Capaciteitsplan: meer opleidingsplaatsen voor aiossen

De komende jaren zullen de ziekenhuizen iets meer medisch specialisten mogen opleiden. Dat blijkt uit een vandaag gepubliceerd deel van het Capaciteitsplan 2019.

Het Capaciteitsorgaan adviseert de minister van VWS om landelijk 1182 aiossen op te leiden. Dat advies geldt tot en met 2023. Het aantal is hoger dan in vorige adviezen uit 2016 en 2013, toen nog werd aangeraden om juist 15 procent minder op te leiden.

Voorheen ging het Capaciteitsorgaan in haar adviezen telkens uit van een ‘bandbreedte’: voor 2016 ging het om minimaal 965 en maximaal 1122 opleidingsplaatsen. Maar in de praktijk zijn de opleidingen vrijwel allemaal uitgegaan van het ‘maximale’ aantal, stelt het Capaciteitsorgaan vast. Zo zijn er in 2018 uiteindelijk 1164 aiossen ingestroomd; slechts 18 plekken minder dan wat nu wordt aangeraden. Het Capaciteitsplan hanteert niet langer een bandbreedte in haar advies, maar gebruikt voortaan één getal.

De benodigde instroom varieert per specialisme: zo mogen er fiks meer psychiaters (176 in plaats van maximaal 150 in 2016), internisten (116 in plaats van maximaal 105 in 2016) en SEH-artsen (40 in plaats van maximaal 31 in 2016) worden opgeleid.

De lichte groei van het aantal opleidingsplaatsen is nodig om een evenwicht te bereiken tussen vraag en aanbod. Er zijn meerdere factoren die meespelen, waarbij de grootste onzekerheid ligt bij de ontwikkeling van de arbeidstijden van de medisch specialisten. Oftewel: hoeveel uren is de specialist van straks daadwerkelijk bereid te werken? Jonge medisch specialisten vinden een goede werk-privébalans steeds belangrijker, en bakenen hun werktijden meer af. Dat heeft gevolgen voor het inschatten van hoeveel dokters nodig zullen zijn.

De zorgvraag in Nederland neemt naar verwachting met 10 procent toe, met name de vergrijzing speelt een rol. Daarnaast zijn bijvoorbeeld de toenemende mondigheid van de patiënt en ‘shared decision making’ van invloed op de stijgende zorgvraag. Naar verwachting leidt dit tot 7 procent groei in tien jaar tijd. Ook daardoor zijn er meer artsen nodig.

Eerdere ramingen gingen uit van een ‘efficiencyslag’ door betere werkprocessen, maar daar is het Capaciteitsorgaan enigszins van teruggekomen. De registratiedruk zal vermoedelijk wel afnemen, maar dit zal nog niet leiden tot meer efficiency.

Het Capaciteitsplan heeft overigens niets te zeggen over wáár deze aiossen opgeleid gaan worden. Daar gaat de stichting BOLS over, die verdelingsvoorstellen maakt voor de bekostigde medisch-specialistische vervolgopleidingen.

Opvallend is verder de uitstroom van het aantal medisch specialisten naar het buitenland. Het Capaciteitsorgaan merkt op dat er altijd wel specialisten naar het buitenland gaan, en dat dit lange tijd werd gecompenseerd werd door een ongeveer gelijke instroom van specialisten. Maar dat is veranderd. De trend is nu dat er iets meer specialisten vertrekken dan dat er binnenkomen.

Dit rapport geeft advies voor 31 medische vervolgopleidingen medisch specialismen, klinisch technologische specialismen en spoedeisende geneeskunde. Advies voor de andere specialismen, zoals huisartsgeneeskunde, volgen later.

Bekijk hier het Capaciteitsplan 2020-2023.