Bruins en De Jonge pakken regie zorguitgaven terug

Ministers Hugo de Jonge (VWS) en Bruno Bruins (Medische Zorg) willen dat het kabinet weer bepaalt hoeveel geld er wordt uitgetrokken voor de zorg. In een conceptwetsvoorstel hebben zij hun eerder aangekondigd voornemen uitgewerkt, waarmee ze bereiken dat de Tweede Kamer opnieuw meer zeggenschap heeft over uitgaven van zorggelden.

De aangescherpte toetsing bestaat uit een aantal onderdelen. Het voornaamste is dat de minister van VWS dan wel de minister voor Medische Zorg de mogelijkheid heeft om kwaliteitsstandaarden met substantiële financiële gevolgen te toetsen, vóórdat het Zorginstituut de kwaliteitsstandaard in kwestie opneemt in het openbaar register. Die toets kan tot gevolg hebben dat het Zorginstituut de betreffende kwaliteitsstandaard níet mag opnemen in het register.

De aanleiding is het vorig jaar door Zorginstituut Nederland opgestelde kwaliteitskader voor de verpleeghuiszorg, met daarin onder andere normen voor personeelsaantallen. Hierdoor verplichtte de overheid zich om per 2021 2,1 miljard euro extra jaarlijks in deze zorg te steken, om de in het kwaliteitskader vastgelegde minimale eisen waar te maken. In de Tweede Kamer, die zelf had gevraagd om meer investeringen in verpleeghuiszorg, ontstond commotie over de financiële plicht die aan het vaststellen van dat kader hing.

De aanscherping bestaat verder eruit dat Zorginstituut Nederland een ‘kwalitatieve raming’ zal vragen van de mogelijke financiële gevolgen en daarop zal toetsen. Dit wordt gevraagd aan partijen die een kwaliteitsstandaard voordragen. Ook zal het Zorginstituut voortaan aan de hand van risicofactoren nagaan of de kwaliteitsstandaard mogelijk substantiële financiële gevolgen heeft voor de collectieve uitgaven.

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zal een budget-impactanalyse aan het Zorginstituut verstrekken. Deze analyse gaat ook in op de vraag of de voorgedragen kwaliteitsstandaard mogelijk innovatie belemmert. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting zal op haar beurt een toezicht- en handhaafbaarheidtoets aan het Zorginstituut leveren.

Met de voorgestelde aangescherpte toetsing komt het kabinet terug op het eerder ingenomen standpunt dat de vrijheid van medisch handelen op grond van wetenschappelijke of vakinhoudelijke gronden niet door politieke beïnvloeding mag worden gestuurd. ‘Dit is noodzakelijk’, schrijven de bewindspersonen nu, ‘om meer recht te doen aan de verantwoordelijkheid van de minister van VWS dan wel de minister voor Medische Zorg om zorg te dragen voor financiële beheersbaarheid. Als burgers recht hebben op goede zorg, maar wanneer deze goede zorg niet langer toegankelijk of betaalbaar is, heeft dat immers als ongewenst gevolg dat burgers het risico lopen deze zorg helemaal niet meer te kunnen krijgen. Ook kan de minister van VWS dan wel de minister voor Medische Zorg een ongewenste stijging van de collectieve uitgaven, van de collectieve lastendruk of van verdringing van andere publieke uitgaven tegenhouden’.

De aangescherpte toetsing geldt uitsluitend voor kwaliteitsstandaarden die een risico op substantiële financiële gevolgen opleveren, waarvan het kabinet verwacht dat het jaarlijks om een ‘zeer beperkt’ aantal gevallen gaat.