Diagnose beroepszeer

Met interesse heb ik kennisgenomen van het artikel van Henk Maassen over beroepszeer (MC 11/2006: 436). In het eerste gedeelte van het artikel wil de auteur ons ervan overtuigen dat de professionele autonomie van de dokter van alle kanten onterecht wordt aangevallen. De in Nederland doorgeschoten ‘regeldruk’, vooral beïnvloed door de Angelsaksische wind die er nu waait, zou hier debet aan zijn. Velen zijn gevallen over de uitspraak van minister Hoogervorst, die professionele autonomie een achterhaald begrip noemt. Ze hebben vooral moeite met de kritiek van de minister dat artsen zich te weinig aan hun eigen protocollen houden en daarmee het bewijs leveren van een ‘doorgeschoten’ autonomie.

Volgens Maassen is dit standpunt van de minister verras­send. Hij verwijst hiervoor naar het WRR-rapport ‘Bewijzen van goede dienst­verlening’, waarin wordt gewaarschuwd voor over­matige standaardisering en protocollering in bepaalde beroepen. Ook volgens het kabinet - zo bleek uit een reactie op het WRR-rapport - moeten de professionals (de mensen aan het bed en voor de klas) weer de ruimte krijgen om hun werk te doen.

Hier trekt Maassen een verkeerde conclusie. Het klopt dat in het WRR-rapport wordt gepleit - en terecht - voor meer ruimte en voor meer vertrouwen in de deskundigheid, vakkennis en beroepstrots van professionals. Vanuit Den Haag kan en moet niet tot in detail worden voorgeschreven hoe een leraar zijn les moet inrichten of hoe een dokter een behandeling moet verrichten. Dat kan Den Haag prima aan het veld zelf overlaten. De professionals zijn veel beter in staat om hun eigen ‘regels’, standaarden en afspraken te maken.

Echter: vertrouwen verdien je met verantwoording. Artsen krijgen pas vertrouwen van patiënten als inzichtelijk is hoe de regels en afspraken eruitzien, én als duidelijk is dat ze zich hieraan houden. Dat vereist dat je als beroepsgroep inzichtelijke cijfers aan de buitenwereld laat zien. Als professionals met elkaar bedenken hoe een bepaald type zorg het best kan worden verleend, en ze maken hierover afspraken die in standaarden worden vastgelegd, dan is het toch niet aan de patiënt/consument uit te leggen wanneer diezelfde professionals zich daar niet aan houden?

Utrecht, april 2006

Gita Gallé, directeur NVZ vereniging van ziekenhuizen