‘Artsen Covid Collectief benadert coronadebat eenzijdig’
14 reacties
Stichting Artsen Covid Collectief vraagt aandacht voor de sociologische, psychische en economische schade die het gevoerde coronabeleid in haar ogen aanricht, maar gebruikt daarbij eenzijdige argumenten. Bovendien gaat het collectief niet in discussie over de wetenschappelijke onderbouwing van beweringen.
Een groep artsen, medisch professionals en juristen heeft zich onlangs geformaliseerd tot de Stichting Artsen Covid Collectief (hierna: het collectief).1 Het collectief wil het debat breder trekken dan de medische zorg en geeft op zijn website een wetenschappelijke onderbouwing waarom de maatschappij weer opengesteld zou kunnen worden, nog voor Nederland volledig gevaccineerd is. De naam van het collectief suggereert een breed draagvlak in de beroepsgroep. Via de eigen website en sociale media, waaronder LinkedIn, poneert het collectief prikkelende stellingen die moeten leiden tot een open dialoog, maar gaat zelf niet in discussie over de wetenschappelijk onderbouwing van hun berichten. Hieronder een repliek opgesteld op basis van zes citaten van het collectief waarmee we graag een open dialoog willen stimuleren.
‘Het feit is dat covid-19 weinig voorkomt. Ook zonder vaccin is de kans klein om besmet te raken.’
https://artsencollectief.nl/veelgestelde-vragen/
In Nederland zijn in elf maanden tijd – ondanks alle maatregelen – net iets meer dan 1 miljoen mensen besmet geraak met het coronavirus.2 Zonder beperkende maatregelen zou het virus zich snel kunnen verspreiden onder de bevolking. In Manaus, de miljoenenstad in het Braziliaanse Amazonegebied, is in zeven maanden tijd – zonder beperkende maatregelen – rond 70 procent van de bevolking besmet geraakt.3 De kans om besmet te raken is misschien klein in de huidige omstandigheden met heel ingrijpende maatregelen, maar zonder maatregelen juist erg groot. Wiskundige modellen laten zien dat het opheffen van coronamaatregelen een zeer snelle toename van het aantal besmettingen kan veroorzaken omdat het een nieuw virus betreft.4 Zonder maatregelen zal de behandeleffectiviteit afnemen, omdat er geen ruimte meer is in de ziekenhuizen.5 De besmettelijkere Britse variant maakt dit probleem alleen maar groter. De Duitse viroloog Christian Drosten zegt hierover: ‘Een besmettelijk virus is gevaarlijker dan een dodelijk virus.6 Het dodelijkere, maar minder besmettelijke, Ebola-virus heeft wereldwijd 11.325 sterfgevallen veroorzaakt tegenover 2,24 miljoen voor SARS-CoV-2 (peildatum 1 feb 2021).7,8
‘Artsen ontdekken geneesmiddel tegen covid-19!’
LinkedIn-account Artsen COVID Collectief
Op de LinkedIn-pagina van het collectief staat half januari 2021 een link naar een bericht op de lokale nieuwssite Zwolle.nieuws. Het blijkt te gaan om een retrospectieve observationele Nederlandse studie naar de effecten van hydroxychloroquine – oorspronkelijk voor de behandeling van malaria – online gepubliceerd in september 2020.9
De kleine studie laat zien dat hydroxychloroquine geen effect heeft op de sterfte, maar wel de kans verlaagt om op de intensive care te belanden. Het collectief rapporteert echter niet wat er verder bekend is over hydroxychloroquine. In verschillende goed uitgevoerde studies werd consistent weinig of geen positief behandeleffect gezien. Bovendien raadt de Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB) het off-label gebruik hiervan af bij covid-19-patiënten.10-14 Het collectief gaat bij hun sectie ‘onderbouwing’ overigens niet in op behandelopties voor covid-19.
‘Een toenemend aantal studies laat zien dat een deel van de populatie al aanwezige afweer tegen het virus had, voordat ze er ooit mee in aanraking kwamen (20 tot 50%).’
https://artsencollectief.nl/immuniteit – 14 december 2020
Er zijn overeenkomsten tussen SARS-CoV-2 en andere coronavirussen, met name tussen geconserveerde eiwitten zoals het RNA-replicase – de virale RNA-kopieermachine. Het spike-eiwit van SARS-CoV-2 is uniek en lijkt niet op dat van andere coronavirussen.15 Immuniteit tegen RNA- replicase eiwitten is in zekere mate aanwezig onder de bevolking.16 Echter, sterk inactiverende antilichamen in het bloed van ex-covid-19-patiënten herkennen het spike-eiwit.17 De afweer opgewekt tijdens eerdere blootstelling met andere coronavirussen lijkt geen of onvoldoende bescherming te bieden bij een eerste infectie met SARS-CoV-2.18 19 Frits Rosendaal, epidemioloog van het Leids Universitair Medisch Centrum, zegt hierover: ‘Je kunt niet immuun zijn tegen een ziekte die eerder niet bestond.’20 De verschillende vaccins wekken een immuunrespons op tegen het spike-eiwit van SARS-CoV-2 en beschermen hierdoor tegen een eerste infectie door dit nieuwe virus.
‘Mensen hebben na een volledige vaccinatie 0,8% minder kans om een besmetting op te lopen.’
https://artsencollectief.nl/veelgestelde-vragen/
De effectiviteit van het vaccin wordt uitgedrukt in een relatieve risicoreductie (RRR) en is volgens de producenten boven de 90 procent.21 22 Laten we kijken naar de getallen, waarbij we de Moderna- en Pfizer-studies samenvoegen omdat het beide mRNA-vaccins betreft met nagenoeg identieke cijfers. Onder 36.938 personen in de placebogroep kregen 347 personen symptomatische covid-19, terwijl dit onder 36.930 gevaccineerden afnam tot 19 gevallen. Een relatieve reductie (RRR) van het aantal personen met symptomatische covid-19 van 95 procent.
Het collectief kiest voor een absolute risicoreductie (ARR), waarmee het effect is teruggebracht tot 0,8% risicoreductie. Volgens deze berekening kreeg 0,9% van de totale placebogroep covid-19, terwijl dit 0,1% was onder de gevaccineerden. De ingezette ARR is echter ongepast en niet geschikt voor besmettelijke ziekten. Immers, een groot deel van beide groepen is nooit besmet geraakt en heeft daardoor nooit een risico op covid-19 gehad. Naarmate een groter deel van de populatie gevaccineerd is, daalt de ARR nog veel verder, aangezien de ziektekans afneemt. Op basis van de ARR zou de effectiviteit dan nog verder afnemen, terwijl het juist een toenemende effectiviteit laat zien. De inzet van de RRR is dan ook de enige juiste wijze om effectiviteit te beoordelen en die is spectaculair.
Naast de gepubliceerde klinische studies laten voorlopige gegevens uit Israël, vrijgegeven door Israëlische gezondheidsinstanties, een sterke afname zien van het aantal coronavirusbesmettingen onder een groep van 715.425 gevaccineerden.23 24 Het aantal besmettingen nam na vaccinatie gradueel af met 51 procent na twee weken tot 92 procent na vier weken.24 25 Deze gegevens zijn bemoedigend en suggereren dat de mRNA-vaccins tegen het coronavirus het aantal besmettingen sterk kunnen verlagen.
‘Een infectie is voor 98% van de bevolking ongevaarlijk.’
https://artsencollectief.nl/veelgestelde-vragen/
Naast sterfte moet ook gekeken worden naar schade door het virus op langere termijn. Het overgrote deel van de besmette personen heeft lichte tot milde klachten waarmee men bedoelt dat ziekenhuisopname niet noodzakelijk is. Tot 20 procent van de besmette mensen kan eindigen in het ziekenhuis, maar uitgaande van 45.000 opnames (peildatum 2 februari 2021) op 1 miljoen geschatte besmettingen betreft het in Nederland 4,5%.26 Ter vergelijking, de griepgolf in 2018 telde volgens het RIVM 16.000 ziekenhuisopnamen.27 Ziekteverzuim bij griep is gemiddeld drie werkdagen volgens het CBS, terwijl covid-19 volgens bijzonder hoogleraar Corné Roelen (Arbo Unie) een ander beeld laat zien.28 Een op vijf covid-19-ziektemeldingen leidt tot 55 dagen ziekteverzuim en 20 procent daarvan heeft een duur voorbij de 200 dagen.29 30 Die lange ziekteduur die vooral de relatief jonge arbeidspopulatie treft, valt onder de zogenaamde milde klachten, ook wel bekend als ‘lange covid’.31 Het risico op lange covid wordt uiteenlopend geschat van 2 tot 25 procent. De meer dan 100 symptomen die gecorreleerd worden met lange covid, maken het lastig om een duidelijk ziektebeeld te beschrijven. Het is nog onduidelijk wat de restschade zal zijn van lange covid.
‘De covid-maatregelen hebben een negatief psychologisch effect op de korte, middellange en lange termijn en zijn zeer slecht voor de geestelijke volksgezondheid.’
https://artsencollectief.nl/angst – 15 februari 2021
Het lijdt geen twijfel dat de coronacrisis in toenemende mate leed veroorzaakt. De suggestie dat dit uitsluitend toe te schrijven is aan de maatregelen, is intuïtief en in strijd met de data. Landen met liberalere maatregelen zoals Zweden en Zwitserland vertonen in toenemende mate minstens evenzoveel symptomen van depressie, eenzaamheid, angst en insomnia als landen waar een harde lockdown heeft plaatsgevonden.32 33 Dit psychische leed neemt over het algemeen af, naarmate het vertrouwen in de maatregelen toeneemt.34 Daarnaast is de sterfte in landen met liberale maatregelen gemiddeld hoger dan in Nederland. Per 1 miljoen inwoners stierven 1205 Zweden, 1106 Zwitsers tegenover 878 Nederlanders. De druk op de ziekenhuizen ligt daar hoger dan bij ons. In Zwitserland heeft een derde van de covid-19-patiënten (mediaan 49 jaar) tussen 30-45 dagen na diagnose nog symptomen.35 Volgens schattingen zijn er 150.000 Zweden met lange covid.36 Hoewel de maatregelen in die landen veel soepeler zijn, presteren ze economisch niet beter. Door het effect van het virus te bagatelliseren, verlegt het collectief de aandacht naar de korte-termijn-nadelen van de maatregelen wat zorgt voor een versmalling van de discussie over de korte- en langetermijneffecten van het virus.
Open dialoog
Stichting Artsen COVID Collectief roept op tot een open dialoog. Wij gaan deze dialoog graag aan maar vragen wel om de kritische houding die daarvoor nodig is. Het collectief vraagt aandacht voor de sociologische, psychische en economische impact van de huidige maatregelen. De set van maatregelen is een keuze tussen twee kwaden. Het collectief belicht in haar berichtgeving slechts de nadelen van één kant van het verhaal. Dit staat een open dialoog in de weg en vraagt om een reactie van artsen die zich niet door het collectief vertegenwoordigd voelen. Wij roepen daarom de artsenverenigingen (zoals KNMG, FMS, NVAB en LHV) en individuele artsen op om deze dialoog aan te gaan en te zorgen voor een evenwichtige discussie. Verder vragen wij aan het collectief, dat zich zeer kritisch uitlaat over vaccins en dat de maatschappij zo snel mogelijk weer wil openstellen: wat is jullie plan om dit te realiseren? Nu is de tijd om de gemeenschappelijke basis op te zoeken en nader tot elkaar te komen. De gezamenlijke vijand is het coronavirus.
auteurs
Martijn S. Luijsterburg, moleculair bioloog, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden
Gerben de Jong, bedrijfsarts en adviseur
Chi L. Chiu, vitaliteitsdeskundige, Chivo - Kennisinstituut vitaliteit & leefstijl, Driebergen-Rijsenburg
Hans M. Westgeest, internist-oncoloog, Amphia Ziekenhuis, Breda
contact
m.luijsterburg@lumc.nl
cc: redactie@medischcontact.nl
Lees ook
-
‘Blijkbaar moeten we bang zijn’
Juni 2020 schreef internist Evelien Peeters een brandbrief over de ‘bijwerkingen’ van de coronamaatregelen. In december richtte ze met collega’s een artsencollectief op voor een covid-19-beleid met zo min mogelijk nevenschade.
-
Het eigen gelijk
Dat de discussie over corona sterk gepolariseerd is, verbaast niet. Er is gewoonweg nog weinig kennis over het virus, over het effect van de ingrijpende maatregelen tegen het virus, en ook over nevenschade van die maatregelen.
Voetnoten
1. https://artsencollectief.nl/
3. Buss, L.F. et al. Three-quarters attack rate of SARS-CoV-2 in the Brazilian Amazon during a largely unmitigated epidemic. Science 371, 288-292 (2021).
4. Britton, T., Ball, F. & Trapman, P. A mathematical model reveals the influence of population heterogeneity on herd immunity to SARS-CoV-2. Science 369, 846-849 (2020).
7. Kucharski, A.J. & Edmunds, W.J. Case fatality rate for Ebola virus disease in west Africa. Lancet 384, 1260 (2014).
8. https://www.cdc.gov/vhf/ebola/history/2014-2016-outbreak/index.html.
9. Lammers, A.J.J. et al. Early hydroxychloroquine but not chloroquine use reduces ICU admission in COVID-19 patients. Int J Infect Dis 101, 283-289 (2020).
10. Cavalcanti, A.B. et al. Hydroxychloroquine with or without Azithromycin in Mild-to-Moderate Covid-19. N Engl J Med 383, 2041-2052 (2020).
11. Horby, P. et al. Effect of Hydroxychloroquine in Hospitalized Patients with Covid-19. N Engl J Med 383, 2030-2040 (2020).
12. Mitja, O. et al. A Cluster-Randomized Trial of Hydroxychloroquine for Prevention of Covid-19. N Engl J Med (2020).
13. Peters, E.J. et al. Outcomes of persons with coronavirus disease 2019 in hospitals with and without standard treatment with (hydroxy)chloroquine. Clin Microbiol Infect (2020).
14. https://swab.nl/nl/covid-19
15. Dijkstra, J.M. & Hashimoto, K. Expected immune recognition of COVID-19 virus by memory from earlier infections with common coronaviruses in a large part of the world population. F1000Res 9, 285 (2020).
16. Le Bert, N. et al. SARS-CoV-2-specific T cell immunity in cases of COVID-19 and SARS, and uninfected controls. Nature 584, 457-462 (2020).
17. Zost, S.J. et al. Potently neutralizing and protective human antibodies against SARS-CoV-2. Nature 584, 443-449 (2020).
18. Lv, H. et al. Cross-reactive Antibody Response between SARS-CoV-2 and SARS-CoV Infections. Cell Rep 31, 107725 (2020).
19. Kim, S.I. et al. Stereotypic neutralizing VH antibodies against SARS-CoV-2 spike protein receptor binding domain in patients with COVID-19 and healthy individuals. Sci Transl Med 13 (2021).
20. https://www.rd.nl/artikel/908600-drie-deskundigen-reageren-op-anti-vaccinvideo-met-prof-schetters
21. Baden, L.R. et al. Efficacy and Safety of the mRNA-1273 SARS-CoV-2 Vaccine. N Engl J Med (2020).
22. Polack, F.P. et al. Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine. N Engl J Med 383, 2603-2615 (2020).
23. https://www.nature.com/articles/d41586-021-00316-4
25. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.01.27.21250612v1
26. Petersen, E. et al. Comparing SARS-CoV-2 with SARS-CoV and influenza pandemics. Lancet Infect Dis 20, e238-e244 (2020)
27. https://www.rivm.nl/sites/default/files/2018-11/griepinbeeld.pdf
28. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/12/ziekteverzuim-onder-werknemers-in-2019-verder-toegenomen
29. https://www.trouw.nl/economie/corona-of-niet-arbo-unie-krijgt-minder-ziekmeldingen~b444433f/
30. Callard, F. & Perego, E. How and why patients made Long Covid. Soc Sci Med 268, 113426 (2021).
31. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.01.27.21250617v2
32. McCracken, L.M., Badinlou, F., Buhrman, M. & Brocki, K.C. Psychological impact of COVID-19 in the Swedish population: Depression, anxiety, and insomnia and their associations to risk and vulnerability factors. Eur Psychiatry 63, e81 (2020).
34. https://psyarxiv.com/3kfmh/
35. Nehme, M. et al. COVID-19 Symptoms: Longitudinal Evolution and Persistence in Outpatient Settings. Ann Intern Med (2020).
Frans Ploegmakers
huisarts np coronaahrts GGD ZHZ, DORDRECHT
Weer een nep-nieuws producerend gezelschap dat niet in de gelegenheid gesteld moet worden het podium te krijgen.
Het is al moeilijk genoeg om een beetje draagvlak te krijgen voor een wetenschappelijk gefundeerd beleid. De ellende voor iedereen is a...l groot genoeg.
Eric Cremers
Huisarts, Tegelen
Ik heb me bij het artsencollectief aangesloten en het ook weer verlaten. Ik ben niet blij met verwijzingen naar zelfzorgCOVID19.nl en ook niet naar ademvrij. ZelfzorgCOVID19 voorziet patiënten van brieven om huisartsen onder druk te zetten om te beh...andelen met een zelfs juridische alinea die niet deugt. Ik wil hier niet mee geassocieerd worden want dit is ver van wat ik zou willen. Een open en eerlijke discussie. Bij ademvrij is er ook weinig discussie mogelijk, het is een platform tegen mondkapjes, er zit alleen al door de titel geen ruimte voor discussie.
Dat is het probleem van deze organisatie. Een kritische houding tegen de gevestigde meningen en beleid is heel gezond. Maar net als in dit artikel ontaardt het in een ‘wie heeft er gelijk’ discussie. Het is allemaal niet helpend.
Eric Cremers
Huisarts, Tegelen
Ik heb me bij het artsencollectief aangesloten en het ook weer verlaten. Ik ben niet blij met verwijzingen naar zelfzorgCOVID19.nl en ook niet naar ademvrij. ZelfzorgCOVID19 voorziet patiënten van brieven om huisartsen onder druk te zetten om te beh...andelen met een zelfs juridische alinea die niet deugt. Ik wil hier niet mee geassocieerd worden want dit is ver van wat ik zou willen. Een open en eerlijke discussie. Bij ademvrij is er ook weinig discussie mogelijk, het is een platform tegen mondkapjes, er zit alleen al door de titel geen ruimte voor discussie.
Dat is het probleem van deze organisatie. Een kritische houding tegen de gevestigde meningen en beleid is heel gezond. Maar net als in dit artikel ontaardt het in een ‘wie heeft er gelijk’ discussie. Het is allemaal niet helpend.
Paul Bienfait
Neuroloog , Apeldoorn
Het grote probleem zijn nu juist niet de kwetsbaren en ouderen, maar "gezonde, inderdaad ook obese, etc" mensen tussen de 50 - 65 jaar die ziek worden en te veel druk op ic (vaak langdurig verblijf) op SEH en cohort afdelingen geven met soms/vaak... ernstige gevolgen voor de reguliere zorg. (zeer recent: ernstig acuut zieke jonge niet Covid patient van mij, waarvoor dichtst bijzijnde IC plek 100 km hiervandaan gevonden moest worden, terwijl zijn echtgenote ging bevallen, want geen IC plek dichterbij, want met name nog best veel Covid patiënten op de IC's) los van het medische: Daarnaast gevaar op Covid uitbraken bij bv productie bedrijven, met stilleggen productie als gevolg. Nu met name richten op vaccinatie die leeftijds groep 50 - 65, veelal nog zeer actief met frequent contact ouderen en jeugd. Het vaccineren van mensen die heel oud zijn, en al een niet reanimatie, geen icu of ziekenhuis opname verklaring hebben nu prioriteit? Belangrijk is voor elkaar te zorgen, door de gewone maatregelen als afstand, handen hygiëne, etc. Nog niet hutje mutje naar Ikea of disco, maar wel met gezond verstand sporten, ook in teamverband, uit eten, museum of schouwburg, winkels en kapper. Feestjes nog even ontmoedigen met avondklok? Want een dringend verzoek op beperken bezoek blijkt toch niet te werken? Wie neemt nu werkelijk het voortouw in de dialoog, tussen medici onderling, maar ook politiek, media, onze medelanders? Niemand heeft de absolute wijsheid in pacht, hoop dat we er samen met respect voor elkaar er uit en er af kunnen komen
Peter
huisarts
Landelijke nascholing afgelopen woensdag (17/2), webinar “Covid vaccinatie strategie”: Dit is wat de heer van Vliet, manager vaccinatiestrategie RIVM, letterlijk zei: “(…..) en nog iets, dat is het virus zelf. We zien nu ook veranderingen in het viru...s. En dat kan misschien maken dat je helemaal niet pas over een jaar misschien opnieuw gaat vaccineren, maar dat je sommigen mensen al over een half jaar opnieuw gaat vaccineren. En misschien dat je daarna 2 jaar vooruit kan. Niemand kan het zeggen.” Vervolgens gesprekleider Patrick Bindels, professor huisartsgeneeskunde: “Nee, maar het is niet onmogelijk dat we straks nog aan een 2e vaccin golf / vaccinatie golf overgeleverd worden met zijn allen”. Van Vliet: “Sterker nog, dat is heel waarschijnlijk.”
Maar we zijn toch in lockdown om te zorgen dat we zo meteen met zijn allen resistent zijn tegen het virus? Echter 'verrassing': virussen muteren, dit virus zelfs redelijk vlot. Dus in het najaar is er nog steeds corona. En de gegevens vaccinaties werken daar niet voor. Zo blijven we toch in een lockdown? Ik snap de dokters wel die steeds meer vraagtekens plaatsen bij de huidige aanpak.
hubert
orthopedisch chirurg, Wassenaar
De inbreng van Luijsterberg et al. in de hoogstnoodzakelijke maatschappelijke discussie om te evalueren wat de impact van Covid-19 enerzijds en de gevolgen de beschermingsmaatregelen ingesteld door de overheid anderzijds komt eenzijdig over en is een... onnodige herhaling van de mantra's van overheid en opinie(programma')s in de media. Dat hebben we niet nodig. We werden door de berichtgeving gedwongen alleen naar de virologische aspecten en epidemiologische aspecten van Covid-19 te kijken, terwijl onze maatschappij toch wel uit iets meer bestaat dan een virus.
Ik worstel met het gegeven dat kwetsbare mensen die toch al een beperkte levensverwachting hebben vooral de doelgroep zijn waar we bescherming voor zoeken (op zich niet onterecht dat we medemensen voor schade behoren te behoeden), maar dat bijvoorbeeld de gezondheidsschade voor mensen die nu banen verliezen en daarmee onder de armoede grens belanden, veel groter is op termijn. Die groep zal ook veel groter blijken te zijn, als alle steunmaatregelen worden beëindigd, dan de groep van kwetsbaren.
Als we zo reageren op deze Covid-19 pandemie, wanneer kunnen we er weer mee stoppen, gaan we bij elke dreiging weer alles op slot doen, waar ligt de grens?
Het is begrijpelijk dat aan het begin van de pandemie de maatregelen zijn ingesteld, omdat de tekenen erg dreigend waren. Nu weten we meer, zijn de risicogroepen in kaart gebracht, zijn er redelijke (semi)curatieve effectieve maatregelen om de gevolgen van het ziekzijn in te perken. Kijken we naar Zweden, waar alleen de kwetsbaren zijn beschermd en de minder kwetsbaren min of meer gewoon konden doorleven, dan zien we wel heel weinig verschil in de ziekte gevolgen met Nederland. Het werkelijk enige echte probleem was de beperkte medische (IC)capaciteit en dat was na het voorjaar van 2020 al heel duidelijk. Die is er bij elke stevige influenzagolf. Oplossing ligt voor een belangrijk deel dus in de structurele vergroting van die capaciteit.
Heleen de Vaan
sociaal geneeskundige
Excuses, 'microbioloog' moet natuurlijk zijn moleculair bioloog.
Heleen de Vaan
sociaal geneeskundige
Microbioloog Luijsterburg c.s. spreken over een 'eenzijdige benadering'. Echter ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de titel teruggegeven kan worden. Immers, de auteurs gaan geheel niet in op een belangrijk aspect van de huidige coronamaatreg...elen, die door alle focus op ic's, testen, etc, helaas te weinig voor het voetlicht komt, namelijk nevenschade.
Naast het feit dat dit juist wel op genoemde website staat (https://artsencollectief.nl/nevenschade-van-de-covid-19-maatregelen), en er gelukkig ook steeds meer aandacht is voor de gevolgen van uitgestelde behandelingen (van andere ziekten dan covid-19), denk ik dat er helaas genoeg artsen (vertrouwensartsen, kinder- en jeugdartsen, en zij niet alleen) zijn die schrijnende gevallen zien als gevolg van de lockdown. Aan 'wetenschappelijke onderbouwing' wordt gewerkt (ook al ontbreekt het vaak aan middelen voor grootschalig sociaalgeneeskundig onderzoek), zie bijv. https://www.umcutrecht.nl/nieuws/welke-neveneffecten-hebben-coronamaatregelen. En recent verschenen enkele artikelen in Medisch Contact waarin aandacht werd gevraagd voor de situatie van (kwetsbare) jeugdigen (1,2,3).
Graag zou ik zien dat de auteurs - en eigenlijk iedereen - ook oog hebben voor deze aspecten. 'Eenzijdig' is het mijns inziens als hieraan voorbijgegaan wordt. Want feit is dat er mensen zijn die ernstige neveneffecten ondervinden van de maatregelen, zoals de stichting die ook op hun website noemt, en dat deze schade helaas lang doorwerkt in het leven. Hopelijk staan in de dialoog dan ook ieders ogen en oren open om deze kant van het verhaal te horen, èn er iets aan te doen.
1 http://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/-doe-scholen-en-sportclubs-open.htm
2 https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/coronamaatregelen-hebben-veel-impact-op-nederlandse-jeugd.htm
3 https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/nieuwsartikel/coronamaatregelen-leidden-tot-ongezondere-leefstijl-bij-kinderen.htm
Anil van der Zee
n.p., Amsterdam
Wat een super goed stuk!
Als iemand die zelf na een CMV infectie niet meer hersteld is, ben ik erg blij met het feit dat Long-Covid hier wel besproken wordt. Het Artsen Covid Collectief doet dit niet. Vele van hun volgers op sociale media zijn zi...ch er dan ook vaak niet van bewust dat dit überhaupt een optie zou kunnen zijn.
Langdurige klachten na een infectie zijn natuurlijk niets nieuws, maar vanwege de omvang van deze pandemie moet hier absoluut veel meer rekeningen mee gehouden worden. De website van het Collectief ontwijkt dit onderwerp volledig. Het geeft een incompleet beeld van de daadwerkelijke impact van de pandemie. Ik vind dit zorgelijk.
Dank aan deze vier auteurs voor dit fantastische artikel, en dat zij wel alle factoren in hun betoog meenemen!
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/21641846.2020.1778227#.XvlwKjhrlMo.twitter
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmed.2020.606824/full
Lodewijk Cobben
radioloog, Den Haag
Recent is de mijlpaal van 1 miljoen + testuitslagen bereikt (7feb), maar volgens van Dissel zelf zijn er mogelijk al 3 miljoen mensen besmet geweest. Dat maakt voor de onderbouwing van je verhaal nogal wat uit.
Roland Smit
Oogarts, Amsterdam
Eens met coll Meijerink. Dit onderwerp lijkt me uitstekend geschikt voor een zgn. twistgesprek, zoals op zaterdagen in NRC. Tip voor de redactie?
H.J.W.A.Meijerink
Huisarts, Terneuzen
Jammer dat dit artikel (van Luijsterburg c.s.) alleen online verschijnt en in de papieren versie ontbreekt.
Evelien Peeters
Internist, Utrecht
Dank voor deze inhoudelijke reactie. Alleen samen kunnen we groeien en zorgen dat de volksgezondheid in Nederland van hoog niveau blijft voor iedereen.
De huidige schade die wordt gedaan uit naam van volksgezondheid maakt dat iedere arts mede veran...twoordelijk is er voor te zorgen dat het systeem van overheid en zorgsectoren een zuiver ethisch kompas blijven varen en zich blijft committeren aan de artsen eed. Primum non nocere.
Ons collectief bestaat uit werkgroepen en een wetenschappelijke adviesraad. Zij zullen uw opmerkingen nog eens zorgvuldig bekijken. Mocht er vervolgens reden zijn om de website aan te passen dan zullen we dat uiteraard doen.
Wij bekijken de huidige situatie niet alleen vanuit verschillende invalshoeken maar hebben ook geconstateerd dat het laatste jaar vanuit zowel de medische hoek als de media veel aandacht is geweest voor één invalshoek.
Wij vragen nu aandacht voor onze invalshoek. Alleen via transparant en toetsbaar beleid komen we verder. Uitwerking daarvan behoort niet tot alleen het medisch perspectief. Daarom werken wij samen met www.Herstel.nl om e.e.a. steeds verder uit te werken en te realiseren.
J.R. Sikkema
Specialist ouderengeneeskunde, IJmuiden
Zeer goed verwoord, dank! Dramatisch dat deze uitspraken te vinden zijn op hun site...