Laatste nieuws
Wetenschap

Dankzij prostaatkankerscreening 300 minder sterfgevallen

1 reactie

Tweejaarlijkse screening op prostaatkanker bij mannen tussen 55 en 59 jaar leidt tot 300 minder sterfgevallen ten gevolge van de ziekte. In Nederland overlijden jaarlijks 2400 mannen door prostaatkanker. Dat blijkt uit Europees onderzoek onder tweehonderdduizend patiënten, waarvan de resultaten door Eveline Heijnsdijk e.a. in Journal of the National Cancer Institute zijn gepubliceerd. Onderzoeksleider was arts-epidemioloog Harry de Koning, hoogleraar evaluatie vroegopsporing aan het Erasmus MC in Rotterdam.

Met zijn groep bootste De Koning in een computersimulatie het natuurlijk ziektebeloop na. Hij maakte daarbij gebruik van de gegevens van tweehonderdduizend personen. Hij wist wanneer en bij hoeveel personen prostaatkanker was vastgesteld, en kon toen gaan rekenen. ‘Hoe lang was die kanker al detecteerbaar geweest met de PSA-test? Was hij al tien of vijftien jaar eerder te ontdekken? Zo konden we een schatting maken van het natuurlijk beloop als we op een bepaalde leeftijd zouden screenen.’ Belangrijkste bevinding van De Koning en zijn groep: screening heeft zin in het leeftijdsinterval 55 tot 59 jaar. ‘Mannen die zo niet meer aan prostaatkanker overlijden, winnen ongeveer tien extra levensjaren. Op latere leeftijd is screening niet meer kosteneffectief en is er te weinig gezondheidswinst.’

Dat de bij screening gebruikte PSA-test minder betrouwbaar zou zijn is een mythe, zegt De Koning. ‘Je vindt 90 tot 95 procent van de kankers met de test. De sensitiviteit is dus erg goed, maar er zitten inderdaad veel fout-positieven bij. Je vindt bij ongeveer een derde van de positieve uitslagen inderdaad kanker. Maar dat is bij borstkanker- of baarmoederhalskankerscreening niet heel anders.’ Ook anderszins valt de vergelijking met bestaande kankerscreenings goed uit, aldus De Koning. ‘Om een idee te geven: die driehonderd vermijdbare sterfgevallen halen we niet met baarmoederhalskankerscreening. Dat zijn er ongeveer negentig per jaar. Per extra gezond levensjaar zijn de kosten voor screening tussen 55 en 59 jaar ongeveer vergelijkbaar met die van baarmoederhalskanker: 18 duizend respectievelijk 22 duizend euro.’ Maar borstkanker- en darmkankerscreening kosten wel minder en leiden tot hogere jaarlijkse sterftereductie, weet De Koning.

In Trouw noemde de Nederlandse Vereniging voor Urologie het onderzoek ‘een stap voorwaarts’ maar waarschuwde er ook voor dat een grote groep mannen ten onrechte ongerust wordt of onnodige behandelingen ondergaat. De Koning zegt die reactie te begrijpen. ‘Wat ik wil is dat mannen in de leeftijdsgroep van 55 tot 59 jaar gelijke kansen krijgen. Dus onafhankelijk van het feit of ze bij een uroloog terecht komen.’
De Koning heeft zijn onderzoek inmiddels naar het ministerie van VWS gestuurd. Hij vindt dat een commissie moet gaan nadenken over de voors en tegens van de screening. ‘Alles ligt nu op tafel’, zegt hij. Weet hijzelf wat het voornaamste argument tegen zou zijn? De Koning: ‘Overbehandeling; de patholoog bevestigt dat het kanker is, de behandeling start, maar terugkijkend zou dat niet nodig zijn geweest. Het blijkt dat ongeveer een derde van de ontdekte kankers niet behandeld hoeft te worden. Bij borstkanker is dat 10 procent, dus dat is in het geval van prostaatkanker wel veel. Dit is echter vooral een kwestie op oudere leeftijd: maar urologen zijn dan ook hard bezig werk te maken van waakzaam afwachten.’

Henk Maassen

JNCJ J Natl Cancer Inst, 1-9
doi: 10.1093/jnci/dju366

 

Lees ook:

Beeld: iStock
Beeld: iStock
Wetenschap kanker screening borstkanker baarmoederhalskanker bevolkingsonderzoek mannen
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • E. van Herk

    huisarts, KAMPEN Nederland

    Het is jammer dat na deze wat spectaculaire titel in de kleine lettertjes de deceptie komt: het blijkt te gaan om modelberekeningen. Epidemiologisch onderzoek naar ditzelfde vraagstuk heeft tot nu toe nauwelijks hard kunnen maken dat er een verschil ...zou zijn. Wat meer reserve in de presentatie was beter geweest.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.