Laatste nieuws
Saskia Bolte-Knol
7 minuten leestijd
jurisprudentie

Arts moet kunnen motiveren waaróm hij euthanasie zorgvuldig vond

Belangrijke les van het arrest van de Hoge Raad

15 reacties
Getty Images
Getty Images

De uitspraak van de Hoge Raad over de levensbeëindiging van een diepdemente vrouw toont eens te meer aan dat artsen ook moeten laten zien hóé ze ervan overtuigd zijn geraakt dat aan de zorgvuldigheidseisen voor euthanasie is voldaan.

Op 21 april 2020 wees de Hoge Raad het eerste arrest sinds de inwerkingtreding van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl) in april 2002.1 Velen hebben zich inmiddels over deze zaak uitgelaten, en menigeen is bezorgd omdat de verantwoordelijkheid voor de euthanasie meer bij de arts zou zijn komen te liggen. Mijn stelling is dat deze verantwoordelijkheid altijd bij de arts heeft gelegen. Aan de hand van de uitspraak van de Hoge Raad en twee praktijkvoorbeelden wil ik laten zien dat van artsen in alle euthanasiezaken wordt verwacht dat zij niet alleen stilstaan bij de vraag óf aan alle zorgvuldigheidseisen is voldaan, maar dat zij ook inzichtelijk maken hoe zij tot die overtuiging zijn gekomen. Een goede motivering door de arts is hier essentieel.

Arrest

Uit het arrest van 21 april jl. blijkt dat euthanasie bij een patiënt die lijdt aan een vergevorderde vorm van dementie mogelijk is als die patiënt eerder, wilsbekwaam, een daartoe strekkende wilsverklaring heeft opgesteld. Daarbij heeft de arts zich echter ook te houden aan de zorgvuldigheidseisen van artikel 2 lid 1 Wtl. Dat is ingewikkeld wanneer een patiënt als gevolg van zijn ziekte, zoals dementie, niet of moeilijk betekenisvol kan communiceren. Hoe kan een arts, zoals de wet vereist, bijvoorbeeld zonder goede communicatie zijn patiënt voorlichten over de situatie waarin die zich bevindt of samen met zijn patiënt tot de overtuiging komen dat er geen redelijke andere oplossing is voor het lijden?

De Hoge Raad is zich van deze spanning bewust en overweegt dat de zorgvuldigheidseisen ‘zoveel als feitelijk mogelijk’ van toepassing zijn. Wat vindt de Hoge Raad verder van belang?

Ten eerste verlangt deze dat de bijzondere situatie van de patiënt met dementie ‘onder ogen’ wordt gezien. Dit brengt met zich mee dat een arts niet, bijvoorbeeld onder druk van naasten, moet overhaasten. Omdat de situatie waarin de patiënt zich bevindt aanzienlijk kan verschillen van de situatie waarin het euthanasieverzoek werd opgesteld en de patiënt vanwege zijn ziekte niet meer zijn actuele wil kan vormen, moeten de overige zorgvuldigheidseisen voor dit gebrek voldoende compensatie bieden.

Concreet betekent dit, en daarmee kom ik op de tweede eis, dat de inhoud van het schriftelijk verzoek op een zorgvuldige wijze wordt beoordeeld. Het arrest leert ons dat niet elke onduidelijkheid of tegenstrijdigheid in die verklaring euthanasie in de weg hoeft te staan. Bij de interpretatie van de wilsverklaring mogen alle omstandigheden van het geval worden betrokken, als maar duidelijk is wat de bedoeling van de patiënt was.

Is actueel lijden afwezig, dan kan euthanasie niet plaatsvinden

Ten derde moet de arts nagaan of de patiënt nog in staat is zich een ‘voldoende duidelijke wil’ (ook wel een ‘relevante wil’ genoemd) te vormen en te uiten ten aanzien van de voorgenomen levensbeëindiging. Als de patiënt dit nog kan en aangeeft niet meer dood te willen, dan komt het schriftelijke euthanasieverzoek te vervallen. Het vaststellen van de relevante wil is geen eenvoudige taak. Strafrechtsjurist Klaas Rozemond wijst in dit verband op de KNMG-richtlijn uit 2004 over het beoordelen van wilsonbekwaamheid.2 Omdat euthanasie geen normaal medisch handelen is en niet valt onder de WGBO, twijfel ik over de toepassing van dit kader. Dit neemt niet weg dat deze of andere richtlijnen – zoals die van de FMS uit 2014 over dementie (met daarin een paragraaf over wilsbekwaamheid) – een belangrijke functie kunnen vervullen.

Als het gaat om het vaststellen van de relevante wil biedt de Hoge Raad slechts randvoorwaarden. Zo blijkt uit het arrest dat het enkele feit dat een patiënt nog in staat is om woorden te uiten niet automatisch betekent dat de patiënt wilsbekwaam is ter zake van zijn levenseinde. Van het omgekeerde is uiteraard ook geen sprake: een patiënt die géén woorden kan uiten, is niet noodzakelijkerwijs wilsonbekwaam. De arts moet dus kunnen onderbouwen hoe hij tot de overtuiging is gekomen dat de patiënt geen relevante wil meer heeft voordat op diens schriftelijke verklaring kan worden afgegaan. Het spreekt voor zich dat dit lastiger is bij een patiënt met signalen van verdriet die (af en toe) ook zegt dat zijn situatie ‘zo erg nog niet is’ en ‘niet dood wil’ dan bij dezelfde patiënt die in het geheel niet communiceert.

Tot slot de vierde eis: het bestaan van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. In zijn arrest heeft de Hoge Raad erkend dat patiënten kunnen lijden aan de gevolgen van hun voortgeschreden dementie. Dit neemt niet weg dat dit lijden wel (actueel) aanwezig moet zijn en moet passen in de eerder opgestelde wilsverklaring. De arts moet het bestaan van dat lijden dus zelf constateren en bedacht zijn op contra-indicaties die strijdig zijn met het verzoek. Is actueel lijden afwezig, dan kan euthanasie niet plaatsvinden. Ook niet als de patiënt zijn lijden wel vooraf heeft benoemd. Een voorbeeld ter verduidelijking. Als een patiënt, wilsbekwaam, vooraf schriftelijk heeft aangegeven dat ondraaglijk lijden voor hem bestaat uit het niet meer kunnen herkennen van zijn naasten, is euthanasie niet aan de orde wanneer hij – eenmaal in een vergevorderd stadium van dementie – dolgelukkig is als hij ten onrechte zijn zus met zijn echtgenote verwart. Dit is een uitermate trieste situatie voor naasten, maar van lijden bij de patiënt zelf is, in dit voorbeeld, geen sprake.

De huisarts had de RTE enkel een uitdraai van zijn patiëntenjournaal overhandigd

Overtuiging

Met zijn arrest heeft de Hoge Raad de zorgvuldigheidseisen ten aanzien van euthanasie bij mensen die lijden aan (een vergevorderde vorm van) dementie verduidelijkt. Het wettelijk kader, dat ziet op alle euthanasiezaken en niet alleen op dementie, is echter ongewijzigd gebleven. Een belangrijk begrip daarin is de ‘overtuiging’. Het woord ‘overtuiging’ ziet in de zorgvuldigheidseisen van artikel 2 lid 1 Wtl op drie aspecten. De arts moet de overtuiging hebben dat sprake is van (1) een vrijwillig en weloverwogen verzoek, (2) van uitzichtloos en ondraaglijk lijden en (3) dat er geen redelijke andere oplossing is. Met het woord ‘overtuiging’ wordt niet bedoeld dat de eigen, particuliere, opvatting van de arts hierin volstaat. Van artsen wordt verwacht dat zij hun overtuiging voor derden inzichtelijk kunnen maken en in zekere zin – zoals juristen dat noemen – kunnen objectiveren. Uit de in (2017 uitgevoerde) derde evaluatie van de Wtl, waarin werd geconstateerd dat regelmatig sprake was van ‘matige en/of incomplete verslaglegging door de meldend artsen’, blijkt dat dit een kwetsbaar punt is.3

Het belang van navolgbaar motiveren blijkt uit het feit dat als de arts hierin niet slaagt, de RTE het oordeel als ‘onzorgvuldig’ doorstuurt aan het OM, die soms genoodzaakt is een strafrechtelijk onderzoek te starten. Meestal, zo blijkt uit de door het OM beoordeelde zaken, vindt het OM dat de arts, bij nader inzien, geen strafbaar feit heeft begaan. Dat neemt niet weg dat artsen het strafrechtelijk onderzoek vaak als belastend ervaren en het daarom liever voorkomen.

In dat verband is belangrijk dat een arts voor anderen (de RTE en het OM) inzichtelijk maakt waarom zijn overtuiging méér is dan een persoonlijke opvatting en hoe zijn professionele opvatting aansluit bij de heersende medische inzichten. Twee voorbeelden waarbij de RTE onder meer oordeelde dat de arts niet voldeed aan het vereiste van uitzichtloos en ondraaglijk lijden, kunnen dit verduidelijken.4 In het eerste geval vond de RTE dat de huisarts de diagnose COPD niet enkel op basis van longfunctietesten had kunnen stellen en een longarts aanvullend onderzoek had moeten doen. De huisarts, die al jaren overtuigd was van deze diagnose, had de RTE enkel een uitdraai van zijn patiëntenjournaal overhandigd. Pas tijdens het strafrechtelijk onderzoek toonde de arts aan dat de diagnose eerder door een longarts was gesteld. Het OM seponeerde daarop de zaak.

In de andere zaak speelde iets soortgelijks. Hier weigerde een eigenzinnige bejaarde patiënte met pijn en benauwdheid zowel onderzoek als behandeling en eenvoudige hulpmiddelen. Zij leed aan immobiliteit en toegenomen afhankelijkheid. De huisarts vond dat sprake was van ‘voltooidlevenproblematiek’ en weigerde euthanasie. Een specialist ouderengeneeskunde constateerde onder meer artrose en hartfalen en willigde het euthanasieverzoek in. De RTE vond dat deze arts eerst nog een aantal (voor de patiënt) niet belastende behandelingen had moeten voorstellen. Strafrechtelijk onderzoek was noodzakelijk om de overtuiging van de arts – dat het lijden uitzichtloos was en er geen alternatieven bestonden – ook voor anderen (in dit geval het OM) inzichtelijk te maken. Ook hier gaven de resultaten van het strafrechtelijk onderzoek aanleiding de zaak te seponeren. Vermoedelijk had een betere motivering strafrechtelijk onderzoek in deze twee zaken kunnen voorkomen.

Vervolging van artsen voor euthanasie komt zelden voor. Dit neemt niet weg dat een arts hierin wel een grote verantwoordelijkheid heeft. Een verantwoordelijkheid die juridisch tot uiting komt bij de motivering van de overtuiging. Artsen moeten, ook voor niet-medici, goed beargumenteren hoe zij in redelijkheid tot de overtuiging konden komen dat aan de zorgvuldigheidseisen was voldaan. Dat is misschien wel de belangrijkste les die uit het arrest van de Hoge Raad getrokken kan worden.

Mr. Bolte-Knol is naast promovenda, werkzaam bij het parket-generaal van het OM. Zij schreef dit artikel op persoonlijke titel.


Auteurs

mr. Saskia Bolte-Knol, promovenda aan de Rijksuniversiteit Groningen (proefschrift over de strafbaarstelling van euthanasie)

Contact

saskiaknol@outlook.com

cc: redactie@medischcontact.nl

Voetnoten

[1] Dit arrest is te vinden via ECLI:NL:HR:2020:712

[2] Volkskrant, 22 april 2020.

[3] Derde evaluatie Wtl, mei 2017, p. 208. Zie ook B. van Baarsen in MC 39, 26 september 2019, ‘Oordelen toetsingscommissies euthanasie soms onvolledig. Kanttekeningen werkwijze regionale toetsingscommissies euthanasie’.

[4] Zaaknummer 2017-31 en 2017-79, te vinden op zowel de site van het OM als van de RTE.


Lees ook


Download dit artikel (PDF)

euthanasie
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    Ik heb weer een goed voorstel: Al zeg ik het zelf.

    In de geneeskunde hanteren we met enige regelmaat de retrospectoscoop, en zetten we hier en daar een boompje op over hoe dingen anders hadden gekund en misschien wel anders hadden gemoeten. Maar ...een ieder met enige klinische wijsheid en de nodige ervaring zegt er dan meteen bij: "Door de retrospectoscoop gezien dan, hè".

    Ofwel: "Achteraf is het mooi wonen."

    Het voorstel luidt als volgt:

    We laten de juristen voortaan toetsen of er wel lege artis tot euthanasie is besloten en of deze wel lege artis is toegepast. Volgens mevrouw Botte-Knol heeft de wetgever bepaald dat juristen "een toetsende rol" moeten hebben. Dat lijkt me een uitstekend idee!

    Maar niet achteraf. Het toetsen gebeurd voortaan vooraf!

    De arts stelt voor aan een daartoe bevoegde jurist dat hij er samen met de patiënt op uit gekomen is dat euthanasie de enige uitweg is uit dit aardse tranendal. De patiënt wil het, de arts heeft er over nagedacht en wil de euthanasie wel uitvoeren.

    Vervolgens voegt de jurist zich bij arts en patiënt, en toetst vóóraf of aan alle juridische zorgvuldigheidseisen, voetangels en klemmen is voldaan. Wie is daar nu beter voor toegerust dan de jurist, zo ook volgens mevrouw Botte-Knol?

    Vervolgens besluit de jurist dat de euthanasie doorgang kan vinden en vult hiertoe de nodige papierwinkel in. En de jurist, na een zorgvuldige afweging van alle voors en tegens, na het spreken met patiënt en arts, en na het zorgvuldig documenteren van alles wat gedocumenteerd moet worden, neemt het besuitl. En neemt hiervoor de volle verantwoordelijkheid. Adel verplicht, nietwaar?

    En als dan haar collega juristen op de veilige wal vinden dat de euthanasie-procedure niet goed verlopen is, kan de verantwoordelijke jurist fijn jarenlang soebatten met haar vakbroeders over wie gelijk heeft. En kan de dokter gewoon door met zijn werk.

    Prima oplossing toch? Eens kijken hoeveel juristen hiervoor te porren zijn..

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    Ik heb weer een goed voorstel: Al zeg ik het zelf.

    In de geneeskunde hanteren we met enige regelmaat de retrospectoscoop, en zetten we hier en daar een boompje op over hoe dingen anders hadden gekund en misschien wel anders hadden gemoeten. Maar ...een ieder met enige klinische wijsheid en de nodige ervaring zegt er dan meteen bij: "Door de retrospectoscoop gezien dan, hè".

    Ofwel: "Achteraf is het mooi wonen."

    Het voorstel luidt als volgt:

    We laten de juristen niet meer achteraf toetsen of er wel lege artis tot euthanasie is besloten en of deze wel lege artis is toegepast. Volgens mevrouw Botte-Knol heeft de wetgever bepaald dat juristen "een toetsende rol" moeten hebben. Dat lijkt me een uitstekend idee!

    Maar niet achteraf. Het toetsen gebeurd vooraf!

    De arts stelt voor aan een daartoe bevoegde jurist dat hij er samen met de patiënt op uit gekomen is dat euthanasie de enige uitweg is uit dit aardse tranendal. De patiënt wil het, de arts heeft er over nagedacht en wil de euthanasie wel uitvoeren.

    Vervolgens voegt de jurist zich bij arts en patiënt, en toetst vóóraf of aan alle juridische zorgvuldigheidseisen, voetangels en klemmen is voldaan. Wie is daar nu beter voor toegerust dan de jurist, zo ook volgens mevrouw Botte-Knol?

    Vervolgens besluit de jurist dat de euthanasie doorgang kan vinden en vult hiertoe de nodige papierwinkel in. En de jurist, na een zorgvuldige afweging van alle voors en tegens, na het spreken met patiënt en arts, en na het zorgvuldig documenteren van alles wat gedocumenteerd moet worden. En neemt hiervoor de volle verantwoordelijkheid. Adel verplicht, nietwaar?

    En als dan haar collega juristen op de veilige wal vinden dat de euthanasie-procedure niet goed verlopen is, kan de verantwoordelijke jurist fijn jarenlang soebatten met haar vakbroeders over wie gelijk heeft. En kan de dokter gewoon door met zijn werk.

    Prima oplossing toch? Eens kijken hoeveel juristen hiervoor te porren zijn..

  • Saskia Bolte-Knol

    ,

    De vraag ziet op het pleonastisch karakter van de zorgvuldigheidseis nr. 3 in relatie tot de eis onder nr. 2. De tweede eis (artikel 2 lid 1 onder b Wtl) ziet op het bestaan van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. De derde eis (artikel 2 lid 1 onder ...c Wtl) ziet op de voorlichting van de patiënt door de arts. Het klopt dat de derde eis onlosmakelijk verbonden is met de uitzichtloosheid en ondraaglijkheid van het lijden. Deze twee eisen hangen op hun beurt overigens ook nauw samen met de eerste eis die ziet op het vrijwillig en weloverwogen verzoek. Van een pleonasme is echter geen sprake omdat het in de eis onder c gaat om voorlichting van de patiënt over het lijden. Bij de eis onder b gaat over het bestaan van (uitzichtloos en ondraaglijk) lijden.
    De reacties impliceren verder dat juristen zich ten onrechte bemoeien met het werk van artsen. Dit standpunt miskent echter dat de wetgever juristen (binnen de RTE, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak) nu juist nadrukkelijk een toetsende rol heeft gegeven in de wet.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @Jonker:
    1. De patiënt heeft mij dit duidelijk en bij herhaling gevraagd. Hij vroeg dit niet in een opwelling. Dat blijkt uit...
    2. Er was sprake van een ondragelijk lijden. Leg uit!
    3. Dit lijden was uitzichtloos, er was geen andere oplossing. Da...t blijkt uit...
    4. Ik heb de beslissing na kalm beraad en rustig overleg met (x,y, z) genomen.

    Volgens mij is het misverstand geheel het uwe:

    Punt 1: "Patient heeft dit duidelijk en bij herhaling gevraagd." Dat lag in dit geval een beetje moeilijk. Patiënt was diep dement, kon haar wil niet kenbaar maken, en moest gesedeerd worden om de "euthanasie" uit te kunnen voeren.

    Punt 2: "Er was sprake van ondraaglijk lijden." Zie punt 1: Hoe bepaal je dat bij iemand bij wie alleen het licht nog aan is, en de winkel in ieder geval voor het grootste deel?

    Punt 3: "Dit lijden was uitzichtsloos, en er was geen andere oplossing." Geen andere oplossing? Werkelijk niet? Wat te denken van de natuur zijn werk laten doen? Geen infecties meer behandelen? Ik mag hopen dat deze dame niet meer gevaccineerd werd tegen influenza, maar ik steek er mijn hand niet voor in het vuur. En wat als patiënte gewoon stopt met eten en drinken? Alternatieven te over, zou ik zeggen.

    Punt 4:"Ik heb dit besluit na kalm beraad genomen in overleg met." Ja, met wie eigenlijk? Wie heeft het mandaat om te beslissen om iemand die duidelijk wilsonbekwaam is, dood te maken? De huisarts? De familie, die er wellicht wel klaar mee is om iedere zondag bij hun diep demente moeder langs te komen?

    Zo eenvoudig als u het opschrijft is het dus blijkbaar niet. En lees even de praktische bezwaren die Bert Keizer opschrijft, iemand die wel de "sport beoefend".

    Als ik u was, zou ik zeggen: "Gelukkig heb ik van verzekeren meer verstand." Of euthanaseert u heel regelmatig cliënten die niet meer aan het werk kunnen?

  • Joke Jonker

    verzekeringsarts, Maastricht

    Enkele respondenten vinden dat deze discussie over euthanasie niet door juristen kan worden gevoerd, alleen door artsen. Dat is mijns inziens een misverstand. Iemand met voorbedachten rade ("na kalm en rustig overleg") van het leven beroven is volgen...s het wetboek van strafrecht moord; een zeer ernstig misdrijf. Artsen mogen dat onder voorwaarden doen, maar zullen dat dus wel moeten kunnen verantwoorden. Ja, ze zullen hun daad en hoe ze er toe zijn gekomen moeten kunnen "objectiveren". Ze zullen het moeten kunnen uitleggen. Dus:
    - de patiënt heeft mij dit duidelijk en bij herhaling gevraagd. Hij vroeg dit niet in een opwelling. Dat blijkt uit...
    - er was sprake van een ondragelijk lijden. Leg uit!
    - dit lijden was uitzichtloos, er was geen andere oplossing. Dat blijkt uit...
    - ik heb de beslissing na kalm beraad en rustig overleg met (x,y, z) genomen.
    Dit moet je kunnen uitleggen in heldere taal, juist aan niet-artsen, juist aan juristen, want die hebben de taak om de wet te toetsen en tot een oordeel te komen of hier sprake was van een gerechtvaardigde daad.
    Zo moeilijk is dat toch niet? Ik bedoel natuurlijk dat het niet zo moeilijk hoeft te zijn om zo'n argumentatie op papier te zetten. Dat lijkt me een stuk makkelijker dat het uitvoeren van de euthanasie zelf.
    Overigens vind ik bovenstaand artikel van mevr. Bolte-Knol duidelijk en goed leesbaar.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/gespartel-voorkomen.htm

    https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/column/premedicatie.htm

    https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/column/schriftelijk.htm

    https:/.../www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/discussie-over-euthanasiebesluit-demente-vrouw.htm

    Artsen moeten deze discussie voeren. Niet juristen.

    Je kunt niets zinnigs zeggen over euthanasie als je dit zelf nooit hebt uitgevoerd. Hoe geleerd je ook bent, en hoe goed je haren juridisch ook uit elkaar kunt peuteren.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @Van Rijn: Dat deze euthanasie nooit uitgevoerd had mogen worden, daar ben ik het mee eens.

    Maar hebben we daarvoor de juristen nodig? Ik heb nog steeds de romantische illusie dat de wet toegepast moet worden door de mensen op de werkvloer.

    E...n heeft Bert Keizer over deze casus niet al hele zinnige dingen gezegd? Zou dat niet voldoende moeten zijn?

  • Peter van Rijn

    huisarts n.p., Rheden

    Artsen hebben er doorgaans moeite mee wanneer leken zich begeven op het terrein van leven en dood. Vroeger bepaalden zij deze overgang doorgaans zelf, maar met de komst van de WtL kwam hier een einde aan .Op school miskende ik de waarde van alpha`s ....Die konden tenslotte alleen maar theologie of rechten gaan studeren. Maar toen ik tijdens mijn medische loopbaan de cursus `Ethiek in de Zorg ` ben gaan volgen vielen mij de schellen van de ogen. Er bleken dus ook mensen te zijn die écht konden denken! Sindsdien koester ik een diepe bewondering voor juristen die tot het einde toe concreet kunnen blijven .Een mooi voorbeeld hiervan vinden we in dit artikel onder noot 2] , een verwijzing naar ` De Volkskrant ` van 22 april waarin strafrechtdocent Klaas Rozemond 3 redenen geeft waarom deze arts deze euthanasie niet had mogen uitvoeren : 1/ Uit een richtlijn van de KNMG uit 2004 blijkt dat een arts niet in het geheim medische handelingen mag uitvoeren . 2/ De VN stelt in 2006 dat mensen met een handicap zoveel mogelijk in staat moeten worden gesteld om zelf beslissingen te nemen . 3/De Wet Zorg en Dwang uit 2013 bepaalt dat een behandelend arts niet zelf de wilsbekwaamheid van psychogeriatrische patiënten mag beoordelen .Op deze punten is de Hoge Raad in gebreke gebleven. Juridisch haarkloverij?Gelukkig maar..

  • Geert Slock

    huisarts, sluis

    sorry, becritiseert met een T natuurlijk, wat murw na weekenddienst.

  • Geert Slock

    huisarts, sluis

    Sterkte voor collega Arends, zij heeft door 2 aanslepende processen terwijl ze eindelijk rustig van haar pensioen zou moeten genieten wel een hoge persoonlijke prijs betaald.
    Ik vind het bijzonder ergerlijk dat de zoveelste deskundige die nog nooit ...een patiënt van dichtbij zag het handelen van een zorgvuldig collega becritiseerd.
    Onze beroepsverenigingen KNMG en LHV zouden dergelijke juridische haarkloverij die ons juridisch vogelvrij verklaart moeten tegengaan door harde acties.
    Misschien moeten juristen zoals bovenstaande schrijfster voortaan gaan praten met de familie en patiënt bij euthanasiewens en dan op papier zetten of aan de zorgvuldigheidseisen is voldaan, natuurlijk zoals ook bij medici vereist binnen de 24u en tegen NZA tarieven. Als de juristen groen licht geven kunnen wij het verder weer overnemen.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    Ik weet een veel beter idee:

    We zetten in het vervolg gewoon een jurist naast een diep-demente patiënt die ooit een wilsbeschikking heeft opgesteld dat ze euthanasie wil als ze zo dement wordt.

    Dan mag de jurist, zo ook deze juridische wijsneu...s met haar vrijwel onleesbare artikel, naast patiënt gaan zitten en met deze patiënt praten. Dan mag deze jurist, met al deze juridische wijsheid, bepalen of iemand wel of niet in staat is om haar wensen duidelijk te maken, en uitmaken of er überhaupt nog sprake is van een wil. En dan mag de jurist uitmaken in hoeverre er nog iets staat in de winkel, af dat het licht wel uit kan.

    Dan mag de jurist uitmaken of hij of zij wel of niet wilsbekwaam is. Dan mag die jurist ook de ernst van de zaak "onder ogen zien", mag dit heel "zorgvuldig afwegen" en bepalen of er al of niet sprake is van "ondraaglijk lijden". En als de jurist dat allemaal gedaan heeft, hoor ik de uitkomst graag. En als ik het er niet mee eens ben overhandig ik de jurist de spuit, en mag die zelf het vonnis voltrekken. Veel beter, toch?

    Wim Kan zei het al eens naar aanleiding van voorbehoedsmiddelen, als ik het goed heb:

    "Wie de sport niet beoefent, moet zich ook niet met de spelregels bemoeien."

  • Co - J.H. Gadellaa

    Huisarts, Nagele

    Allereerst mijn waardering voor collega Arends. Capeau! Wat een titanunstrijd! Ze is mijn David! Als je de kunst niet begrijpt begrijp je de kunde helemaal niet en maak je alleen maar brokken.

    Dat er een Hoge Raad aan te pas moet komen om iedereen... terecht te wijzen is te triest voor woorden. Er is nog niets geleerd bij de heren en dames van de rechtbanken, en aanklagers.
    Ook hier is er weer een opeenstapeling van bias en heuristiek, met een ongelooflijke kokervisie.
    Het is dat ze zo strijdvaardig en vasthoudend is, tijd had en goede steun in haar omgeving, anders was haar lot vergelijkbaar met collega Tromp.

    Nu is ze nog niet vrij van blaam.
    Ik verzoek en iederen die dit blad met de geuzenaam Medisch Contact maakt, erin schrijft en leest mevrouw Arends te steunen en te vragen nu een tuchtklacht neer te leggen bij iederen die deze strijd met haar heeft aangebonden.
    Mijn steun heeft ze. Wie heeft het lef om en volgt?

  • E.B. van Veen

    arts, Kampen

    Ik heb met interesse het verhaal gelezen, van de specialist ouderengeneeskunde die vervolgd is geweest door het Openbaar Ministerie. Ik sluit mij bij de conclusie van collega Keppel Hesselink aan. Als juristen zich zo opstellen zoals blijkbaar is geb...eurd, is elke arts die euthanasie heeft verleend vogelvrij. Juristen begrijpen de Geneeskunst immers niet.

    Ik heb diep respect voor de collega die nu in Medisch Contact staat en dank haar voor haar moed om haar verhaal te vertellen.

    Ik voor mij heb in 2019 wel de conclusie getrokken dat ik geen euthanasie meer ga verlenen. Omdat ik van mijzelf weet dat ik mijn vak niet meer kan uitoefenen, als ik juridisch zou worden vervolgd.

  • jan keppel hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Ik citeer uit het stuk hierboven: "Van artsen wordt verwacht dat zij hun overtuiging voor derden inzichtelijk kunnen maken en in zekere zin – zoals juristen dat noemen – kunnen objectiveren."

    Hier opent zich de gehele afgrond waarin artsen de laa...tste decennia langzaam in afgegleden zijn, omdat juristen en ethici het medische vak overgenomen hebben.

    Juristen en ethici weten echter niets van het bestaan van 'de klinische blik.' Die 'klinische blik' is de essentie van de geneeskunst. Misschien is de richtlijn dan wel de essentie van de geneeskunde.

    Als artsen zijn we het er echter over eens dat geneeskunde zonder geneeskunst een tekortkoming en verarming zou zijn. Het 'objectiveren' kan je binnen de geneeskunde en binnen de richtlijnen-benadering. Binnen de geneeskunst, en de kunst van een patient begeleiden in zijn biografie en helpen in de laatste levensfase geldt veel meer dat de waarde van de klinische blik richting gevend zou moeten zijn. En die is niet te 'objectiveren'. Juristen begrijpen daar uiteraard niets van. Helaas staan juristen nu aan het roer van de geneeskunde. Het schip van de geneeskunst kan alleen weer zonder lekken doorvaren als artsen het heft in eigen hand nemen, en gaan staan voor onze geneeskunst. Objectiveren binnen de wetenschappelijke geneeskunde, compassie binnen de geneeskunst.

  • Bart

    Huisarts, Bruijn

    Bij de zorgvuldigheidseisen valt mij steeds op, dat no. 3 pleonastisch is, omdat deze direct volgt uit en inbegrepen is in no. 2. Waarom is dat?

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.