Laatste nieuws
Wetenschap

‘Bepaal toerekeningsvatbaarheid met standaard’

Plaats een reactie

Psychiatrische stoornissen hebben op verschillende manieren invloed op gedrag. Het zou goed zijn als er een standaard komt die aangeeft welke type invloed strafrechtelijk relevant is bij het bepalen van iemands toerekeningsvatbaarheid. Dat zei hoogleraar forensische psychiatrie Gerben Meynen vanmiddag in zijn oratie.

De forensische psychiatrie richt zich op de impact van mentale stoornissen op gedragskeuzes, en dan vooral die gedragskeuzes die leiden tot een strafbaar feit. ‘Het zou voor de helderheid en transparantie goed zijn om in een juridische standaard die verschillende vormen van impact formeel vast te leggen. Dat gebeurt ook in het buitenland vaak zo’, aldus Gerben Meynen, bijzonder hoogleraar forensische psychiatrie aan Tilburg University. ‘Mijn idee is dat een standaard zo kan bijdragen aan een betere communicatie en heldere taakverdeling tussen rechter en  forensisch psychiater.’

Meynen roept in herinnering dat toerekeningsvatbaarheid een juridisch en geen medisch begrip is. ‘Door iemand ontoerekeningsvatbaar te verklaren, stelt de rechter immers een  strafuitsluitingsgrond vast.’ Daarom ook zouden juristen het voortouw moeten nemen bij het opstellen van een standaard, vindt de hoogleraar. ‘Maar wij moeten daarbij helpen, omdat wij verstand hebben van psychiatrische stoornissen.’

Bevelshallucinaties
Meynen werkt in zijn oratie van vanmiddag alvast het concept voor een dergelijke standaard uit. Die omvat drie elementen.

Ten eerste: een verdachte is niet verantwoordelijk voor zijn strafbare daden als wat hij deed niet onder de controle van zijn wil stond. ‘Voorbeeld: iemand met de gilles-de-la-tourettesyndroom geeft iemand anders een klap, maar het is dus eigenlijk een tic, die niet onder de controle van zijn wil staat.’

Ten tweede: een verdachte is ontoerekeningsvatbaar als het delict dat hij pleegde weliswaar onder controle van zijn wil stond,  maar de verdachte het zelf niet wilde. Het werd hem als het ware opgelegd dit te willen. Meynen legt uit: ‘Iemand doet dingen waar hij zelf misschien wel helemaal niet achter staat, die niet uit zijn eigen verlangens en motieven voortkomen, maar die hij bijvoorbeeld doet puur omdat stemmen het hem opdragen, zogenaamde bevelshallucinaties.’

En ten derde: de verdachte is niet verantwoordelijk omdat hij op het moment van het delict niet over de vermogens beschikte om die handeling en de context ervan te begrijpen. Meynen noemt als voorbeeld de vrouw die haar kind om het leven bracht omdat ze dacht dat satanisten het op haar en haar dochter hadden gemunt.

Het ontbreekt voor een deel nog aan de neurowetenschappelijke kennis om deze drie punten in de praktijk bij verdachten goed vast te stellen. Meynen: ‘We weten niet precies hoe moeilijk het is voor een kleptomaan om nooit te stelen. Het blijkt in de praktijk soms lastig om onderscheid te maken tussen iemand die zijn gedrag niet kon controleren en iemand die het niet wílde controleren. De neurowetenschap van de impact van psychiatrische stoornissen op onze gedragskeuzes zou precies op dit punt verheldering kunnen geven.’

Meynen hoopt ook dat neurowetenschappen het op termijn mogelijk maken ‘dat we iets over iemands geestesgesteldheid te weten komen zonder af te hoeven gaan op wat hij daar zelf over zegt of zeggen wil’.

Henk Maassen

Mad or Bad? Over de grenzen van de psychiatrie. Oratie van prof. dr. G. Meynen, Tilburg University, 25 januari 2013



Wetenschap psychiatrie forensische psychiatrie toerekeningsvatbaarheid
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.