Laatste nieuws
4 minuten leestijd

De boekendokter

diagnosticeert en schrijft voor…

Plaats een reactie
Karl Lagerveld
Karl Lagerveld

Niets verrukt veel boekenliefhebbers meer dan de neus in het papier van een boek te steken en de lijm en drukinkt op te snuiven. In de moeder van alle ‘geurboeken’, Het parfum van Patrick Süskind, vangt de psychopathische parfumeur Grenouille – bij gebrek aan een eigen lichaamsgeur – de geuren om zich heen in potjes en flessen. Hij maakt parfums van bloemen en planten, van leer, wol en zijde, van gemaaid gras, houtwol, kaas, brood en gekookte
aardappelen, van dieren en mensen. Zijn verzameling is uiteenlopend, maar een pipet met het onvergelijkbare aroma van de binnenkant van een boek… nee. Geen nood, want modeontwerper Karl Lagerfeld heeft dit gat in de geurmarkt gedicht. Lagerfeld is behalve modepaus ook een onverzadigbare bibliofiel; in zijn woningen te Parijs, Rome, Monaco en New York bevinden zich in totaal 300.000 boeken. Samen met de Duitse geurmaker Geza Schön ontwikkelde hij het ‘Paper Passion Perfume’.

Als de geur van een boek al blij kan maken, hoe zit het dan met die andere zintuiglijke gewaarwordingen, het ­vastpakken bijvoorbeeld? Stemt het
aanraken van een mat gelamineerde paperback u mild? Welk signaal sturen uw vingertoppen naar de hersenen als ze over het zachte linnen van een hardcover glijden? Rudy Kousbroeks De aaibaarheidsfactor heeft een aaibaar omslag dat van een soort suède is gemaakt. Het is een passende kennismaking met dit voorbeeldige poezenboekje dat onder meer de legendarische huiskattentest bevat. Getest wordt op miauwvolume, spinvermogen, aanhaligheid, vleesverbruik, melkconsumptie, afwerking en fabricagefouten.

En wat dacht u van het geluid? Hoe bevredigend klinkt niet de doffe, droge klap van twee stevig tegen elkaar geslagen boeken met het opspringende stofwolkje als stille medeplichtige? ‘Oh oor o hoor’ dichtte Lucebert. In het onlangs ter ­gelegenheid van diens 92ste geboortedag verschenen bundeltje citaten en aforismen Wie wil stralen die moet branden lees ik ook ‘wie niets meer voelt / moet maar weer eens horen’ en ‘geluk is de verleden tijd her / levend door de dromen in een/onhoorbare branding van beelden’.

Zo doet de dichter dat. Lucebert wordt gezien als een hermetisch dichter bij wie de betekenis van zijn taal niet gemakkelijk te doorgronden is. Maar Lucebert was begiftigd met een magische stem. Als hij zijn verzen zelf hardop voorlas, kregen de woorden toverkracht. Of, zoals Rudy Kousbroek ooit opmerkte: ‘... dan hielden de klokken op met tikken’. En dan was de verdichting meteen van een onbegrijpelijke klaarheid:

in deze tijd heeft wat men altijd noemde

schoonheid schoonheid haar gezicht verbrand

zij troost niet meer de mensen

zij troost de larven de reptielen de ratten

maar de mens verschrikt zij

en treft hem met het besef

een broodkruimel te zijn op de rok van het universum

De voordracht maakt het mysterieuze bijna vanzelfsprekend. Het oor ziet blijkbaar meer dan het oog. Ervaar hoe Lucebert uit eigen werk voorleest op het luisterboek Herfst der muziek.

Een andere mastodont uit de vaderlandse letteren heeft eveneens zijn stem geleend aan een boek uit eigen pen. Gerard Reve las zijn meesterwerk De Avonden (over de verstikkende naoorlogse jaren veertig) voor in een marathonuitzending op de radio. De weerslag ervan staat op acht cd’s met een totale spreektijd van achtenhalf uur. Ik vraag me af of ik Reves licht nasale stemgeluid met verborgen Amsterdamse tong en monotone dictie een werkdag achtereen zou kunnen verdragen en duw een van de cd’s in de speler: ‘Kijk,’ zei zijn moeder. Ze stond voor het gasstel en wees achter zich op het aanrecht. ‘Bedoel je die fles?’ vroeg hij. Er stond een fles met donkerrode vloeistof. Op de hals zat een oranje capsule. Hij trad naderbij. ‘Wat is dat?’ vroeg hij. ‘Ik heb een fles wijn gekocht voor vanavond’, antwoordde ze, een aantal oliebollen uit de braadpan wippend. ‘Dat is prachtig’, zei Frits. Hij nam de fles bij de hals op. Er zat een blauw etiket op met een gele rand. ‘Bessen-appel’, las hij zacht. ‘Bessen-appel’, zei hij bij zichzelf, ‘bessen-appel. Help ons, eeuwige, onze God. Zie onze nood. Uit de diepten roepen wij tot u. Verschrikkelijk.’

Ook de andere hiervoor beschreven titels zijn verkrijgbaar als luisterboek, maar worden niet door de auteurs zelf voorgelezen. Het voorlezen van een boek op een geluidsdrager gebeurt meestal door acteurs, mensen met een geschoolde, duidelijke stem, of door een BN’er die dicht bij het onderwerp staat. Victor Löw leest Het parfum en Midas Dekkers neemt De aaibaarheidsfactor voor zijn rekening. Overigens is het woord luisterboek misleidend, het is geen boek maar een cd. En het ruikt nergens naar.


Patrick Süskind - Het parfum, Prometheus, Amsterdam

Geza Schön en Karl Lagerfeld - Paper Passion Perfume, www.steidl.de

Rudy Kousbroek - De aaibaarheidsfactor, Atlas Contact, Amsterdam

Lucebert - Wie wil stralen die moet branden, De Weideblik, Varik

Herfst der muziek (luisterboek) - Zoem/De Bezige Bij, Amsterdam

Gerard Reve - De Avonden (luisterboek) www.boekwinkeltjes.nl

pdf

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.