Buiten het lichaam

In het kerstnummer heeft Henk Maassen een interessant stuk geschreven over bijnadoodervaringen. Hij introduceert believers en non-believers en vermijdt partij te kiezen. Maar de casus Pamela Reynolds waarover de deskundigen het kennelijk zo oneens zijn, wordt afgedaan als een hartstilstand bij een hersenoperatie. Zo kan het lijken of de interpretatie dat een bijnadoodervaring een werking is van de hersenen geen vragen hoeft op te roepen. Maar dat is met deze casus moeilijk vol te houden.

Waar gaat het hier om? De patiënte had een aneurysma bij de hersenstam. Deze viel niet te opereren zonder bloedleegte. Maar hoe kun je dat doen zonder dat de patiënt sterft? Door onderkoeling. Dus werd zij onderkoeld tot ongeveer 10 graden. Maar dan valt de hartactie uit. Dus lag ze aan een hart-longmachine en met het hoofd hoger zodat de hersenen gedurende een uur bloedleeg waren. Gedurende de operatie, dus niet tijdens het inslapen of het bijkomen, nam ze haar operatie waar - vanaf een punt boven de operatietafel - en verstond ze de conversaties. Haar eeg werd continu geregistreerd alsmede de activiteit in haar hersenstam. Beide waren gedurende de operatie volledig uitgevallen. Als niet de hoop bestond dat zij weer zou kunnen worden bijgebracht, zou ze voldoen aan de diagnose hersendood.

In de BBC-uitzending The day I died die aan bijnadoodervaringen was gewijd, werden Reynolds en haar neurochirurg geïnterviewd. Deze laatste beaamde volledig de woordelijke conversatie die Reynolds tijdens haar operatie, zonder hersenfunctie, had gehoord en de gebeurtenissen die ze had gezien.

Is het niet interessant dat bij een recent onderzoek in Cambridge bleek dat de gebieden voor taalbegrip en het woordgeheugen in de hersenen steeds verder worden uitgeschakeld naarmate de narcose dieper is?1 In dit geval zou ik geen diepere narcose kunnen bedenken. Een knappe jongen die de verschijnselen van bijnadoodervaringen als gevolg van enige hersenfunctie kan uitleggen.

Amsterdam, december 2007

Arie Bos, huisarts

Literatuur
1. M.H. Davis e.a. Dissociating speech perception and comprehension at reduced levels of awareness. Proc. Of the Nat. Acad. Of Science 104, 16311-16316, October 2007.