‘Dood door covid-19? Dat kan niet en pikken we niet!’

Lijkschouw

Rond 23.10 uur krijgt Van Rijn, die nachtdienst heeft op huisartsenpost De Limes in Alphen aan den Rijn opdracht om een lijkschouw uit te voeren. Van de triagist en de in het huis aanwezige ambulanceverpleegkundige krijgt hij te horen dat de 85-jarige patiënt vier dagen eerder positief is getest op covid-19. Hij was plots in elkaar gezakt en werd tevergeefs gereanimeerd. Er waren vooraf geen bijzondere symptomen van covid-19 en ook geen cardiale symptomen. Van Rijn bekijkt het lichaam, maar ziet geen opvallende zaken. Hij vermoedt dat er sprake is geweest van hypoxie of trombose/longembolie als gevolg van covid-19. Maar omdat dat niet aangetoond kan worden tijdens een lijkschouw, besluit hij de verklaring te verruimen naar respiratoire insufficiëntie veroorzaakt door covid-19.

Hij vult dit als vermoedelijke doodsoorzaak in op het B-formulier – hetgeen bij een natuurlijk overlijden gebeurt ten behoeve van de doodsoorzakenstatistieken van het CBS – dat gewoonlijk, verzegeld, achterblijft bij de naasten om te worden verzonden door de uitvaartondernemer.

Vanaf dat moment komen de zoon van de overleden patiënt en Van Rijn lijnrecht tegenover elkaar te staan. De uitleg van beide partijen over de gebeurtenissen, lopen dan ook nogal uiteen, zo blijkt uit diverse stukken die Medisch Contact heeft ingezien.

Ultimatum

De familie blijkt er niet van overtuigd te zijn dat er werkelijk sprake is geweest van een besmetting met het coronavirus en spreekt in eerste instantie van een fout­positieve test. Later stellen ze dat er helemaal geen test is gedaan en dat de patiënt is overleden door hartfalen – hij was al jarenlang hartpatiënt. Als Van Rijn, volgens zijn eigen lezing, diezelfde avond voorstelt om een obductie te laten doen, om zo meer zekerheid te krijgen, wordt dat van de hand gewezen. Maar volgens de zoon is er die avond niets gezegd over een obductie.

De volgende ochtend krijgt Van Rijn een van de zoons boos aan de telefoon. De avond ervoor was de verzegelde envelop met daarin het B-formulier door de familie geopend en volgens de zoon klopte de doodsoorzaak die Van Rijn had genoteerd niet. De eigen huisarts van de vader – die het lichaam niet heeft gezien – zou het daarmee eens zijn. Opnieuw stelt Van Rijn een obductie voor, die wederom wordt afgewezen. Uiteindelijk sluit de zoon het gesprek af met een ultimatum: Van Rijn heeft tot 13.00 uur de tijd om bij hen langs te komen en de doodsoorzaak op het formulier aan te passen, anders zal hij allerlei stappen ondernemen, zoals aangifte doen bij de politie en hem voor het tuchtrecht slepen. Van Rijn, die vindt dat hij het formulier naar eer en geweten heeft ingevuld, deelt mee dat hij niet terug zal komen op zijn besluit.

Haatmails

In de daaropvolgende dagen doet de zoon inderdaad aangifte vanwege valsheid in geschrifte. Waarop de politie Van Rijn als verdachte verhoort – mede omdat de zoon zou hebben verklaard dat de arts voor het registreren van covid-19 30 duizend euro per casus zou ontvangen.

Dit is een theorie die de zoon in de maanden daarna nog diverse keren aanhaalt in eigen publicaties over de kwestie. Hij is actief als schrijver bij CommonSenseTV, een onlineplatform dat zich onder meer afzet tegen de overheid en ‘mainstream media’ en zich richt op een coronakritisch publiek. Op 22 februari plaatst hij een eerste artikel over de in zijn ogen onjuiste registratie van de doodsoorzaak door Van Rijn, die hij met naam en toenaam benoemt en van wie hij een foto plaatst.

In een vervolgartikel stelt hij dat het voor artsen wereldwijd lucratief is om als doodsoorzaak covid-19 op te geven, hij haalt allerlei voorbeelden uit het buitenland aan als ‘bewijs’. Zij zouden hoge bedragen ontvangen voor elke covid-19-­patiënt en nog meer voor elke overleden covid-19-patiënt. In New York zouden patiënten uit winstbejag zelfs worden vergast via zuurstofmaskers. CommonSenseTV promoot de artikelen over Van Rijn onder meer op Twitter met teksten als: ‘PAS OP VOOR DEZE CORRUPTE ARTS’ en ‘Dit is de “foute dokter” die zonder enige kennis van het dossier van de patiënt, zonder ook maar iets te vragen, een hartpatiënt als #coronadode registreert’. Als reactie daarop reageren mensen met teksten als: ‘Blijf uit de buurt van dr. Van Rijn (zijn praktijkadres) een gevaarlijke gek’ en woorden als moordenaar en nazizwijn. Sinds CommonSenseTV enige tijd offline is geweest, zijn deze artikelen en tweets niet meer te vinden. Maar sinds de website een herstart heeft gemaakt, wordt in nieuwe artikelen weer gesteld dat wordt betaald voor elke coronadode en dat dat in de artikelen van destijds is aangetoond – waarbij wordt verwezen naar de artikelen van onder meer het AD.

Volgens de zoon ontvangt een arts 30 duizend euro voor het registreren van een covid-19-casus

De berichtgeving op CommonSenseTV roept enorm veel reacties op, vertelt Van Rijn. ‘We kregen in mijn praktijk te maken met een stroom aan haatmails, berichten, telefoontjes en zelfs een doodsbedreiging. Elke keer als er weer iets over werd gepubliceerd laaide dat weer op. Ook op een Alphense nieuwssite en in de vele regionale edities van het AD verschenen verschillende artikelen – waarbij het AD het B-formulier integraal afdrukte. Ik kon mezelf niet verdedigen zonder mijn beroepsgeheim te doorbreken. Ik heb een klacht ingediend bij de Raad voor de Journalistiek over de schending van de privacy van de patiënt, maar die is niet-­ontvankelijk verklaard, omdat ik geen belanghebbende zou zijn – míjn privacy was niet geschonden. In een maatschappij die toch al verregaand gepolariseerd was door corona richtte deze man een publiek tribunaal op, puur om mij zwart te maken. De impact was heel groot op mij als persoon en ook op mijn praktijk. Dat mijn integriteit zo ter discussie werd gesteld, heeft mijn vertrouwenspositie als huisarts heel erg aangetast. Een handvol patiënten is weggegaan uit mijn praktijk en vooral op de hap kreeg ik af en toe opmerkingen van patiënten, zo van: “Als je maar niet gaat zeggen dat het corona is!” Hoe kan ik mijn vak dan nog uitoefenen? Wat als het wél corona is? Ik werd er echt onzeker van. Daarnaast was het beangstigend dat de berichten zo op mij als persoon gericht waren, mijn praktijkadres vaak werd genoemd en mijn foto telkens weer werd gebruikt. Ik was echt bang dat ze mijn privéadres ook zouden delen en dat ze me dan thuis zouden komen opzoeken. Sommige mensen waren echt nietsontziend in hun reacties – zet die huisarts tegen de muur – dat soort dingen. Het was een enorm stressvolle periode.’

Tuchtcollege

De rust keert voor Van Rijn pas weer terug in de periode dat het tuchtcollege de klacht van de zoon behandelt – wat ongeveer samenvalt met het tijdelijk verdwijnen van CommonSenseTV. Het regionaal tuchtcollege Den Haag maakt op 22 december 2021 in een korte uitspraak korte metten met de klachten van de zoon en oordeelt onder meer dat Van Rijn op grond van de hem ter beschikking staande informatie en zijn onderzoek in redelijkheid tot de gestelde doodsoorzaak heeft kunnen komen.

Eind april 2021 besluit de officier van justitie al geen strafrechtelijk onderzoek in te zetten naar aanleiding van de aangifte van de zoon tegen Van Rijn. De officier van justitie stelt in een brief aan Van Rijn dat er geen sprake is van een redelijk vermoeden van een strafbaar feit en seponeert de zaak. Daarbij stelt de officier van justitie dat het aan de behandelend arts of forensisch arts die het lichaam schouwt, is om een inschatting te maken van de reden van het overlijden en niet aan niet-medici. Het is dan ook niet aan het Openbaar Ministerie om daar een (medisch) oordeel over te vormen, vindt de officier.

Deze relatief nieuwe vorm van agressie tegen zorgver­leners kan niet worden getolereerd

Aan de kaak stellen

Van Rijn doet echter op 24 februari 2021 ook aangifte tegen de zoon, vanwege smaad, bedreiging en schending van het briefgeheim. In tegenstelling tot de aan­­gifte van de zoon tegen Van Rijn, besluit de officier van justitie hier wél tot vervolging over te gaan. Op 28 maart a.s. komt de zaak voor de rechter in het paleis van justitie in Den Haag. Na een jaar van relatieve rust, begint voor hem de spanning weer te stijgen, zegt Van Rijn. ‘Het heeft zo lang geduurd voordat de zaak voorkomt, dat ik bang was dat uitstel afstel zou betekenen. Ik heb mezelf ook afgevraagd of ik het nu allemaal weer moet oprakelen. Maar ik vind het heel belangrijk dat deze relatief nieuwe vorm van agressie tegen zorgver­leners niet wordt getolereerd. Daarom wil ik het aan de kaak stellen. Het gebeurt steeds vaker dat patiënten, of naasten van patiënten, klachten indienen, of daarmee dreigen. Of dreigen naar “de media” te stappen. Terwijl er objectief in medisch opzicht of in de bejegening niks is misgegaan. Ze doen dat om hun zin te krijgen, om je een hak te zetten als ze hun zin niet hebben gekregen. Ze proberen je bewust in een slecht daglicht te zetten bij je werkgever in de hoop dat je genadeloos op je flikker krijgt, van je leidinggevende of het tuchtcollege. Ze weten dat het hun woord tegen het jouwe is – in de spreekkamer zijn er meestal geen getuigen bij. Als mensen dit doen is het nooit vanuit de wens het zorgproces te verbeteren. Het heeft niks te maken met zorgen over de kwaliteit van zorg. Het is gewoon een vorm van zorgverleners pakken.’