Bewerkte T-cellen tegen leukemie

In Engeland zijn wetenschappers erin geslaagd donor-T-cellen te maken die in een ander lichaam kanker kunnen bestrijden. Twee jonge peuters met acute lymfoblastaire leukemie zijn inmiddels met deze zogenaamde CAR-T-cellen behandeld. Waseem Qasim en collega’s publiceren hun resultaten in Science Translational Medicine.

CAR-T-cellen zijn gemodificeerde T-cellen die op hun oppervlak een antilichaam tot expressie brengen. Dit antilichaam is gericht tegen een specifiek tumorantigeen, waardoor T-cellen de kankercellen kunnen herkennen. Vaak worden voor het modificatieproces autologe T-cellen gebruikt. Bij jonge kinderen is dit echter een probleem: zij hebben vaak nog te weinig eigen T-cellen om een werkzaam product van te maken.

Bij de twee peuters is daarom gebruikgemaakt van niet-HLA-compatibele donor-T-cellen. Deze T-cellen waren zodanig gemodificeerd dat zij antilichamen bevatten gericht tegen CD19, een B-cel-antigeen op de kankercellen. Daarnaast pasten de onderzoekers het T-celreceptorgen aan, waardoor de donor-T-cellen geen T-celreceptor meer tot expressie brachten en ‘graft-versus-host disease (GVHD)’ zoveel mogelijk werd voorkomen. Om de kans op afstoting van de donorcellen te verkleinen, kregen de peuters immunosuppressiva en alemtuzumab (anti-CD52) toegediend. Bij de donor-T-cellen was het CD52-gen van tevoren gemanipuleerd om expressie van CD52 en daarmee binding van alemtuzumab te voorkomen.

De therapie bleek effectief; binnen 28 dagen werd (moleculaire) remissie bereikt. Eén van de peuters ontwikkelde een graad-2-GVHD van de huid; volgens de onderzoekers veroorzaakt door een kleine groep donor-T-cellen die niet volledig T-celreceptordepleet waren. Beide peuters hebben een aanvullende allogene stamceltransplantatie ondergaan en zijn twaalf en achttien maanden na behandeling nog steeds leukemievrij.

Zie: http://www.sciencemag.org/, Qasim et al., Sci. Transl. Med. 9, eaaj2013 (2017)