Consultatiebureaus voor ouderen onder vuur

‘Consultatiebureaus voor ouderen werken op dit moment niet goed’, zegt Rudi Westendorp, hoogleraar ouderengeneeskunde aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).

Er wordt op de negentig CBO’s in Nederland ‘in het wilde weg’ gemeten, zo luidt zijn kritiek: bloeddruk, bloedsuiker, cholesterolgehalte. Met de – onjuiste – aanname dat het risico op hart- en vaatziekten het enige is dat bij ouderen belangrijk is.

Al dat meten is niet alleen zinloos – een hoog cholesterol bij ouderen ís helemaal geen risicofactor – zegt Westendorp, het is ook veel te beperkt. ‘Want na alle metingen wordt niet de volgende stap gezet: daadwerkelijk een gedragsverandering teweegbrengen. Bovendien moet veel breder worden gekeken naar de gezondheid van ouderen. Is er sprake van eenzaamheid, zijn er financiële problemen, is er voldoende mantelzorg?’

Er is nog te weinig bekend, zegt de hoogleraar, over echt zinvolle soorten screening, en over bewezen effectieve interventies. In Leiden loopt hiernaar nog een groot onderzoeksprogramma, omdat er domweg te weinig evidence is. ‘We moeten wel doorgaan met het CBO, alleen wordt dat nu te ondoordacht als dé panacee neergezet. En wat we vandaag nog niet weten, moeten we uitstellen tot morgen.’

Westendorp betreurt het ook dat de mensen die dit soort zorg het hardst nodig hebben, nu het slechtst worden bereikt. ‘Ongezonde ouderen in achterstandswijken, van Marokkaanse afkomst bijvoorbeeld, die krap bij kas zitten, een vitamine-D-tekort hebben en eenzaam zijn: die komen niet naar het CBO. Dus moet het CBO de wijken in om hen thuis op te zoeken – dat is niet moeilijk, met postcodes zijn deze mensen gewoon te achterhalen.’

Riki van Overbeek van Vilans, kenniscentrum voor ouderen, deelt Westendorps kritiek niet geheel.

‘Er wordt echt niet alleen op cholesterol gescreend’, zegt zij, ‘maar ook op depressie en eenzaamheid. Er wordt dus wel degelijk breder gekeken, ook naar sociale aspecten en leefstijl.’ Volgens haar heeft Westendorp een punt dat ouderen met een lagere sociaaleconomische status niet uit zichzelf langskomen. ‘Maar er zijn al verschillende CBO’s die mensen thuis opzoeken’, aldus Van Overbeek. Zij pleit voor meer monitoring: voor goed evaluatieonderzoek naar het functioneren van de CBO’s. EB