Laatste nieuws
opleiding

Co’s verlichten de druk in ziekenhuizen tijdens de covid-19-pandemie

Studenten doen ervaring op als medisch griffier, observant en poortwachter

2 reacties
Studio Oostrum / HH
Studio Oostrum / HH

Geneeskundestudenten in het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ zagen in de coronacrisis een kans om de druk op het zorgpersoneel te verlicht en zelf belangrijke ervaring op te doen met enkele competenties.

Door het SARS-CoV-2-virus is ook een aanzienlijk deel van de medische faculteiten stilgelegd. Per 16 maart zijn alle patiëntgebonden stages in Nederland opgeschort, evenals veel klinische stages in de rest van de wereld.1 2 In dit artikel beschrijven wij enkele niet-klinische taken waarmee geneeskundestudenten ziekenhuizen kunnen helpen tijdens een pandemie én die kunnen bijdragen aan hun competentieontwikkeling.

Geneeskundestudenten willen graag helpen bij pandemieën. Een onderzoek uit 2015 onder bijna duizend Nederlandse masterstudenten geneeskunde toonde aan dat de bereidheid om te helpen tijdens de uitbraak van een zeer besmettelijke ziekte 7,54 op een schaal van 1-10 is.3 En in een Canadees onderzoek was 69,8 procent van de 354 geneeskundestudenten het erover eens dat het vrijwillig deelnemen gedurende een pandemie een morele, ethische en professionele plicht is.4 Je mag dus aannemen dat het overgrote deel van de geneeskundestudenten teleurgesteld en gefrustreerd was te horen dat door de covid-19-pandemie het klinische deel van hun opleiding tot nader order gestaakt is.

Geen klinische zorg

De argumentatie om het klinisch onderwijs te staken is meerledig. Er bestaat nog veel onbekendheid over de besmettingswijze en mogelijke asymptomatische transmissie van het SARS-CoV-2-virus. Geneeskundestudenten laten deelnemen aan klinische zorg is daarom in strijd met de patiëntveiligheid, omdat het de nosocomiale verspreiding van het virus zou kunnen vergemakkelijken. Andere argumenten zijn de verminderde waarde van het onderwijs tijdens de crisis en het gebrek aan persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), waardoor ook de student een groter risico loopt om besmet te raken.5 Bovendien wordt de basale kennis van geneeskundestudenten omtrent virologie en bijbehorende preventieve maatregelen ondermaats bevonden, wat de geschiktheid van de inzet van studenten in de klinische zorg beperkt.3 4

Eén van de prioriteiten voor ziekenhuizen bij een virale pandemie is het in stand houden, en uitbreiden van het ziekenhuispersoneel.6 Doel hiervan is de zorgcapaciteit vergroten, zeker omdat Nederland al relatief weinig overcapaciteit in de zorg heeft en het ziekteverzuim onder zorgpersoneel kan stijgen.7 Je kunt het zorgpersoneel uitbreiden door externe krachten zoals geneeskundestudenten in te zetten. Met name geneeskundestudenten in de laatste fase van hun opleiding worden hiervoor vanwege hun relatieve grotere ervaring het meest geschikt geacht. In landen als het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten konden laatstejaarscoassistenten hiervoor zelfs vervroegd afstuderen, waarna ze onder supervisie in bepaalde ziekenhuisprogramma’s worden geplaatst.2 8 Geneeskundestudenten met relatief weinig ervaring kunnen helpen bij het uitvoeren van niet-klinische taken en daarmee de druk op het zorgsysteem verlagen.

In het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ (MUMC+) hebben coassistenten van de afdeling Interne Geneeskunde, in nauwe samenwerking met de clinici, binnen drie weken de ziekenhuisbrede inzet van ongeveer tweehonderd geneeskundestudenten georganiseerd. Zij kregen taken die geen direct patiëntcontact vergen en die zijn afgestemd op hun competenties. Hieronder beschrijven we drie niet-klinische taken die de studenten nu vervullen in ons ziekenhuis.

Medisch griffier

Een medisch griffier (Engels: medical scribe) is een geneeskundestudent die is opgeleid om op instructie van een arts informatie in te voeren in het elektronische medische dossier en om andere organisatorische taken uit te voeren. De inbreng van medisch griffiers is uitgebreid beschreven in de literatuur en heeft een gunstig effect op de tevredenheid en productiviteit van clinici en arts-patiëntinteracties.9 Een medisch griffier loopt mee met een arts en helpt bij administratieve taken zoals het bijwerken van medicatielijsten en medische voorgeschiedenis, en het schrijven van ontslagbrieven.

Een medisch griffier kan ook organisatorische taken op zich nemen, zoals telefonische ondersteuning bieden aan de polikliniek Interne Geneeskunde. Hij kan helpen bij het doorbellen van PCR-uitslagen of hij kan patiënten telefonisch advies geven in lijn met de recente richtlijnen. Andere taken zijn diagnostische tests naar het laboratorium brengen of ondersteunen bij het verzamelen van covid-19-data.

Medisch griffiers zijn geneeskundestudenten in de klinische fase van hun opleiding en hebben dus al enige ervaring met statusvoering. De griffiers die in het MUMC+ werken, hebben een simulatietraining gekregen in het ad hoc notuleren van medische informatie. Ze lopen mee met clinici bij hun visite of op de spoedeisende hulp, waardoor er nauwe samenwerking is en supervisie laagdrempelig verloopt.

Cameraobservatie

Veel patiënten met (een verdenking op) covid-19, liggen in strikte isolatie. Bij ernstige comorbiditeit is intensieve observatie door verplegend personeel gewenst. Dit kost echter veel tijd van verpleegkundigen en vergt ook veel PBM. Om deze patiënten toch continu te kunnen observeren zijn op diverse isolatiekamers camera’s geïnstalleerd. Na het verkrijgen van mondelinge toestemming van de patiënt, kunnen geneeskundestudenten zeven dag per week, 24 uur per dag, live-beelden in een centrale observatiepost (COP) observeren. Indicaties om te alarmeren zijn onder andere een val uit bed, langer dan normaal toiletbezoek, psychomotorische agitatie, braken of het verlies van het zuurstofmasker of de neusbril.

De camerabewaking wordt gedaan door een duo van een vierdejaars en een derdejaars geneeskundestudent. Hun diensten duren 4 tot 8 uur. De afdeling Psychiatrie en geestelijke zorg zorgt voor passende psychologische ondersteuning van de studenten.

Poortwachters

Bij alle ingangen van het MUMC+ zijn zogeheten poortwachters geplaatst om besmetting in het ziekenhuis te voorkomen. Dit zijn geneeskundestudenten in de bachelorfase. Zij vragen bezoekers naar specifieke covid-19-symptomen: hoesten, dyspnoe, temperatuur >37,3 graden Celsius, vermoeidheid, verkoudheid en diarree. Als een bezoeker voldoet aan minimaal één van deze zes symptomen en een afspraak heeft in het ziekenhuis, dan krijgt hij een chirurgisch mondneusmasker en belt de poortwachter de ontvangende afdeling. De afdeling zorgt dat symptomatische patiënten niet hoeven te wachten in de wachtkamer waar ze mogelijk andere bezoekers kunnen besmetten, maar direct een spreekkamer kunnen betreden. Als het bezoek aan het ziekenhuis niet noodzakelijk is, krijgen symptomatische bezoekers het advies om pas naar het ziekenhuis te komen als ze 48 uur klachtenvrij zijn geweest. Alle bezoekers zijn verplicht om bij binnenkomst in het ziekenhuis handhygiëne toe te passen met handalcohol.

De poortwachters dragen adequate PBM. Dit bestaat uit een chirurgisch mondneus masker, latex handschoenen, witte doktersjas en ze staan achter een veiligheidsscherm gemaakt van plexiglas. Bij elke ingang is iemand van de beveiliging aanwezig om de poortwachter zo nodig te ondersteunen.

Organisatorische realisatie

Geneeskundestudenten die willen helpen in de strijd tegen de pandemie, konden dit kenbaar maken via een inschrijfformulier van de afdeling personeelszaken. In samenwerking met deze afdeling zijn geïnteresseerde geneeskundestudenten benaderd en bij instemming met de werkzaamheden krijgen zij de benodigde autorisaties voor hun taak. De studenten vallen onder de collectieve arbeidsverzekering voor medewerkers van het ziekenhuis. De ziektekostenverzekering is hiervan uitgezonderd. Alle studenten ontvangen een vergoeding voor hun werkzaamheden via een extern payrollbedrijf volgens de cao universitair medisch centra. Coördinatie en planning is in de handen van een team, bestaande uit twee coassistenten en één clinicus. Gezamenlijk zorgen zij voor de roostering, informatievoorziening, scholing, evaluatie, verificatie van uren en verdere organisatorische taken voor de geneeskundestudenten.

Initiatieven in de rest van Nederland

In ziekenhuizen door heel Nederland helpen geneeskundestudenten tijdens de covid-19-pandemie. In dit artikel hebben wij ons gelimiteerd tot de inzet van geneeskundestudenten voor niet-klinische taken in ziekenhuizen. Er zijn ook mogelijkheden tot klinisch werk, met name om het verplegend personeel van bijvoorbeeld de intensive care of de spoedeisende hulp te ondersteunen. Initiatieven van geneeskundestudenten buiten het ziekenhuis om de GGD, huisartsenzorg of verpleeghuiszorg te ondersteunen zijn buiten beschouwing gelaten, maar zijn van onmiskenbare waarde bij het verlichten van de druk op het zorgstelsel.

Tot slot

Geneeskundestudenten kunnen een essentiële rol spelen bij klinische en niet-klinische taken tijdens de covid-19-pandemie en bij toekomstige pandemieën. Dit is niet alleen gunstig voor het gezondheidszorgsysteem, het creëert ook nieuwe leermogelijkheden voor de student zelf. Met name voor de competenties gezondheidsbevorderaar, organisator en beroepsbeoefenaar doen de studenten relevante ervaring op.10 We hopen andere medische instellingen te inspireren om de bereidheid en competenties van geneeskundestudenten te benutten en zo de druk op ons zorgsysteem te verlichten.


Auteurs

Matthijs Bosveld, coassistent, afdeling Interne Geneeskunde, Maastricht Universitair Medisch Centrum+ (MUMC+)

Daan van Doorn, coassistent, afdeling Interne Geneeskunde, MUMC+

Patricia Stassen, Internist, opleider en hoofd sectie acute geneeskunde, afdeling Interne Geneeskunde, MUMC+

Dewa Westerman, fellow acute interne geneeskunde, afdeling Interne Geneeskunde, MUMC+

Contact

m.bosveld@maastrichtuniversity.nl

c.c.: redactie@medischcontact.nl

Referenties

1. Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra: www.nfu.nl/actueel/umcs-stoppen-fysieke-onderwijs-vrijwillig-studentenwerk-in-de-zorg, geraadpleegd op 14-04-2020.

2. Gallagher TH, Schleyer AM. ‘We Signed Up for This!’ – Student and Trainee Responses to the Covid-19 Pandemic. New England Journal of Medicine. 2020.

3. Mortelmans LJ, Bouman SJ, Gaakeer MI, Dieltiens G, Anseeuw K, Sabbe MB. Dutch senior medical students and disaster medicine: a national survey. International Journal of Emergency Medicine. 2015;8:34.

4. Herman B, Rosychuk RJ, Bailey T, Lake R, Yonge O, Marrie TJ. Medical students and pandemic influenza. Emerging infectious diseases. 2007;13:1781.

5. Rose S. Medical Student Education in the Time of COVID-19. JAMA. 2020.

6. Toner E, Waldhorn R. What Hospitals Should Do to Prepare for an Influenza Pandemic. Biosecurity and Bioterrorism: Biodefense Strategy, Practice, and Science. 2006;4:397-402.

7. Wallinga J, Backer JA, Klinkenberg D, van Hoek AJ, Hahné SJ, van der Hoek W, et al. De COVID-19-epidemie: indammen en afvlakken. Ned Tijdschr Geneeskd. 2020;164:D4961.

8. Mahase E. Covid-19: medical students to be employed by NHS as part of epidemic response. British Medical Journal. 2020;368:m1156.

9. Shultz CG, Holmstrom HL. The Use of Medical Scribes in Health Care Settings: A Systematic Review and Future Directions. The Journal of the American Board of Family Medicine. 2015;28:371-81.

10. Raamplan Artsopleiding 2009. Utrecht: Nederlandse Federatie van Universitiar Medische Centra; 2009.

opleiding coronavirus covid-19
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Anita Kaemingk

    psycholoog, docent Skillslab, patiënt, blogger, Maastricht

    Geweldig georganiseerd weer, Matthijs en Daan (en supervisoren). Alle lof. Het is precies zoals jullie beschrijven, veel studenten waren teleurgesteld en gefrustreerd dat ze weinig konden betekenen. Deze aanpak is in ieder geval voor een deel van hen... een mooie oplossing.

  • Huybert Van Eck

    Eigenaar CarpeNexus, ‘s-Hertogenbosch

    Mooie benadering!
    Laten we vooral kijken wat er wel kan en niet direct de (ijs)beren in het bos zoeken! Enthousiasme en capaciteit met positieve energie spreekt mij aan in deze crisis! Onze toekomstige jeugd(ige) artsen zijn onze toekomst en laten w...e hun drive benutten; graag structureel, maar ook in dit soort crises! En natuurlijk binnen de kaders van zorgvuldigheid, maar niet die van belemmering! Dames en heren, go for it!

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.