De nood is hoog in Suriname, ook in het ziekenhuis

In het ziekenhuis hebben we met name te kampen met een tekort aan essentiële medicijnen, een kapotte CT-scan (met daarbij langdurig geen mogelijkheid deze weer operationeel te krijgen) en de beperking waarbij we op het uitgebreide formulier voor labora­torium­onderzoek alleen maar glucose aan kunnen kruisen. Al met al een periode vol uitdagingen, frustraties en belangrijke lessen.

Het Mungra Medisch Centrum

Nieuw-Nickerie ligt in het uiterste westen van Suriname. Het grenst aan de rivier de Corantijn, vanaf waar je aan de overkant Guyana kunt zien liggen.

Het Mungra Medisch Centrum is een streekziekenhuis met 123 bedden dat sinds 1956 bestaat. Het ziekenhuis draagt zorg voor de ongeveer 40 duizend inwoners in het district Nickerie. Aan het MMC verbonden zijn de zogenaamde ‘veredelde poli’s’ in Wageningen en Apoera. In deze poli’s is het mogelijk om basische diagnostiek en behandeling op te starten. Complexere casuïstiek wordt vervolgens doorverwezen naar Nieuw-Nickerie.

Het MMC beschikt over een mediumcare-unit met zeven bedden, een mannen- en vrouwenafdeling, een kinderafdeling en verlos- en kraamkamers. De specialisten die in vaste dienst zijn komen vooral uit Cuba en verder zijn er pendelende specialisten uit Nederland. Zo wisselen via een roulatiesysteem de chirurg, orthopedisch chirurg, gynaecoloog, kno-arts, uroloog, cardioloog en radioloog elkaar af. Dit zijn voornamelijk Nederlandse (bijna) gepensioneerde specialisten.

Sinds 2002 werken er ook Nederlandse basisartsen die over het algemeen gedurende een halfjaar in rechtstreekse dienst zijn van het ziekenhuis. Zij worden vooral ingezet op de SEH, maar moeten bij schaarste soms ook bijspringen op de andere afdelingen.

De verpleegkundigen en andere medewerkers zijn voor het grootste deel van Surinaamse afkomst.

Neerwaartse spiraal

De afgelopen jaren is de situatie in Suriname in een neerwaartse spiraal terechtgekomen. De gewelddadige protesten in Paramaribo staan ons allemaal nog op het netvlies gebrand. In Nickerie is het toen gelukkig rustig gebleven, wel waren de protesten het gesprek van de dag. Wij hebben ons erover verbaasd dat het Surinaamse volk niet eerder heeft geprotesteerd. Waar een euro in 2019 bijvoorbeeld nog 7 SRD (Surinaamse dollar) waard was, is dit op het moment van schrijven 36 SRD. De salarissen bleven de afgelopen jaren bijna gelijk, de verpleegkundigen hebben sinds de enorme inflatie slechts een kleine 20 procent salarisverhoging gekregen. Dit compenseert het steeds duurdere leven absoluut niet. Een verpleegkundige verdient hier tussen de 5000 en 8000 SRD per maand, omgerekend ongeveer 200 euro. De producten in de supermarkten worden in dollars ingekocht, doorgevoerd in de prijzen in SRD’s. Dit resulteert in steeds duurder wordende boodschappen. Voor olie en gas geldt hetzelfde. Ook dat raakt mensen direct in de portemonnee, aangezien openbaar vervoer slecht geregeld is en mensen dus veelal afhankelijk zijn van eigen vervoer. Van verpleegkundigen horen we vaak hoe moeilijk het voor hen is geworden om in het eigen levensonderhoud te voorzien. Daar komt dikwijls nog bij dat de salarissen te laat worden uitbetaald en ook bonussen niet worden uitgekeerd.

Een casino­medewerker ­verdient driemaal zoveel als een verpleegkundige

Waardering ver te zoeken

Door de penibele situatie in het ziekenhuis en de minimale voor­zieningen die het ziekenhuis momenteel kan bieden (in vergelijking met enige jaren geleden toen het juist een zeer goede naam had in heel Suriname), is de waardering voor werkers in de gezondheidszorg soms ver te zoeken. Op social media doen families van patiënten hun beklag over de slechte zorg voor hun familie, met exacte details; gegevens van de patiënt zelf, maar ook de namen van de verpleegkundigen en artsen worden dan genoemd. Door dit alles is het begrijpelijk dat veel ziekenhuismedewerkers om zich heen kijken naar banen in andere sectoren. Een medewerker in een casino of een politieagent verdient bijvoorbeeld driemaal zoveel als een verpleegkundige. Ook wordt verder gekeken dan Suriname: veel verpleegkundigen willen hun geluk gaan zoeken op de ABC-eilanden of in Nederland.

Politiek gelieerd

De problemen van het Mungra Medisch Centrum, die de afgelopen jaren steeds verder zijn toegenomen, komen grotendeels voort uit het financiële wanbeleid van de vorige directie, die gedurende het gehele regime-Bouterse meerdere malen van samenstelling veranderde. Voor die tijd was het mogelijk uitgebreid laboratoriumonderzoek te doen, ruim röntgendiagnostiek in te zetten en de belangrijkste behandelingen te geven. Die situatie is totaal veranderd. Het ziekenhuis heeft miljoenen euro’s schuld en er is geen geld voor onderhoud van een CT-scan, andere röntgenapparatuur of reagens voor laboratoriumonderzoek, met als gevolg dat diagnostische mogelijkheden verdwijnen.

Wat we daarbij ook moeten bedenken is dat het bestuur van het ziekenhuis politiek gelieerd is. Wanneer er in Suriname een nieuwe regering wordt gekozen, wisselt ook het voltallige bestuur van het ziekenhuis en wordt samengesteld uit leden van de zittende regeringspartij. Wat wij verder soms zien of horen en ons niet vrolijk stemt is dat donaties vanuit onder andere Nederland tijdens de reis richting Suriname ‘kwijtraken’, en er voor bestuursleden wel dure auto’s en teambuildinguitjes naar beroemde watervallen in het binnenland van Suriname beschikbaar zijn. Goed om te beseffen is dat dit een plek is waar de gemiddelde Surinamer nog nooit is geweest omdat het zo duur is om er te komen.

Schrijnend

‘The clinic is the mother of medicine’, aldus de enige kinderarts van westelijk Suriname. Dit valt niet te ontkennen. Als arts ben je hier écht aan het dokteren, ontzettend leerzaam voor ons als jonge artsen. Helaas hebben we ook situaties meegemaakt waarbij diagnostiek en interventies niet mogelijk waren, maar wellicht wel levensreddend waren geweest. Belangrijk om te beseffen is dat deze mogelijkheden er eerder wél waren in het MMC toen de economische situatie in Suriname beter was.

Zo was er een patiënt van 30 jaar oud die is overleden op de medium­care-unit. De patiënt kwam binnen met een hyper­glykemisch hyperosmolair syndroom met een glucose van 90 (!). Tijdens de behandeling hiervan wil men het liefst elk uur laboratorium­onderzoeken verrichten om het effect van de behandeling te monitoren en vroegtijdig mogelijke complicaties te signaleren. Dit bleek niet mogelijk. Nadat alle ziekenhuizen in Paramaribo gebeld waren met het verzoek tot overplaatsing naar een intensivecare­afdeling, bleek dat op slechts één daarvan deze bepalingen mogelijk waren. Echter, daar was geen bed vrij. De patiënt kon dus niet worden overgeplaatst, en overleed de volgende dag als gevolg van hersenoedeem. Noodlottig genoeg was een jonger familielid, een paar weken eerder overgeplaatst naar Paramaribo wegens het ontbreken van bloed voor een bloedtransfusie in ons ziekenhuis, ook overleden.

Een ander voorbeeld is het tekort aan essentiële medicijnen. Alteplase of streptokinase is nauwelijks beschikbaar. Zeer belangrijk aangezien dit de behandeling is voor onder andere myocard- en herseninfarcten en vanwege de grote Hindoestaanse gemeenschap in Nieuw-Nickerie, die namelijk een groter risico heeft op het ontwikkelen van bovenstaande cardiovasculaire ziekten. Er kan in het MMC alleen gestart worden met medicijnen ter secundaire preventie. Percutane coronaire interventie kan alleen in Paramaribo. Het is dan schrijnend om te constateren dat alteplase soms wel plots beschikbaar komt als de patiënt relaties heeft met hooggeplaatste personen binnen de regering.

Duurzame oplossing

Er gingen in de periode dat wij in het MMC werkten geruchten rond dat het ziekenhuis gesloten zou worden als de situatie nog verder zou verslechteren. Dit zou voor de Nickerianen betekenen dat zij voor alle ziekenhuisgerelateerde zorg vier uur naar Paramaribo zouden moeten reizen. Op dit moment lijkt dit niet het geval en is er gelukkig nog hoop voor de toekomst. Er zijn gesprekken met oliemaatschappijen zoals het Surinaamse bedrijf Staatsolie, om te kijken wat zij kunnen bijdragen. Ook zijn er mogelijke investeerders van buitenaf die financieel zouden kunnen bijdragen aan het MMC. Het Nationaal Herstelplan Gezondheidszorg dat onder leiding van de Nederlandse arts-microbioloog Marc Sprenger is opgezet vanwege de slechte situatie in de Surinaamse ziekenhuizen, zou ook moeten leiden tot een verbetering van de gezondheidszorg in Suriname, inclusief Nieuw-Nickerie. Vergeet daarnaast de vele donaties niet die gedaan worden vanuit bijvoorbeeld Nederland.

Wat nodig is, is een duurzame oplossing, waarbij met name Surinaamse artsen de kwaliteit van zorg in het MMC kunnen waarborgen, zonder hulp van buitenaf. Uiteraard kunnen Nederlandse artsen wel ingezet blijven worden ter ondersteuning en voor het delen van medische kennis.

Verder moeten de arbeidsvoorwaarden voor verpleegkundigen en ander zorgpersoneel aanzienlijk verbeteren om ervoor te zorgen dat de braindrain, die momenteel gaande is, stopt. Werken in het MMC moet aantrekkelijker worden. Verder hopen wij dat er voldoende geld beschikbaar komt voor het onderhouden van alle medische apparatuur. Wat wij tot slot zouden wensen, en wat helaas waarschijnlijk een utopie is, is dat het ziekenhuisbestuur geen spreekbuis meer is van de heersende politieke partij, met alle belangenverstrengelingen van dien.

Wij hopen dat men beseft dat de situatie zoals die nu is in Suriname, niet lang meer houdbaar is en nog vele slachtoffers zal veroorzaken. Wat nodig is, is een oplossing voor de lange termijn, want kleine brandjes blussen helpt onvoldoende om te bewerkstelligen wat deze mooie en gastvrije gemeenschap verdient. 

auteurs

Pomme Poppelaars en Jeroen Peereboom, beiden arts-assistent Spoedeisende Hulp, Mungra Medisch Centrum, Nieuw-Nickerie, Suriname

contact

pommepoppelaars@gmail.com

cc: redactie@medischcontact.nl