Laatste nieuws
Arend Hamming
4 minuten leestijd
arbeid en gezondheid

Een arbeidsarts voor zzp’ers zij aan zij met de huisarts

De specialist arbeid en gezondheid ook voor wie niet in loondienst is

4 reacties
getty images
getty images

Arbeidsgerelateerde medische zorg zou ook voor zzp’ers, mantelzorgers en vrijwilligers toegankelijk moeten zijn. Het idee van zo’n arbeidsarts die in de eerste lijn opereert lijkt aan te slaan.

De KNMG presenteerde in juni 2018 ‘Zorg die werkt’, een visiedocument over de toekomst van arbeidsgerelateerde medische zorg. Het is een reactie op de ontwikkeling van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij, een meer participatiegerichte definitie van gezondheid en de toename van het aantal zzp’ers. Naast adviezen over meer aandacht voor de factor arbeid, preventie en betere samenwerking met specialisten arbeid en gezondheid (bedrijfsarts en verzekeringsarts) zou arbeidsgerelateerde medische zorg voor iedereen toegankelijk moeten zijn, ook voor mensen die niet in loondienst werken, zoals vrijwilligers, zzp’ers en mantelzorgers. Dit zou kunnen door een arbeidsarts die in de eerste lijn werkt. Specialisten arbeid en gezondheid kunnen deze functie vervullen.

Weerstand

Bij de presentatie van deze visie op de Bedrijfsgeneeskundige Dagen kwam van de bedrijfsartsen weerstand: waarom hiervoor een nieuw specialisme, arbeidsarts, in het leven roepen als de expertise dezelfde is als die van de bedrijfsarts? Mij lijkt het productiever als bedrijfsartsen deze rol oppakken. Dan reduceren we de weerstand van sommige bedrijfsartsen tegen de arbeidsarts als nieuw specialisme tot een semantische discussie.

Uiteraard is de financiering uiteindelijk een horde. Investeren in preventie en gezondheid is een andere logica dan het verzekeren tegen ziekte. Om een bijdrage te leveren aan die discussie is het nuttig als bedrijfsartsen op grotere schaal dan tot nu toe ervaring opdoen met de doelgroepen van arbeidsarts en delen wat de meerwaarde is. Met een bevriende huisarts heb ik de KNMG-visie op de arbeidsarts besproken. Op basis daarvan zocht hij vijf casussen uit van mensen die baat zouden kunnen hebben bij een gesprek met een arbeidsarts en die passen in de KNMG-visie. Dit betrof mensen die momenteel niet in loondienst werken en zodoende geen toegang hebben tot het preventieve spreekuur bij een bedrijfsarts, maar die wel baat zouden kunnen hebben bij bedrijfsgeneeskundige zorg. In deze steekproef zaten onder meer een student, een werkeloze en een mantelzorger, die een spreekuur van een uur bij mij aangeboden kregen. Ik deed deze spreekuren vrijwillig en kosteloos (zie kader).

Casus: de waarde van werk

Ik sprak dhr. A. Hij had geen baan meer, nadat hij bij zijn werkgever ‘een kunstje had geflikt’. Hij had weliswaar hobby’s maar miste een meer structurele zingeving. We verkenden de cognities die hem belemmerden. Hij was al op leeftijd en dacht: wat moeten ze met zo’n oude pik? Ook wist hij niet zo goed waar te beginnen. Na een motiverend gesprek hierover besloot hij te beginnen met vrijwilligerswerk. Arbeid en mogelijk ook vrijwilligerswerk hebben over het geheel genomen positieve effecten op gezondheid.

Tweeledige meerwaarde

Tijdens de spreekuren merkte ik dat de meerwaarde van mijn inbreng tweeledig is. Ten eerste kijk je als bedrijfsarts vanuit een perspectief dat lijkt op dat van de huisarts; het zijn mensen en geen patiënten. Je analyseert de relatie tussen arbeid en gezondheid en alles wat daarop van invloed is. Een bedrijfsarts kijkt dus ook breder, in feite naar het totale plaatje van positieve gezondheid. Daarvoor breng je de persoonlijke, privé- en werkambities in kaart en de daarvoor benodigde hulpbronnen zoals competenties, autonomie en sociale steun. Je kijkt dus naar het hele systeem rondom deze mens en niet alleen naar werk – zoals velen nog steeds denken. Zo kan een huisarts ondersteund worden om de juiste zorg in te zetten.

Maar de rol van een bedrijfsarts is ook op een tweede manier van meerwaarde. Waar voor veel artsen het doel van een consult vaak is om tot een diagnose te komen, is voor een bedrijfsarts het klachtenpatroon, al dan niet voorzien van diagnose, eerder het startpunt van het consult. Vanuit een brede analyse kan een bedrijfsarts vaardigheden inzetten als procesbegeleiding, demedicaliseren, preventie en motiverende gespreksvoering. Concreet: als bijvoorbeeld de persoonlijke energie hersteld wordt en iemand weer lekker in zijn vel zit, verdwijnen klachten als vermoeidheid of hoofdpijn vaak vanzelf.

Energie

Zo zag ik een man met vermoeidheidsklachten die daardoor niet meer in loondienst werkte, maar nog wel parttime als zzp’er. Daardoor kon hij het werk beter over de week verdelen. Met de zogeheten capability approach bekeken we welke aspecten van zijn zzp-werkzaamheden hij van waarde vindt en hoe hij zijn werkzaamheden zo kan inrichten dat hij er (weer) energie van krijgt. De capability approach gaat in op datgene wat geschikt en waardevol is voor mensen. Met name waarden die iemand belangrijk vindt maar niet kan realiseren in bijvoorbeeld het werk vormen een waardevolle ingang voor een gesprek. Deze aanpak is inmiddels opgenomen in de richtlijn Psychische problemen. Bij de zzp’er kwam naar voren dat hij graag de tijd neemt om zijn werk heel precies uit te voeren. Bij het aannemen van opdrachten kan hij hier vervolgens rekening mee houden.

Toegankelijk

Ik doe mijn werk als bedrijfsarts met veel plezier omdat je van grote waarde kunt zijn voor de gezondheid van mensen, zowel preventief als curatief. Door die expertise bijvoorbeeld via de huisarts aan te bieden, wordt het toegankelijk voor mensen die niet in loondienst werken, dus voor iedereen. Als mensen geholpen worden een beter energieniveau in hun leven te bereiken, of de huidige situatie beter te accepteren, zal dat de BV Nederland ten goede komen. Ook zal het medicaliseren en daarmee zorgkosten voorkomen.

Die avond keek ik met de huisarts terug op de ervaringen van de dag. Onze conclusie was dat een bedrijfsarts zowel curatief maar vooral ook preventief van duidelijke toegevoegde waarde kan zijn in de huisartsenpraktijk. En als die arts dan arbeidsarts moet heten, dan zij dit zo...


Contact

arend.hamming@arbounie.nl
cc: redactie@medischcontact.nl

bedrijfsgeneeskunde arbeid en gezondheid
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam

    Interessante gedachten uitwisseling . Nog een aantal overdenkingen van mijn kant @ Hamming @ F van Rooy @ Kees Geelen.

    1. De wereld van het werk verandert in sneltreintempo. Beroepen verdwijnen, andere beroepen ontwikkelen zich ter plekke.

    2.... Zo ook is het met constructies en arrangementen rond sociale zekerheid: vast, uitzend, nul , flex, zzp, uber , deliveroo en ga zomaar door.

    3. De rode draad erbij: de risico’s worden van werkgever naar werkenden verlegt. Meer voor eigen rekening en risico dus. Dat kent voor én nadelen.

    4. Het overheidsturing om bv excessen tegen te gaan loopt (licht)jaren achter bij de werkelijkheid van alledag. Kijk naar (on)mogelijkheden van de Arbeidsinspectie

    5. Voor de goede orde: de bedrijfsarts en arbodienst werken in private en geliberaliseerde markt. Privaat omdat ‘de polder’ in een semi publieke tijden er eerder een puinbak van maakte . Ik verwijs naar het Wao debacle en de cie Buurmeijer. Daarna is zij geliberaliseerd omdat de verplichte winkelnering de arbodiensten ‘vet en lui’ maakten.

    6. De bedrijfsarts heeft zich ontwikkelt vanuit tijd dat er grote industrieën waren met vaste banen. Maar lijkt nu aansluiting met de veranderende wereld van het werk te verliezen.

    7. Tegelijkertijd neemt het tekort aan bedrijfs-maar ook verzekeringsartsen snel toe

    8. Ter zijde: verzekeringsartsen nemen bij ziektewet en flex werkers de bedrijfsarts rol op zich. Maar dit gegeven wordt door NVAB,NVVG, KNMG beleidsmatig categorisch genegeerd

    9. Helaas is idee van de arbeidsarts is niet goed uitgewerkt en niet voldragen. Het geeft geen antwoord op de vraag: wie is probleemhouder van wat en welk probleem moet er eigenlijk worden opgelost

    10. Ik zou Hamming cs aanraden een gereedschapskist/instrumentarium in eigen beheer te ontwikkelen en die na een pilot publiekelijk te presenteren.

    11 Heel concreet: komt een zzp er bij de dokter – wat nu: hoe filter je binnen 20 minuten het probleem eruit en welke nuttige adviezen kun je geven

  • Kees Geelen

    Bedrijfsarts en adviseur, Heerenveen

    Ik volg Dolf en ik verwijs ook graag naar het TBV van enkele jaren geleden waarin het project van een van onze collega's, Jeannette Hemke omschreven werd. Zij heeft een periode een dag in de week gedaan wat Arend Hamming 5 consulten gedaan heeft. Zij... heeft Arbeidsmedisch advies gegeven aan mensen die geen reguliere toegang tot de Bedrijfsgeneeskunde hadden. Ook dit deed zij voor eigen rekening. Door NVAB is zij hiervoor erkend en onderscheiden. Betaald is zij echter niet.

    Daar zit ook een groot knelpunt. de cliënt (en soms ook anderen) profiteert hiervan, maar wie betaalt dit? De cliënt zelf? De zorgverzekeraar? een collectieve financiering? via UWV?

    Mijn suggestie een Zon MW aanvraag en dan ook onderzoek naar effecten zowel in gezondheidsbeleving als in financiële baten. Daarin kunnen wij (meteen of in vervolg) coaching door verschillende professionals meenemen. Heeft iemand zin om dit te trekken? Ik wil best meedoen maar ik zet het de komende 6 maanden niet op........

  • F van Rooy

    arbeidsarts, Nijmegen

    Arend Hamming verdient lof dat hij dit heeft gedaan.
    Ook al twijfelen anderen aan het nut van een arbeidsarts toch laat de praktijk zien dat er wel degelijk behoefte is aan arbeidsgeneeskundige kennis in de eerste lijn.
    Een formeel onafhankelijke a...rbeidsarts zal waarschijnlijk bijdragen aan een lagere drempel om hulp te zoeken.
    Het wantrouwen naar de bedrijfsarts v.w.b. onafhankelijke positie en financiering is mede een drempel voor mensen om toegang te zoeken en krijgen tot arbeidsgeneeskundige kennis.
    Zie het rapport van de Longaliantie “Versterken aanpak beroepslongziekten en gezond werken met stoffen”

    Chapeau Arend, jij bent voor mij een echte arbeidsarts!
    Ga zo door en ik hoop dat velen je voorbeeld zullen volgen.

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam

    Leuk experiment. Interessant ook. Een paar opmerkingen en wat vragen als ik zo vrij mag zijn.

    Ik vind het lovenswaardig dat Arend Hamming de daad bij het woord voegt en zelf ( voor eigen rekening en risico) aan de slag is gegaan met een vijftal cl...ienten die door de bevriende huisarts zijn voorgeselecteerd.

    Zelf ben ik nogal sceptisch over de arbeidsarts. Ik verwijs naar mijn blog van vier jaar gelden daarover.
    https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/de-arbeidsarts-realistische-optie-of-vurige-wensdroom.htm

    Maar even zo goed. Nu geen woorden en rapporten, maar daden. Een vooruitgang dus: van experimenteren in de praktijk worden we wijzer over wat wel en niet werkt

    Terug naar de kern. Wat gebeurt hier ? Ik begrijp dat Hamming per consult 1 uur uittrekt om op semi gestructureerde wijze (?)aandacht te geven aan gesignaleerd werk/levensprobleem door huisarts.

    Zo'n gesprek zou geduid kunnen worden als een medisch werkcoach gesprek. Een interventie ook. Op eenmalige basis.

    In de kern gaan de capability en positieve gezondheidsmodellen over de vraag: hoe leer ik mijn eigen problemen op te lossen en mijn eigen boontjes te doppen.

    Mijn vraag is dan ook: welke (coach) vraag had de patient/client zelf ?

    Tweede punt: hét hete hangijzer die meestal - ook in het KNMG rapport – zo kunstig ontweken wordt: heeft een client /verzekeraar 200 euro voor een dergelijk consult over. Dat brengt ons op de meerwaarde vraag.

    Derde vraag: is hier perse een (dure)bedrijfsarts voor nodig ?

    Mijn suggestie zo zijn: laat bedrijfsartsen hun denkkracht en inventiviteit gebruiken om modellen en instrumenten te ontwikkelen die door andere (bv coaches) uitgevoerd kunnen worden.

    Er is nog een wereld te winnen

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.