Columbus nam syfilis mee

Toen in 1495 Napels in handen viel van Franse troepen, brak er een epidemie uit onder de soldaten. Bij het huiswaarts keren verspreidden deze huurlingen de ziekte over heel Europa. Die ziekte was syfilis. Omdat deze eerste beschreven syfilisuitbraak zich zo kort na Columbus’ terugkeer uit de Nieuwe Wereld voordeed, wordt tot op de dag van vandaag door sommigen wel gedacht dat de ziekte zijn oorsprong vindt in Amerika. Anderen meenden en menen dat de ziekte al veel langer voorkwam in de Oude Wereld, maar dat men destijds onvoldoende onderscheid maakte tussen de symptomen van syfilis en andere ziekten, zoals lepra.

Om deze kwestie te beslechten, presenteren Kristin Harper c.s. in PLoS Neglected Tropical Diseases van 15 januari de grootste vergelijkende genetische analyse van de familie van bacteriën - de treponemen - die syfilis en verwante ziekten veroorzaken. Zoals bekend wordt syfilis seksueel overgedragen; de verwante ziekten tropische treponematose (ook wel bekend als yaws) en endemische syfilis (bejel) verspreiden zich via huid-op-huid- of oraal contact.

Er is een hypothese die veronderstelt dat een subsoort van de treponemen afkomstig uit het tropisch warme, vochtige klimaat van de Nieuwe Wereld kort na Columbus’ terugkeer muteerde in een venerische variant. Harper c.s. laten zien dat dit zeer waarschijnlijk het geval is geweest. Yaws is volgens hen een infectie die al eeuwen lang bestond, voordat, relatief recentelijk, syfilis vanuit Amerika zijn intrede deed in Europa. De nauwste verwanten van de bacteriesoort die syfilis veroorzaakt, zijn nog altijd te vinden in Zuid-Amerika. << HM

www.plosntds.org