem of misstand bestaat en mogelijk groter is dan een nieuwe misstand of probleem, wil niet zeggen dat deze nieuwe geen aandacht v...erdient. Integendeel, in de kiem smoren is vaak effectiever dan oplossen van full blown problemen.

    Bagatelliseren van het nieuwe probleem doet echt helemaal niemand goed, behalve wellicht degene die het bagatelliseren doet.

  • Jan Mulder

    huisarts, Zweeloo

    ja! En nu wacht ik op een dergelijk artikel in Medisch Contact over biertjes en een glas wijn.

    "De negatieve gevolgen van het grootschalig gebruik worden steeds vaker zichtbaar"
    "Een gaasje alcohol drinken is niet zo grappig"
    "Alcohol als partyd...rug valt nier onder de Geneesmiddelenwet" Gemeenten en politici maken zich daar nauwelijks zorgen over. Omdat het gebruik van alcohol sociaal zeer geaccepteerd is maken weinigen zich er zorgen over".
    "De negatieve gevolgen van het grootschalige gebruik van alcohol worden steeds vaker zichtbaar in de samenleving. De laatste tijd zijn er meerdere verkeersongevallen geweest...."

    Zullen we in het vervolg man en paard noemen?

  • Atta van Westreenen

    co-assistent, Tilburg

    Vervang het woord lachgas door alcohol, en vraag je dan af waarom we deze niet ook verbieden met bovenstaande rationale... Klassieke blinde vlek voor de meest bekende (en meest schadelijke) harddrug.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.