Beroepsziekte niet aanmoedigen
1 reactieHet artikel van vrouwenarts Renckens over het rapport ‘Leerzame schadeclaims’ wekt verbazing en ongeloof (MC 3/2010: 99). In de wet is de zorgplicht van de werkgever vastgelegd om de gezondheid van de werknemer te beschermen.
Als bij een werknemer sprake is van een beroepsgebonden aandoening vloeit hieruit een zekere mate van aansprakelijkheid van de werkgever voort. Betreft het OPS – de huidige benaming chronische toxische encefalopathie (CTE) geeft een betere beschrijving van het ziektebeeld – dan kan dit niet alleen leiden tot arbeidsongeschiktheid maar tevens tot een niet meer op zelfstandige wijze functioneren als persoon met als gevolg levenslange afhankelijkheid van partner of professionele zorg.1
Onze maatschappij kent de mogelijkheid om een schadeclaim in te dienen. Dat het toekennen van een claim leidt tot genoegdoening en erkenning van de geleden schade, is logisch. Dat een vrouwenarts dit niet bevat, is tot daar aan toe, ernstiger is de constatering in het rapport dat ook bedrijfsartsen vaak niet de relatie legden tussen de gezondheidschade en het werk.
Renckens’ opmerking ‘de diagnose OPS kan in ons land alleen door twee Solvent Teams worden gesteld’ onderschrijven wij. Vanuit historisch perspectief is de speciale positie van de Solvent Teams begrijpelijk. Tegenwoordig kan de diagnose CTE ook buiten deze centra worden gesteld als is voldaan aan de criteria van een beroepsgebonden aandoening en als internistisch-, neurologisch- en neuropsychologisch onderzoek heeft plaatsgevonden.
Ten slotte een opmerking over de term ‘substraatloze aandoeningen’. De geschiedenis van de geneeskunst is vol van aandoeningen waarvan pas (veel) later oorzaak en substraat zijn gevonden. Het zou collega Renckens sieren zich meer bescheiden op te stellen.
Arnhem, februari 2010
dr. L. Verschoor, internist
dr. A.H. Verschoor, chemicus
ECEM (Expertise Centre Environmental Medicine), Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem
Naar de Brievenrubriek
Cees Renckens
,
Beroepsziekten niet aanmoedigen (3)
Mijn kritiek op het aanmoedigen van claims bij niet-bestaande ‘beroepsziekten’ als RSI en OPS is niet in goede aarde gevallen bij de heren Verschoor van het Expertise Centre Environmental Medicine uit Arnhem en col...lega Hissink Muller, bedrijfsarts. De twee eersten stellen het ernstig te vinden dat een vrouwenarts niet zou kunnen bevatten dat geleden schade tot een gerechtvaardige claim mag leiden. Mijn belangstelling voor het onderwerp dateert van de tijd dat ik als praktiserend vrouwenarts na de epidemie van ‘postnatale depressies’ uit de jaren ’80 een decennium later opnieuw werd geconfronteerd met een modeziekte, de zgn. ‘bekkeninstabiliteit’, die duurde van 1990 tot 2003. Bestudering van de literatuur over dit onderwerp leerde mij dat modeziekten een aantal kenmerken gemeen hebben: (1) een anatomisch substraat ontbreekt geheel of staat niet in verhouding tot de gepresenteerde klachten; (2) de klachten zijn meestal verergeringen van alledaagse banale klachten als pijn, vergeetachtigheid, moeheid, geheugenproblemen, zwakte en duizeligheid die ‘geamplificeerd’ worden door de overtuiging een ernstige ziekte onder de leden te hebben; (3) er zijn vrijwel altijd medici die beweren dat er een organische basis bestaat, die binnenkort gevonden zal worden; (4) er zijn actieve patiëntenverenigingen; (5) het zijn vrijwel steeds slachtofferziekten en er zijn problemen met verzekeraars en keuringsartsen; (6) de verspreiding van de ziekte in de tijd en geografisch kan niet biologisch worden verklaard; (7) er is geen reguliere behandeling mogelijk; (8) de patiënt heeft ziektewinst en (9) deze ziekten hebben een epidemisch karakter: ze komen en verdwijnen weer.
De briefschrijvers zullen moeten toegeven dat ook de schildersziekte OPS al deze kenmerken vertoont. Bewijs voor organische pathologie is nauwelijks voorhanden en de symptomen zijn zeer aspecifiek. Ook de Solvent Teams hebben steeds meer moeite de diagnose te stellen, want het aantal erkende gevallen daalde van 100 in 1999 tot nog 5 in 2008. Screening en vroege opsporing werd door Gert van der Laan, klinisch arbeidsgeneeskundige en Hoofd Solvent Team project, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten ( AMC), reeds in 2004 ontraden met de volgende bewoordingen: ‘Afwijkende scores op de NSC-60 komen ook voor als iemand, om wat voor reden dan ook, niet lekker in z'n vel steekt. Verminderde concentratie en verminderde reactietijden op de NES-test kunnen ook door depressies en allerlei andere aandoeningen worden veroorzaakt. Als bij afwijkende scores op de testen automatisch uitgebreid verder onderzoek wordt gedaan, kan dat leiden tot onzekerheid voor de patiënt en tot allerlei (onnodig) medisch onderzoek. ‘ Verstandige woorden en mijn hypothese is dat er zeer veel mensen met ‘OPS-klachten’ (concentratie-problemen, vergeetachtigheid, geïrriteerdheid; geestelijke en/of lichamelijke ouderdomsverschijnselen op jonge leeftijd; ernstige vermoeidheid, zware hoofdpijnen, depressies; persoonlijkheidsstoornissen, agressiviteit; duizelingen, slaapstoornissen; pijnen in maag, borst en ledematen; impotentie en onvruchtbaarheid; kortademigheid en gebrek aan eetlust, enz.; uitval van spierfuncties, gewrichtsklachten. Bron OPS-vereniging) zijn en dat de diagnose OPS bij hen alleen wordt gesteld als zij toevallig schilder, drukker, badmeester of tandtechniker zijn.
De geschiedenis der geneeskunde kent zeker voorbeelden van echte ziekten waarvoor aanvankelijk geen verklaring werd gevonden en die daarom op ongeloof stuitten, maar wij leven niet meer in de negentiende eeuw en de nadelen van het open houden van de mogelijkheid dat er ‘binnenkort iets gevonden zal worden’ heeft een negatieve, want catastroferende werking op de vermeende lijders. Daarbij zouden artsen en instanties die dit soort etiketten uitdelen aan mensen met functionele klachten ook eens stil moeten staan. De tijd voor opheffing van de Solvent Teams is gekomen, een opheffing die m.i. bevorderlijk zal zijn voor een spoedige verwijzing van ook de diagnose OPS naar het rijk der fabelen.