De genen van een lang leven: hoe worden ze doorgegeven?  

Een lang leven is erfelijk, maar alleen voor hen die deel uitmaken van families waarvan meerdere leden behoren tot de bovenste tien procent overlevers van hun geboortecohort. Dat blijkt uit onderzoek door Niels van den Berg e.a. (o.a LUMC en Radboud Universiteit), gepubliceerd in Nature Communications.

De onderzoekers analyseerden de stambomen van 314.819 personen uit 20.360 families, afkomstig van twee datasets: één uit de staat Utah (VS) en één uit de Nederlandse provincie Zeeland. Hoe meer langlevende verwanten iemand heeft, hoe lager diens sterftekansen op elk moment in zijn of haar leven. In een toelichting legt eerste auteur Van den Berg dat als volgt uit: ‘Iemand met twee top-overlevende ouders heeft een 31 procent lagere sterftekans dan iemand van dezelfde leeftijd zonder dergelijke ouders. Zelfs als de ouders zelf niet extreem oud zijn geworden, maar ooms en tantes waren top-overlevers, dan zijn de sterftekansen verlaagd. In langlevende families kunnen ouders de genen voor een lang leven dus doorgeven aan hun kinderen, ook al worden ze zelf door externe factoren niet oud.’  

Dat de onderzoekers in Utah en Zeeland vergelijkbare resultaten vonden, maakt hun conclusies sterk, want dat wijst erop dat overerving van langlevendheid inderdaad is terug te voeren op het bestaan van ‘langleven-genen’. De leefomstandigheden waren namelijk nogal verschillend in beide gebieden: in Zeeland bleven mensen lang op dezelfde plek wonen en ontbrak lange tijd (de onderzoekers keken terug tot 1740) schoon drinkwater; in Utah was er juist veel instroom van migranten en kwam vers water altijd uit de bergen.  

Bekend is dat lang leven in het algemeen een bescheiden overerfbaarheid kent: 12-25 procent. De leden van families waarin die overerfbaarheid juist heel hoog is, lijken vooral uitgerust te zijn met een langdurig goed functionerend immuunsysteem en een tot op hoge leeftijd goede metabolische gezondheid.  

De genen die daarvoor verantwoordelijk zijn moet je alleen in die laatste groep van verwanten zoeken, aldus de onderzoekers. Dus niet bij een willekeurige groep van 100-plussers, want dan bestaat een gerede kans dat de hoge leeftijd een toevalstreffer is, en bijvoorbeeld het gevolg is van een gezonde leefstijl of gunstige omstandigheden tijdens bijvoorbeeld de jeugd. 

Nature Communications, 7 januari 2019