Boek: Menselijke gebreken voor gevorderden - Roos Vonk

«« Scoop | Scoop - Boeken

Artsen zijn mensen, patiënten zijn mensen. Hun interacties zijn te verklaren vanuit psychologische mechanismen. In dit contact doemt meteen een belangrijk probleem op: hoe goed kent de mens zichzelf? Hooguit beperkt, want het grootste deel van het ‘zelf’ is onbewust en ‘blijft onder water’. Zelfs onze drijfveren kennen we nauwelijks. ‘We kennen het resultaat van het proces, de conclusie, maar niet het proces zelf. We zijn dus in wezen vreemden voor onszelf.’ Al koesteren we wel de illusie onszelf plus de eigen beweegredenen te kennen. Geen wonder dat menselijk contact gaat met vallen en opstaan.

Sociaal-psychologe Roos Vonk fileert in haar fraai uitgegeven Menselijke gebreken voor gevorderden allerlei illusies en werkingsmechanismen met kwikzilveren pen, zich baserend op wetenschappelijk onderzoek, afgeblust met humor en ironie. Haar voorbeelden komen uit het dagelijks leven en van de werkvloer. Lees hoe groepsdenken kan leiden tot een consensus waar niemand het, diep in zijn hart, mee eens is. De remedie is iemand aanwijzen die als advocaat van de duivel acteert.

Daarnaast moeten groepsleden zichzelf vooral een aantal gewetensvragen stellen, zoals ‘Wil ik consensus bereiken of wil ik weten hoe het echt zit?’. Dat mensen in dat proces zeggen zich te baseren op harde wetenschap ‘helpt geen mallemoer: onderzoek met onwelgevallige resultaten wordt gezien als onbetrouwbaar’. Is het de moeite waard andersdenkenden te overtuigen? Bespaar je de moeite, aldus Vonk. Wat men wel kan doen, is onderzoeken of men zelf wel vrij en open is in de eigen opvattingen.

In deze tijd heerst een dictatuur van het gevoel, zich uitend in een kreet als: ‘Volg je gevoel’. Verraderlijk, aldus Vonk, want ‘het is soms een doodordinaire manier om je zin af te dwingen’. Wie denkt dat emoties echt of authentiek zijn, vergist zich. Emoties worden vooral ingezet om bepaalde effecten te bewerkstelligen. En bij het onkruid dat coaching heet, plaatst ze een nadrukkelijke kanttekening: ‘De gedachte dat je op grond van levenservaring iets te bieden hebt, schreeuwt om zelfrelativering’.

Exit ervaringsdeskundigheid? Daar lijkt het op. Haar boodschap: als je mensen echt wilt kennen, kijk dan naar hun gedrag. ‘Negeer wat ze over zichzelf zeggen, kijk naar wat ze dóen. Vraag naar feiten en details. Observeer.’ Luister dus niet, maar bezie de lichaamstaal. De bijvangst is zelfkennis.

Dit rijke boek maakt de lezer – inclusief de dokter – bescheidener, wijzer én vrolijker. Frans Meulenberg

«« Scoop | Scoop - Boeken