Bacterie speelt rol in etiologie reuma

Er zijn nieuwe aanwijzingen dat een bacterie die een belangrijk rol speelt in het ontstaan van periodontitis, ook de auto-immuniteit in reumatoïde artritis (RA) triggert. Dat beide aandoeningen een gemeenschappelijke factor hebben wordt al decennia vermoed. Maximilian Konig e.a. publiceren daarover in Science Translational Medicine.

De microbe waarom het gaat is Aggregatibacter actinomycetemcomitans, een gramnegatieve staafvormige bacterie.  Infectie met deze bacterie wakkert de productie van gecitrullineerde eiwitten aan. Citrullinatie is een proces waarbij eiwitten kleine veranderingen ondergaan – ook in gezonde mensen – maar auto-antistoffen ertegen worden kennelijk alleen gevormd bij RA-patiënten.  Het mechanisme zou, aldus de onderzoekers, in grote lijnen als volgt verlopen:  A. actinomycetemcomitans brengt de secretie op gang van leukotoxine A. Dat veroorzaakt op zijn beurt gaatjes in de oppervlakte van neutrofielen, wat weer tot gevolg heeft dat calcium de cel in grote hoeveelheden kan binnendringen. Die overmaat aan calcium overactiveert een bepaalde groep enzymen, hetgeen leidt tot hypercitrullinatie.

Toch is er geen een-op-eenrelatie tussen A. actinomycetemcomitans en RA of periodontitis, zo blijkt. Analyse van 196 monsters van RA-patiënten wees namelijk uit dat in ongeveer de helft van de gevallen een infectie met deze bacterie aantoonbaar was. Bij patiënten met periodontitis was dit 60 procent. Gezonde controles waren in 11 procent van de gevallen drager van A. actinomycetemcomitans. Ergo: meer dan de helft van de  RA-patiënten is kennelijk niet geïnfecteerd met A. actinomycetemcomitans. Waarschijnlijk, zo opperen Konig e.a., spelen nog andere bacteriën een gelijksoortige rol in de etiologie van deze ziekte.

Sci.Transl.Med., 8, 369ra176(2016)