Laatste nieuws
Heleen Croonen
8 minuten leestijd
E-health

Cd’s branden met patiëntgegevens hoeft niet meer

Plaats een reactie

INFORMATISERING

Amphia ziekenhuis en Erasmus MC als eerste digitaal verbonden

Een patiënt die voor een behandeling wordt doorverwezen naar een tweede ziekenhuis, heeft nu nog de grootste moeite om zijn medisch dossier mee te verhuizen. Radioloog Evert Sanders en manager informatie Richard Kamman van het Amphia Ziekenhuis werken hard aan een betere uitwisselbaarheid van gegevens.

Je zou het bijna vergeten in een tijd van concentratie van zorg en samenwerking tussen eerste en tweede lijn, maar de zorg is nauwelijks in staat om patiëntgegevens uit te wisselen over de muren van de eigen instelling heen. De ICT-systemen sluiten slecht op elkaar aan, ze kunnen niet met elkaar ‘praten’. Patiëntgegevens worden daarom op dvd’s en cd’s gebrand voor de collega in het ziekenhuis verderop. Maar dat is nu niet meer nodig, volgens radioloog Evert Sanders en klinisch fysicus Richard Kamman van het Amphia Ziekenhuis.
Kamman is daar verantwoordelijk voor de informatietechnologie. Hij heeft gekozen voor een daadwerkelijke proefkoppeling tussen twee van de ziekenhuizen. Puur om te laten zien dat het kan. En het lukte, het Amphia Ziekenhuis en het Erasmus MC kunnen als eerste ziekenhuizen patiëntgegevens uitwisselen via de glasvezelkabel over de grens van de regio heen.
Een specialist in het Erasmus die een patiënt krijgt doorverwezen uit het Amphia Ziekenhuis ziet op zijn beeldscherm meteen het behandelplan, lab-uitslagen en diagnostische beelden als CT-scans en MRI-opnamen van het Amphia Ziekenhuis. Tenminste, als de patiënt daar toestemming voor heeft gegeven en als de artsen zichzelf kenbaar hebben gemaakt met hun UZI-pas. Kamman: ‘Dit is nog maar het begin. Met deze koppeling hebben we laten zien dat het uitwisselen van gegevens tussen ziekenhuizen heel snel, veilig en betrouwbaar kan gebeuren. Het gaat nu nog om kleine aantallen, maar over drie jaar vindt iedereen het heel normaal dat ziekenhuisgegevens ook beschikbaar zijn in een ander ziekenhuis. We staan aan de vooravond van massale gegevensuitwisseling tussen alle ziekenhuizen, want iedereen kan bij deze koppeling aanhaken.’

De hele dag branden
Het begon allemaal vijf jaar geleden, toen het Amphia besloot samen te werken met het Verbeeten instituut, een ziekenhuis voor radiotherapeutische oncologie en nucleaire geneeskunde met locaties in Breda, Tilburg en Den Bosch. ‘Het was totaal onmogelijk om digitaal gegevens uit te wisselen’, herinnert radioloog Evert Sanders zich nog.
De enige oplossing was het branden van de foto’s en patiëntgegevens op cd’s en dvd’s, want e-mail is onvoldoende beveiligd. Bijna elke computer kan de schijfjes openen, maar dat is dan ook het enige voordeel, volgens Sanders. ‘Het probleem is dat er vaak een eigen viewer bij zit. Wij hadden zelfs iemand in dienst die de hele dag bezig was met cd’s branden en inlezen. Het is mij veel waard om van die cd-ellende af te komen’, aldus de radioloog.
Sanders heeft gedurende de jaren heel wat problemen voorbij zien komen. Als je pech hebt staat alles op de cd wat die patiënt de laatste vier jaar heeft ondergaan, waardoor de computer uren bezig is met inlezen. Het is zelfs wel eens voorgekomen dat er een andere patiënt op die cd staat, dan die voor je zit. ‘Als je veilig wil werken, kun je in dat soort gevallen maar beter de hele scan over doen’, merkt Sanders op.
Inmiddels gaat er geen cd of dvd tussen Amphia of het Verbeeten meer heen en weer. De ziekenhuizen hebben samen met het Elisabeth ziekenhuis een stichting opgericht die een schakelpunt beheert waaruit ze elkaars gegevens kunnen ophalen. Juridische verantwoordelijkheden en afspraken over de financiering van dit zogenaamde XDS-register staan hier netjes op papier. Resultaat is dat behandelaars op elk moment op elke plek over de gegevens van de patiënt beschikken. Tussen Amphia en Verbeeten worden al tweeduizend patiënten per jaar uitgewisseld. Patiënten hebben veel profijt van de digitale verbinding, volgens Kamman, want ze kunnen daardoor een week eerder worden behandeld.

Standaarden
Het register functioneert dankzij het gebruik van ‘standaarden’, oftewel technische afspraken over hoe de bestanden eruit moeten zien. Radiologische beelden zijn bijvoorbeeld opgeslagen volgens de standaard Dicom. Maar dat is niet genoeg, want ook al werken twee apparaten met Dicom-bestanden, dat betekent nog niet dat ze deze ook kunnen uitwisselen. De ziekenhuizen hebben daarom ook gekozen voor het Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) -profiel Cross-Enterprise Document Sharing (XDS). Dit is een pakket aan bestaande standaarden, dat in de praktijk is getest. Kamman: ‘Een nieuw apparaat moet op een systematische manier de stralingsdosis doorgeven, op een systematische manier met het archief omgaan, aangeven wanneer alle data binnen zijn, en ga zo maar door. Dit zijn hele boekwerken, die internationaal door beroepsverenigingen zijn samengesteld, en die staan in zo’n IHE-profiel.’
Een voorbeeld van een IHE-profiel is consistent time (CT), oftewel eenheid van tijd. De klokken op medische apparaten wijken altijd iets van elkaar af als ze niet aan dezelfde tijdsstandaard voldoen. Ook de aanpassing aan zomertijd en wintertijd moet goed zijn afgestemd. Wat er kan gebeuren als dat niet goed werkt, heeft het Amphia Ziekenhuis zelf ondervonden. De wintertijd ging in, maar niet elke klok in het ziekenhuis had dat opgepikt, waardoor de nachtploeg om drie uur ’s nachts aan de slag kon om dit operationele probleem op te lossen.
Door het gebruik van de tijdsstandaard kan worden bijgehouden wie wanneer in een dossier heeft gekeken, een belangrijke controle op de naleving van de privacyregels. Zonder consistent time is dit niet mogelijk. Sanders: ‘Het geeft al aan dat je over heel simpele dingen eenduidige afspraken moet maken. Zolang die niet gemaakt zijn, zie je dat iedereen er zijn eigen invulling aan geeft, en dat er verschillende talen gesproken worden.’

Doofstom apparaat
Het Amphia Ziekenhuis heeft nu zelfs een slagboom op het parkeerterrein staan die voldoet aan het IHE-profiel consistent time. De radiologieafdeling van Sanders heeft al vroeg gekozen voor standaarden bij de aanschaf van nieuwe apparatuur. ‘Is hij gebaseerd op standaarden of is hij gebaseerd op drijfzand? Al tien jaar zeggen wij met onze röntgenafdeling bij elk nieuwe machine: mooi apparaat, maar is het doofstom of spreekt het Dicom? Als een leverancier niet Dicom-compatible is dan doet hij niet meer mee’, aldus Sanders.
In diezelfde lijn koos het Amphia voor het Epic elektronisch patiëntendossier, omdat het bekendstaat om de goede verenigbaarheid met standaarden. De focus op goede uitwisselbaarheid heeft het Amphia een ‘HIMSS-6’ opgeleverd, de op één na hoogste score voor kwaliteit van epd-systemen in ziekenhuizen. Ondanks deze focus is het toch wel eens een keer misgegaan in de praktijk. Het is niet altijd onwil, volgens Sanders. ‘Bij de aanschaf van Epic vond iedereen echt dat standaarden belangrijk zijn, iedereen gaf een score van 100 procent , belangrijker kon dus niet. Een maand later wordt er een apparaat naar binnen gereden dat aan geen enkele standaard voldoet. De intensive care had een datamanagementsysteem met bewakingssignalen aangeschaft, een hele grote order. De anesthesiologen en intensivisten vonden dat het systeem van Epic niet voldeed, en kozen daarom voor een alternatief. Uiteindelijk hebben we het in zoverre kunnen tegenhouden, dat we het apparaat een kortere houdbaarheid hebben gegeven.’

Rol bestuur
Het bestuur heeft een heel belangrijke rol bij de keuze voor veilige data-uitwisseling, heeft de radioloog in de praktijk gemerkt. De bestuurders moeten ‘nee’ willen verkopen aan artsen die een niet-interoperabel apparaat willen aanschaffen. Maar ze moeten ook bereid zijn om te investeren in een goede verbinding. Verder moeten ze bereid zijn om de gegevens te delen met andere zorginstellingen, ook als ze die zien als ‘concurrenten’. Een eerder initiatief om gegevens uit te wisselen tussen Amsterdamse ziekenhuizen was daarop gestrand. Technisch kon het, maar het is stukgelopen op het feit dat de directeuren niet wilden dat de productie op straat lag. Het RijnmondNet-netwerk waar het Erasmus MC deel van uitmaakt, kiest juist voor het delen van gegevens. Sanders: ‘Het bestuur van RijnmondNet zegt juist: bezit van data is niet onze corebusiness, dat is patiëntenzorg. We verzamelen alle patiëntinformatie met gemeenschapsgeld, dus als een patiënt die wil, kan hij die krijgen.’

Over drie jaar
Er komen nog steeds netwerken bij die gegevens delen via een schakelpunt. Kamman en Sanders voorspellen dat over drie jaar alle ziekenhuizen gegevens uitwisselen. Zover is het nu nog niet. Op dit moment zijn ziekenhuizen in een beperkt aantal regio’s gekoppeld via een XDS-netwerk (zie kader). Tie Tjee is mededirecteur van IHE Nederland, net als radioloog Evert Sanders. Tjee spreekt veel met ziekenhuisbesturen, artsen, overheidsorganisaties en internationale verenigingen. Hij neemt nu ook deel aan de werkgroep bij het ministerie van Volksgezondheid die de uitwisselbaarheid naar een hoger plan wil trekken. ‘De techniek is er’, stelt Tjee. ‘Wat er nu moet gebeuren is dat artsen, bestuurders, politici en verzekeraars kiezen voor betere uitwisselbaarheid.’
Een inventarisatie van Nictiz en het Radboudumc uit december 2014 liet zien dat cardiologen, radiologen, informatiemanagers en applicatiebeheerders af willen van de cd’s en de dvd’s. Het ontwikkelen van een IHE-profiel voor de eigen situatie kost tot achttien maanden tijd, en veel vergaderingen waarin werkprocedures worden afgestemd.
Tot nu toe hebben de ziekenhuizen van de bestaande XDS-platforms uit eigen middelen de koppeling gefinancierd, dus bereidheid is er om te investeren, maar Tjee pleit ervoor om de vragen te bundelen. ‘Als meerdere klanten van een ICT-leverancier kiezen voor een bepaald profiel, is het goedkoper.’
De politiek en verzekeraars komen te weinig met geld over de brug, volgens Tjee. Minister Schippers wil niet aan de zorgverleners opleggen welke standaarden of profielen we in Nederland gebruiken, zo schrijft zij in een brief aan de Tweede Kamer. Die keuze is aan het veld. Wel vindt de minister dat er gekozen moet worden. Toezichthouders als CBP, IGZ en NZa moeten gaan controleren of dat gebeurt, zorgverzekeraars moeten in hun inkoop eisen stellen aan compatibiliteit en standaardisatie van ICT, aldus de minister.
In Groot-Brittannië dwingt de overheid wél standaarden af, volgens Tjee. ‘De National Health Service eist dat telemedicine voldoet aan de daarvoor geldende standaarden, anders geen vergoeding. En in theorie kan het allemaal, want in Amerika draaien regio’s zo groot als Nederland op XDS.’


Heleen Croonen, Medisch Contact

h.croonen@redactiemedischcontact.nl | @heleencroonen


Lees ook


Meer info

E-health EPD Elektronisch Patiëntendossier radiologie ziekenhuizen epic ICT
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.