Dynamisch licht voorkomt delier niet

Het leek zo’n goed idee: nadat de positieve invloed van dynamisch licht op het welzijn van ouderen in verpleeghuizen werd aangetoond, was de verwachting dat het gebruik van zulk licht ook enig effect zou hebben op het voorkomen of verkorten van een delier bij ic-patiënten. Globaal was het idee dat je met licht het verstoorde bioritme – de veronderstelde oorzaak van een delier – zou kunnen resetten. Maar het onderzoek dat is gedaan op de intensive care van het Jeroen Bosch Ziekenhuis en waarvan de resultaten door Koen Simons e.a. zijn gepubliceerd in The Lancet Respiratory Medicine laat zien dat het niet werkt.

In 2011 betrok het Jeroen Bosch Ziekenhuis de nieuwbouw waarin alle patiëntenkamers van de intensive care waren voorzien van dynamisch licht. In verhouding tot standaard verlichting, geeft dit licht, volgens een vast patroon, feller, blauwachtig licht af overdag, waarmee het natuurlijk bioritme zoveel mogelijk behouden blijft. Tussen 2011 en 2013 werden alle patiënten ouder dan 18 jaar die op de ic werden opgenomen en daar naar verwachting langer dan 24 uur zouden verblijven, gevraagd deel te nemen aan het onderzoek. De helft van hen kreeg dit dynamisch licht.

Een effect op de incidentie van delier trad niet op: 137 van de 361 patiënten in de ‘dynamische licht’-groep kregen een delier versus 123 van de 373 patiënten in de ‘normale licht’-groep. Dat verschil is niet significant. Er was ook geen effect op de duur van het verblijf in het ziekenhuis.

Mogelijk is de aanname dat herstel van het circadiane ritme leidt tot een lager risico op delier niet correct voor ic-patiënten. Bij hen zijn het verstoorde bioritme én het delier mogelijk beide het gevolg van ontstekingen in de hersenen, veroorzaakt door sepsis, trauma of myocardinfarct. Vandaar dat bij hen lichttherapie niet werkt.

Maar de Franse intensivist Djillali Annane geeft in een commentaar op de studie niet zomaar op. Hij merkt op dat Simons e.a. patiënten includeerden in de vroegste fase van hun kritische ziekte en dat de meesten van hen waren gesedeerd. Terwijl licht wel de kans moet krijgen de specifieke, voor kortere golflengten gevoelige, fotopigmenten in de retina te bereiken om zo de neurale activiteit in de hypothalamus te moduleren en de productie van melatonine te beïnvloeden. En dat gebeurt alleen als de ogen van patiënten lang genoeg open zijn.

Henk Maassen

• http://dx.doi.org/10.1016/S2213-2600(16)00025-4
• http://dx.doi.org/10.1016/S2213-2600(16)00055-2