Een ambigue snee in de huid

Dat het medisch bedrijf altijd het domein is van menslievendheid, dienstbaarheid en – nog erger – barmhartigheid, is een misvatting. Mensen koesteren dit beeld om hun blinde vertrouwen in ‘witte jassen’ te legitimeren. Omgekeerd draagt de medische stand met zijn hofhouding maar al te graag bij aan het hooghouden van deze illusie.

Neem de evidente voorbeelden van sadistische artsen, die in de Tweede Wereldoorlog patiënten gruwelijk verminkten, en van wrede dokters, die meewerkten aan folteringen, dan wel hun patiënten op meer subtiele wijze de dood injoegen. Vanuit deze periferie kan de medische branche worden verkend op sporen van agressie.

Darkside II – Fotographische Macht und fotografierte Gewalt, Krankheit und Tod is de titel van een shockerend boek, dat korte metten maakt met het taboe op agressie in de geneeskunde. Het verscheen ter gelegenheid van de gelijknamige expositie, die nog tot 15 november in het Fotomuseum van Winterthur is te zien.

Na het coassistentschap chirurgie schrikken artsen niet meer van foto’s van bloedige operatietaferelen. Maar voor leken kunnen deze even gruwelijk overkomen als de huiveringwekkende foto’s van uitgemergelde, verongelukte, vermoorde en terechtgestelde mensen elders in het boek.

Een snee in de huid kan het werk van een chirurg maar ook van een brute moordenaar zijn. Zijn we gerustgesteld, wanneer we weten dat het mes is gehanteerd door een arts? Niets valt zo moeilijk te ontmaskeren als ‘een medische alibi’ voor een daad van agressie.

Het boek zaait door associaties verwarring en noopt tot vragen en reflectie: we zien weerzinwekkende foto’s van aangetaste gezichten, maar gaat het om zeldzame huidaandoeningen of om grove mishandelingen?

Ongetwijfeld zal menige dokter deze presentatie overdreven, stuitend of zelfs amoreel vinden. Toch treft de samenstellers niet het verwijt dat ze op sensatie belust zijn. Agressie wordt nu eens niet verbloemd door een hang naar esthetiek.

Wie deze foto’s vol lichamelijk geweld een stap te ver vindt gaan, dient zich met Armando te realiseren dat oorlogshandelingen een uitvergroting van de dagelijkse realiteit zijn. Ignace Schretlen, arts/publicist