Betrokkenheid industrie bij richtlijnontwikkeling

KNMG publiceert een voorlichtingsserie over gunstbetoon (1)

In Nederland zijn soms alleen artsen bij richtlijnontwikkeling betrokken en soms ook andere belanghebbenden, zoals patiëntenvertegenwoordigers. Internationaal zijn vaak diverse stakeholders betrokken in één van de fasen van het proces, ook wel eens deskundigen vanuit de farmaceutische industrie. Deze deelname is gebaseerd op de aanname dat de kwaliteit en reikwijdte van de richtlijn toeneemt als verschillende stakeholders hun inbreng leveren. Maar wat vinden richtlijnontwikkelaars in Nederland hiervan? Mogen experts van de industrie bijvoorbeeld betrokken worden bij richtlijnontwikkeling en onder welke omstandigheden?

De KNMG organiseerde in 2008 en 2009 samen met Nefarma en met steun van het ministerie van VWS en de IGZ een aantal invitational conferences, waarbij een aantal onderwerpen op het gebied van mogelijke beïnvloeding van artsen door farmaceutische bedrijven en andere financiers met diverse partijen uit het veld is besproken. Zo ook de betrokkenheid van de farmaceutische industrie bij richtlijnontwikkeling.

Nut en noodzaak
De meningen over de rol van de industrie bij richtlijnontwikkeling zijn verdeeld. Sommigen pleiten voor een volstrekte scheiding, anderen wijzen op de positieve resultaten van de samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven. De realiteit is dat er geen geld is om alle onderzoeken uit collectieve middelen te financieren. De betekenis van farmaceutische bedrijven bij de ontwikkeling van nieuwe middelen is daarmee een gegeven. De kennis van (medische) experts van de industrie kan van belang zijn bij de agendering en ontwikkeling van nieuwe behandelrichtlijnen.

Kritiek
Sommige partijen plaatsen echter vraagtekens bij het voorstel om andere partijen dan artsen en patiënten bij richtlijnontwikkeling te betrekken. Het zou leiden tot extra werkbelasting, hogere kosten en belangenverstrengeling. Daarnaast moeten richtlijnontwikkelaars niet verplicht worden om alle stakeholders bij richtlijnontwikkeling te betrekken. De stakeholders kunnen op verschillende manieren betrokken worden. De expertise van de farmaceutische industrie zou via wetenschappers ingebracht moeten worden en dat maakt directe betrokkenheid van de industrie bij richtlijnontwikkeling overbodig.

Rol industrie bij richtlijnontwikkeling
De meeste partijen die de invitational conferences bezocht hebben, zien een rol weggelegd voor andere belanghebbenden, zoals de industrie, bij richtlijnontwikkeling.1 Aan het begin en einde van het proces is betrokkenheid met name belangrijk. Bij de start gaat het om de noodzaak de richtlijn nader te definiëren. Aan het einde van het traject moeten alle belanghebbenden de gelegenheid krijgen om commentaar op de conceptrichtlijn te leveren. Het is in de toekomst mogelijk om zo meerdere partijen te betrekken bij de richtlijnontwikkeling.

Uitgangspunten
De gedachtewisselingen over de betrokkenheid van stakeholders hebben geleid tot een aantal algemeen geaccepteerde uitgangspunten.2 Deze uitgangspunten moeten als richtsnoer worden beschouwd, niet als verplichting. Partijen die met richtlijnontwikkeling bezig zijn, kunnen de uitgangspunten naar de eigen situatie vertalen. Dat betekent dat zij stakeholders op verschillende manieren en momenten kunnen betrekken, op basis van een zorgvuldige afweging. Betrokkenen bij richtlijnontwikkeling ontkomen niet aan duidelijke afspraken over de rol van verschillende stakeholders om te voorkomen dat adviezen van deskundigen vanwege (vermeende) belangenverstrengeling in twijfel worden getrokken. Het is de richtlijncommissie die uiteindelijk beslist hoe met het commentaar van diverse partijen wordt omgegaan.

Milena Babovic, beleidsadviseur KNMG

Correspondentieadres: m.babovic@fed.knmg.nl

Referenties

1. Zie voor het verslag van de invitational conferences www.knmg.nl/gunstbetoon.

2. Zie voor de uitgangspunten www.knmg.nl/gunstbetoon.