Anesthesie bij kinderen veilig

Aan chirurgie of anesthesie gerelateerde complicaties dragen zelden bij aan het perioperatief overlijden van kinderen in het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht. Pediatrische anesthesie en chirurgie zijn dus relatief veilige procedures. Dit concludeerden De Bruin e.a. van o.a. het UMC Utrecht. De resultaten van dit onderzoek zijn terug te vinden in The British Journal of Anaesthesia.

De onderzoekers keken retrospectief naar ruim 45.000 gevallen van anesthesie, die plaatsvonden in een periode van 7 jaar in het Utrechtse kinderziekenhuis. In totaal overleden er 188 kinderen, wat neerkomt op een mortaliteit van 41,6 per 10.000 (0,4%). Jurgen de Graaff, kinderanesthesioloog in het Wilhelmina Kinderziekenhuis en leider van het onderzoek, had wel verwacht dat de resultaten deze kant op zouden gaan. Maar dat anesthesie zo veilig is geworden, vond hij toch opmerkelijk en ook een enorme geruststelling.

De onderzoekers onderscheiden vier oorzaken van overlijden: de preoperatieve condities, een preoperatief trauma, het kwam deels of volledig door de anesthesie, ofwel deels of volledig door de chirurgie.

Een bijdrage van anesthesie of chirurgie werd alleen uitgesloten als alle betrokkenen het erover eens waren dat anesthesie, chirurgie en andere factoren onder controle van de anesthesioloog meer waarschijnlijk niet dan wel hadden bijgedragen aan het (tijdstip van) overlijden.

De meeste kinderen overleden aan preoperatieve condities. In 9 van de 188 gevallen droeg chirurgie of anesthesie bij aan het overlijden. Bij neonaten met ernstige congenitale hartafwijkingen droeg anesthesie bijvoorbeeld bij aan de dood, doordat perioperatieve hypotensie myocardiale ischemie veroorzaakte. Bij geen van de gevallen was de dood volledig toe te schrijven aan chirurgie of anesthesie. ‘Alle patiënten die zijn overleden, zouden zonder operatie sowieso overlijden’, vertelt De Graaff. ‘In alle gevallen waren er belangrijke aanwijzingen dat de complicaties niet opgetreden waren als de patiënt gezond was geweest. De klinische situatie had dus altijd een belangrijke bijdrage aan het overlijden. Je kunt zelfs zeggen dat bij een gezond kind dat een operatie ondergaat, de kans op overlijden nul is.’ De Graaff geeft aan dat het prettig is dat je met dit onderzoek meer mensen, en dan met name ouders, kunt geruststellen.

Uit een eerder onderzoek van De Graaff kwam naar voren dat in 3,4 procent van de gevallen van anesthesie sprake was van een ‘kritiek incident’: een gebeurtenis die (mogelijk) de veiligheid van de patiënt beïnvloedt, terwijl deze onder de zorg van de anesthesioloog valt. In bijna de helft van de gevallen ging het om respiratoire complicaties, zoals hypoxemie/hypoventilatie of laryngospasme. Deze resultaten lijken strijdig met het feit dat anesthesie in de huidige studie veilig wordt bevonden. ‘Maar’, zegt Jurgen de Graaff, ‘dat die incidenten optreden, betekent niet dat het kind er ook daadwerkelijk schade van ondervindt. Het huidige onderzoek laat zien dat zo’n incident zelden leidt tot overlijden van het kind. En slechts in 0,4 procent van de gevallen werd er blijvend letsel gerapporteerd’. De Graaff geeft wel toe dat er nog weinig bekend is over langetermijneffecten van anesthesie, op bijvoorbeeld de ontwikkeling van de hersenen van een kind.

Opvallend was dat slechts 1 procent van de operaties plaatsvond op de NICU (neonatale) of PICU (pediatric intensive care), maar dat deze operaties wel verantwoordelijk waren voor 84 procent van de sterfgevallen. Een heel jonge leeftijd werd dus als risicofactor geïdentificeerd, samen met: spoedchirurgie, voor de operatie al bestaande ernstige systemische ziekte en cardiothoracale chirurgie.
De Graaff geeft aan dat het interessant zou zijn om de groep kinderen die op de NICU of PICU liggen, nader te onderzoeken. Maar dat dit soort onderzoek op dit moment lastig is te financieren.
Ella Walstock

British Journal of anaesthesia 2015, doi: 10.1093/bja/aev286