Bacteriofagen als antibioticum

Nu veel bacteriën antibioticaresistent zijn, groeit de belangstelling voor bacteriofagen als mogelijk alternatief voor reguliere antibiotica. Vooral ook omdat deze virussen zeer specifiek zijn in hun infecterend vermogen. Zo zal een bacteriofaag die Escherichia coli infecteert in het algemeen niet in staat zijn om andere bacteriesoorten te infecteren.

In Nature van 31 januari ontrafelt een team van onderzoekers onder leiding van Michael Rossmann het mechanisme dat de bacteriofaag T4 in staat stelt de E. coli-bacterie aan te vallen en uit te schakelen. Dit T4-virus - volgens de onderzoekers de tyrannosaurus rex onder de bacteriofagen - bestaat uit een zogenaamde eicosaedrale kop, een staart, lange en korte staartfibrillen en een basisplaat die als ‘zenuwcentrum’ van het virus fungeert. Als de lange en korte fibrillen zich aan de bacterie hebben gehecht, geeft de basisplaat een signaal aan de staart van het virus, die contraheert als een spier. Vanuit de staart infiltreert een minuscuul naaldachtig mechanisme vervolgens de celwand van de bacterie, waarin een gaatje ontstaat ter grootte van enige nanometers. Dat gebeurt met behulp van proteïnen waarvan de structuur door het onderzoeksteam is blootgelegd. Vervolgens loost het virus zijn DNA via zijn staart in de bacterie. De E. coli-bacterie maakt vervolgens alleen nog maar nieuwe virusdeeltjes en legt uiteindelijk het loodje.

Kamal Shukla van de National Science Foundation, de stichting die het onderzoek financiert, meent dat de opheldering van het werkingsmechanisme van fundamenteel belang is. De nieuwe kennis kan volgens hem op termijn bijdragen aan het ontwikkelen van een nieuwe klasse antibiotica. << HM