‘Digitale handtekening geneesheer-directeur volstaat bij dwangzorg’

Een digitale handtekening van een geneesheer-directeur volstaat bij het opleggen van dwangzorg. Dat adviseert de procureur-generaal aan de Hoge Raad, die de wetgever wel oproept hier meer duidelijkheid over te verschaffen in dwangzorgwetgeving.

De rechtbank Amsterdam vond eind vorig jaar dat een verlengd dwangverblijf in een psychiatrische instelling gerechtvaardigd was voor een patiënt met schizoaffectieve stoornis, omdat de patiënt buiten een psychiatrische instelling een gevaar voor zichzelf of voor anderen kon vormen. De rechter was tot die conclusie gekomen na het horen van de behandelend psychiater, en op basis van een geneeskundige verklaring die was opgesteld na onderzoek door een onafhankelijk psychiater.

De patiënt, die het daarmee niet eens was, vocht de dwangzorg bij de Hoge Raad aan. Als één van de argumenten voerde hij aan dat er een digitale handtekening van de geneesheer-directeur onder de geneeskundige verklaring stond. Daardoor kon volgens hem niet worden vastgelegd dat de verklaring daadwerkelijk van deze geneesheer-directeur afkomstig was, en voldeed daardoor niet aan de eisen die de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Bopz) hierover stelt.

De Hoge Raad heeft in een eerdere zaak geoordeeld dat een stempelhandtekening onder een dergelijke verklaring niet toereikend is. Maar dat ging over de vraag wíe de verklaring ondertekent, en niet ‘met welk schrijfmateriaal’, aldus de procureur-generaal in een afgelopen week gepubliceerd advies. In deze zaak was er een handtekening afgedrukt op de plek waar de geneesheer-directeur de geneeskundige verklaring moet ondertekenen, en stond daarnaast de tekst ‘digitaal ondertekend door’, plus naam van de geneesheer-directeur, met datum en tijdstip. Niet zeker was of de handtekening een pdf’je was van een kopie van een papieren handtekening, of een handtekening die via een beveiligd, elektronisch systeem was gezet.

De procureur-generaal vindt dat een dergelijke elektronische handtekening net zo waardevol kan zijn als een met de hand op papier gezette handtekening. De huidige Wet Bopz en modelverklaring voorzien niet uitdrukkelijk in de mogelijkheid van het elektronisch plaatsen van een persoonlijke handtekening. Maar volgens de procureur-generaal – die de opdracht heeft om onafhankelijk adviezen aan de Hoge Raad te geven – is er wel genoeg andere wettelijke grondslag te vinden om het gebruik te rechtvaardigen. Desondanks zou de wetgevende macht er volgens de procureur-generaal ‘goed aan doen’ om in deze en komende regelgeving voor dwangzorg ‘voor alle duidelijkheid op te nemen dat, en onder welke voorwaarden, het gebruik van een elektronische handtekening is toegestaan’. Het is niet bekend wanneer de Hoge Raad hierover uitspraak zal doen en of daarin het advies zal worden gevolgd.