App geeft letselpatiënten zelf de regie

In combinatie met goede uitleg en verbeterde informatievoorziening vindt poliklinische controle alleen op indicatie plaats.

Onderzoek heeft aangetoond dat dit ­concept het zorgverbruik drastisch doet afnemen, terwijl patiënttevredenheid en uitkomsten gelijk blijven.^2-5 Gezien de druk die de coronacrisis gaf op de SEH’s van de Amsterdamse ziekenhuizen en de noodzaak om het aantal patiënten­contacten zo veel mogelijk te beperken, werd de al bestaande interesse in Direct Ontslag verder versterkt. Zo ook in het BovenIJ ziekenhuis in Amsterdam.

Gunstige behandeluitkomst

Binnen DO zijn elf verschillende letsels aangemerkt als simpel en stabiel.¹ Jaarlijks bezoeken in Nederland zo’n 80 duizend patiënten met een van deze letsels een SEH, zo blijkt uit cijfers van het kenniscentrum VeiligheidNL. Voorheen werd het beleid voor deze patiënten elke keer opnieuw door de arts op de SEH vast­gesteld en zo nodig overlegd met een supervisor, wat leidde tot verschillen in behandeling en een langer SEH-verblijf. De behandeling van deze letsels is dan ook opmerkelijk vaak verschillend tussen ziekenhuizen en zelfs tussen behandelaars binnen een ziekenhuis.

DO is onderdeel van de Virtual Fracture Clinic (VFC). De VFC kent zijn oorsprong in Glasgow en heeft het doel de behandeling van patiënten met botbreuken te optimaliseren.⁴ Speerpunten daarbij zijn het verkorten van de wachttijden op de SEH, uniformeren van beleid, verbeteren van de informatievoorziening en het ­efficiënter maken van de nazorg. Uit ­studies blijkt dat patiënten met deze ­letsels een gunstige behandeluitkomst hebben met vroegtijdige mobilisatie ­zonder standaard poliklinische en radiologische controle.^{2 3 6 7} Op de SEH krijgen patiënten uitgebreide uitleg over het letsel en het te verwachten herstel. Daarnaast krijgen ze een folder mee en het advies om een smartphoneapplicatie te downloaden. Er wordt geen standaardcontroleafspraak gemaakt, maar voor vragen of een afwijkend beloop is de Breuklijn beschikbaar, een speciaal telefoonnummer.

Inmiddels hebben zestig ziekenhuizen in het Verenigd Koninkrijk dit gedachtegoed omarmd en de zorg gereorganiseerd.⁸ Hoewel de resultaten veelbelovend zijn, bleef Nederland tot voor kort achter.

Informatievoorziening

Essentieel voor succesvolle en veilige implementatie van DO is een uniforme en duidelijke informatievoorziening naar de patiënt. Waar dat vroeger vooral afhing van de verstrekte informatie door arts of verpleegkundige op de SEH werd voor DO een app ontwikkeld als aan­vulling op de patiëntinformatie (Virtual Fracture Care-app). Voorheen kon de gegeven uitleg verschillen en folders kwijtraken, maar nu is alle informatie altijd en overal beschikbaar op de ­smart­phone van de patiënt. De app is laagdrempelig en toegankelijk; er hoeft bijvoorbeeld niet eerst een ziekenhuis­account aangemaakt te worden. Naast ­uitleg over de verschillende braces en ­verbanden bevat de app ook filmpjes met oefeninstructies. Tevens kunnen patiënten via de app contact opnemen, bijvoorbeeld als advies nodig is over de behandeling bij een breuk in het ­buitenland.

Meerdere ziekenhuizen kunnen gebruikmaken van de app. De patiënt kiest tijdens het instellen van de app in welk ziekenhuis hij patiënt is. Per ziekenhuis kan rekening gehouden worden met (lokale) verschillen, bijvoorbeeld contactgegevens, tijden van inloopspreekuren en de huisstijl van het ziekenhuis.

Door de corona­crisis moesten we acuut alle fysieke controles tot een minimum beperken

Tumultueuze tijd

In het BovenIJ ziekenhuis werd met belangstelling gekeken naar de eerste resultaten van DO. Door de coronacrisis werden we acuut geconfronteerd met de situatie om alle fysieke controles tot een minimum te beperken en onze verantwoordelijkheid te nemen om de ­doorstroming op de SEH te verbeteren. Daarom was het voor het BovenIJ ziekenhuis het ideale moment om DO versneld te implementeren. De bestaande onderlinge samenwerking en goede verstand­houding tussen OLVG en het BovenIJ maakte dat DO binnen twee maanden geïmplementeerd kon worden.

Voor deze succesvolle implementatie waren vijf factoren van essentieel belang: consensus over de gewijzigde behandelprotocollen tussen de afdelingen Traumachirurgie, Orthopedie, SEH en de gips­verbandmeesters; scholing en toewijding van alle betrokken artsen en verpleeg­kundigen; registreren en aanschaffen van de juiste braces/orthesen; formuleren van smartteksten in het elektronisch patiëntendossier en tot slot het beschikbaar maken van de juiste patiëntinformatie, in een ­folder en de app.

Verder was ondersteuning en vertrouwen vanuit het managementteam voor deze zorgvernieuwing essentieel, juist in deze tumultueuze coronatijd. Uiteraard hadden die vooraf wel vragen over de financiële impact en de noodzaak voor het gebruik van de app. Deze en andere uitdagingen beschrijven we hieronder.

Financiële impact

Het blijft paradoxaal voor zowel ziekenhuis als zorgverzekeraar dat doelmatige zorg doorgaans gepaard gaat met een ­initiële investering, die bovendien gevolgd wordt door een afname van geleverde zorg en daarmee inkomsten voor het ­ziekenhuis. Dit terwijl de personele kosten niet meteen dalen. Voor het managementteam was dit een belangrijk aandachtspunt, zeker omdat de ziekenhuisfinanciering voor 2020 ten gevolge van corona nog onduidelijk was. Een eerste analyse van de financiële impact leerde dat er een lichte daling is van de prijs van een dbc-zorg­product, maar dat die meevalt in relatie tot de logistieke besparingen door minder poliklinische controles en röntgendiagnostiek. Netto levert dit een besparing op, waardoor zorgverleners ­efficiënter kunnen worden ingezet en waardoor meer ruimte ontstaat voor patiënten die dat echt nodig hebben. Tegelijkertijd zal een versnelde doorstroom op de SEH tot minder SEH-stops leiden en ontstaat er ruimte op de poli­kliniek voor nieuwe patiënten. Ruimte die benut kan worden om de opgelopen wachttijden tijdens de coronacrisis in te lopen. Na analyse bleek het financiële ­risico gering en werd de implementatie van DO goedgekeurd. Afspraken met zorgverzekeraars werden voor het BovenIJ niet gemaakt, maar het project past in de gemeenschappelijke ambitie van het landelijke programma Zinnige Zorg.

Aanvulling op patiëntenportaal

Tegenwoordig kunnen patiënten in bijna alle ziekenhuizen via een patiëntenportaal gegevens inzien en afspraken maken. Ziekenhuizen bieden daarom bij voorkeur alle patiëntinformatie aan via één platform. Er lijkt een taboe te rusten op het gebruik van verschillende apps. Maar waar het patiëntenportaal bij uitstek het ‘life-long’ communicatiekanaal is tussen ziekenhuis en patiënt, kunnen doel­gerichte apps daar voor specifieke aandoeningen een uitstekende aanvulling op zijn. Vanuit het patiëntenportaal kan een patiënt met bijvoorbeeld een botbreuk, zwangerschap of diabetes tijdelijk naar een doelgerichte app worden verwezen. Het is zonde als elk afzonderlijk ziekenhuis in Nederland ervoor moet zorgen dat de informatie binnen hun patiëntenportaal up-to-date is. De informatie in de app wordt door specialisten samengesteld en continu geactualiseerd op basis van de meest recente literatuur. Bij voorkeur wordt het samenstellen centraal aangestuurd, bijvoorbeeld vanuit de beroepsvereniging. Zo kan de kwaliteit van ­informatie worden gewaarborgd en updates in één keer voor meerdere ziekenhuizen plaatsvinden. Dit zal bovendien leiden tot minder (nationale) variatie in de behandeling.

De informatie in de app wordt door specialisten samengesteld en continu geactualiseerd

Tot slot hebben we gemerkt dat het heel belangrijk is om alle stakeholders van het begin af aan te betrekken. Gipsmeesters zien plotseling een deel van hun praktijk veranderen en krijgen de verantwoordelijkheid over de Breuklijn. De afdeling marketing en communicatie wordt geconfronteerd met aangepaste ­folders, die uiteraard wel synchroon ­moeten blijven met informatie op het internet en de huisstijl van het ziekenhuis. Dit vergt veel overleg en soms wat overtuigingskracht. Wat daarbij zeker geholpen heeft, is het aanstellen van een projectleider die alle contacten ­onderhoudt. Verder organiseerden we een kick-offmeeting met alle betrokkenen en vervolgens onlinemeetings over de voortgang van het project.

Op 8 juni 2020 werd DO volledig geïmplementeerd. De eerste reacties van zowel patiënten als zorgverleners zijn erg ­positief en de doelmatigheidswinst is voorlopig vergelijkbaar met de eerder in het OLVG behaalde resultaten.

Veranderingsbereidheid

In een tijdperk waarin efficiënte zorg, ­kostenreductie, het gebruik van e-health en het delen van kennis tussen zieken­huizen voorop staan, is DO een initiatief waarin alles samenkomt. Met een relatief kleine inspanning is in korte tijd een ­verandering door te voeren die direct drastische effecten heeft. Essentieel hierbij is samenwerking met alle betrokkenen. Inmiddels gaan ook andere topklinische ziekenhuizen binnen het Santeon-samenwerkingsverband – waar het OLVG toe behoort – starten met de implementatie van DO. Samen met deze en andere ziekenhuizen willen we de inhoud van de app de komende jaren verder verbeteren en uitbreiden. Wij geloven dat de app ­centraal kan staan in deze unieke samenwerking tussen ziekenhuizen, als aan­vulling op, en zeker niet als vervanging van reeds bestaande patiëntenportalen. Deze centrale bron van informatie maakt namelijk dat een uniforme informatievoorziening en dus werkwijze voor patiënten met breuken in Nederland ­binnen handbereik komt. Indien nodig kan deze informatie met weinig moeite voor alle betrokken ziekenhuizen worden geactualiseerd. Tevens biedt de bovenstaande samenwerking de mogelijkheid om grootschaliger ­onderzoek te doen.

Dit project vraagt geen fundamentele ­herstructurering van de zorg, wel is samenwerking en bereidheid tot verandering nodig. Mede door de coronacrisis was die bereidheid er. Implementatie van DO in het BovenIJ laat zien dat concurrentie tussen ziekenhuizen in dezelfde regio achterhaald is en dat samenwerking de sleutel is naar verdere innovatie en optimalisatie van de zorg. In een tijd waarin dit belangrijker is dan ooit, hebben we daar gezamenlijk een grote stap in gezet. 

auteurs

Bas Uijterwijk, semiarts chirurgie, voorheen werkzaam bij BovenIJ en OLVG ­Amsterdam, nu anios in het Spaarne Gasthuis
Thijs Geerdink, promovendus, OLVG Amsterdam
Carel Goslings, traumachirurg OLVG en BovenIJ, Chirurgen Maatschap Amsterdam
Bas Twigt, traumachirurg BovenIJ en OLVG, Chirurgen Maatschap Amsterdam

contact

b.twigt@bovenij.nl
cc: redactie@medischcontact.nl

voetnoten

1. Geerdink TH, Haverlag R, van Veen RN, Bouwmeester OVA, Goslings JC. Direct ontslag vanaf de SEH voor patiënten met simpele en stabiele letsels. Ned Tijdschr Geneeskd. 2020;164:1-9.

2. Mackenzie SP, Carter TH, Wilby JBJ, et al. Discharged but not dissatisfied: Outcomes and satisfaction of patients discharged from the Edinburgh Trauma Triage Clinic. Bone Jt J. 2018;100B(7):959-965. doi:10.1302/0301-620X.100B7.BJJ-2017-1388.R2

3. White TO, MacKenzie SP, Carter TH, et al. The evolution of fracture clinic design. Bone Jt J. 2017;99B(4):503-507. doi:10.1302/0301-620X.99B4.BJJ-2016-0870.R1

4. Vardy J, Jenkins PJ, Clark K, et al. Effect of a redesigned fracture management pathway and “virtual” fracture clinic on ED performance. BMJ Open. 2014;4(6):1-5. doi:10.1136/bmjopen-2014-005282

5. Gamble D, Jenkins PJ, Edge MJ, et al. Satisfaction and functional outcome with “self-care” for the management of fifth metacarpal fractures. Hand. 2015;10(4):607-612. doi:10.1007/s11552-015-9749-8

6. Bellringer SF, Brogan K, Cassidy L, Gibbs J. Standardised virtual fracture clinic management of radiographically stable Weber B ankle fractures is safe, cost effective and reproducible. Injury. 2017;48(7):1670-1673. doi:10.1016/j.injury.2017.04.053

7. Brooksbank K, Jenkins PJ, Anthony IC, Gilmour A, Nugent MP, Rymaszewski LA. Functional outcome and satisfaction with a “self-care” protocol for the management of mallet finger injuries: a case-series. J Trauma Manag Outcomes. 2014;8(1):1-5. doi:10.1186/s13032-014-0021-y

8. Fracture Clinics for the Future | Fracture Pathway Redesign at Glasgow Royal Infirmary. http://www.fractureclinicredesign.org/. Accessed June 22, 2020.