De robot is er al

Terwijl ik daarmee bezig ben realiseer ik mij dat wij elkaar nog geen hand hebben gegeven. Zeker vergeten in de gauwigheid, denk ik, en loop met ontbloot bovenlijf en uitgestoken hand in haar richting. Ik vind het begroetingsritueel essentieel, zeker voorafgaand aan een onderzoek of behandeling waarbij het menselijk lichaam wordt aangeraakt. ‘Van den Hooge’, zeg ik terwijl ik haar hand schud. ‘U mag op de bank gaan liggen, met de rug naar mij toe’, is het antwoord. Nadat ik mij als zodanig heb gepositioneerd volgt: ‘U mag de rechterhand op de heup leggen en de linker zo hoog mogelijk onder het hoofd omdat de ribben dan meer uit elkaar gaan.’ Ik gehoorzaam. Het is mij al eens eerder opgevallen dat je in ziekenhuizen zoveel mag. Dat komt omdat moeten als ongepast wordt ervaren en mogen toch gebiedender is dan willen in de vragende vorm. Op u mag kun je geen nee zeggen en op wilt u kan dat wel. Terwijl ik daaraan denk is de mevrouw in kwestie, van wie ik niet weet hoe zij heet en of zij laborante, arts of cardioloog is, al met het onderzoek begonnen. De cardiale transducer, ruim voorzien van koude aquasonic gel, wordt over mijn borstkas bewogen, nadat zij mij met haar rechterarm in een soort houdgreep heeft genomen. Haar rechteroksel leunt daarbij op mijn bovenarm.Omdat ik uit ervaring weet dat het echoscopisch onderzoekerg inspannend kan zijn, denk ik er goed aante doen om maar even niet te praten tijdens het onderzoek.Als gynaecoloog, werkzaam op de afdelingVerloskunde, vind ik het ook niet prettig als patiëntenvragen stellen op momenten dat ik geconcentreerdop zoek ben naar echoscopisch moeilijk te vindendetails. De mededeling ‘U mag een kwartslag naarmij toe draaien’ haalt mij uit mijn overpeinzingen.De transducer verplaatst zich meer naar de zijkantvan mijn borstkas en ik hoor het voor mij zo bekendeklikkende geluid van het indrukken van de knoppenvan het echoapparaat en het fluitende geruis van hetdoppleronderzoek. ‘U mag op uw rug gaan liggen’,luidt de volgende opdracht, aangevuld met: ‘en danmoet u uw buik ontspannen.’De transducer wordt vervolgens onder mijnprocessus xiphoideus in craniale richting naar mijnhart geduwd. Gewillig onderga ik de harteloze pogingmijn hart te bekijken, terwijl het hart juist een orgaanis met zo’n sterke emotionele lading in vergelijkingtot gewone organen die stil hun werk doen, zoalsde lever, de nieren en de pancreas. We kunnen naarhartenlust genieten, vanuit het hart iets geven ofiemand helpen, met je hart liefhebben en ergensmet hart en ziel aan werken of gewoon hartelijk zijn.Het is niet zomaar een orgaan. En bovendien, alshet stopt, is het ineens over en uit. Dat weten we allemaalen ik lig daar niet omdat er niets aan de handis. In het kader van de opleiding stelde ik aan jongeassistenten altijd de vraag ‘Wat is de ergste ziekte dieer bestaat?’ Meestal werd dan geantwoord: ‘Kanker’,‘een hoge dwarslaesie’ of ‘een grote hersenbloeding’en dat soort enge ziektes. ‘Nee’, zei ik dan, ‘het juisteantwoord is: de ziekte die de patiënt op dat momentheeft. Die is voor hem of haar bedreigend vanwegehet besef dat je er wel eens aan dood zou kunnengaan. Een voor ons eenvoudig te verklaren onbetekenendsymptoom zou in de ogen van de onwetendepatiënt wel eens het begin van het naderende eindekunnen zijn.’Als je, als arts, je dat realiseert, dan begrijp je veelbeter de reacties van patiënten, kun je ze veel beterhelpen en wordt het vak zoveel leuker. Neem patiëntenserieus, leef je in in hun problematiek en help zedoor de periode waarin zij zich terecht of onterechtzorgen maken. Daar komen zij toch voor?‘U mag zich weer aankleden’, luidt de volgende opdracht.Omdat ik denk dat dit een moment is waaropik het onderzoek niet meer kan verstoren door iets tevragen, vraag ik of het er allemaal een beetje netjesuit ziet. Terwijl de mevrouw naar haar bureau metde computer loopt geeft zij als antwoord: ‘Dat ga iknu bekijken.’ Ik blijf even in de veronderstelling datik daarna misschien nog wel iets over het resultaatzou mogen vernemen. Nadat ik mij heb aangekleedblijf ik bij de deur naar de gang naast het kleedhokjenog even afwachtend staan. ‘U bent klaar’, klinkt hetvanachter de computer. ‘Moet ik nog wachten?’ vraagik. ‘Nee, u mag gaan, prettige dag nog’, luidt het finaleantwoord en ik sta zonder een hand ten afscheidweer buiten. In de gang denk ik ontdaan: de robotheeft zijn intrede in de geneeskunde al gedaan, verrevan hartverwarmend.